De vlekjes op de cv's van Schoof en Van Zwol

Nederland zal er vast niet wakker van liggen dat staatssecretaris Folkert Idsinga is vertrokken. Ik was zelf een van de Nederlanders die een tweet de wereld in stuurde: “Tja, in 2021 met slechts 483 stemmen op plek 33 van de VVD de Tweede Kamer binnenkomen, en drie jaar later namens NSC kiezen voor geld boven bestuurlijke integriteit. #Idsinga.” Misschien niet het meest beschaafde commentaar richting de net afgetreden staatssecretaris, maar zoals een van zijn collega’s het ooit zei: “Mijn tweet klopt.”

Het vertrek van Idsinga legt een reeks pijnlijk onbeantwoorde vragen bloot, maar het meest verbazingwekkende is toch wel de volledige afwezigheid van verantwoording door formateur Van Zwol en premier Schoof. Deze heren stonden aan het roer toen Idsinga werd gescreend, maar kennelijk heeft geen van hen de moeite genomen om eens kritisch te kijken naar de morele afgronden van zijn beleggingen. Fiscale agressiviteit was bij de belastingadviseur van de Zuidas schijnbaar slechts een detail, geen reden tot bezorgdheid.

Idsinga’s investeringen in Algaerator 906 B.V., waar hij handig gebruikmaakte van een belastingconstructie voor “milieuvriendelijke” ondernemers, roepen de vraag op of hij een ondernemer is, of gewoon een slimme belegger met een stevige neus voor belastingvoordeel. Maar los van die technische discussie, zou elke bewindspersoon met een greintje verantwoordelijkheidsbesef zich afvragen of dit soort constructies passen bij de integriteit die een staatssecretaris van Financiën zou moeten uitstralen.

Het gebrek aan actie vanuit Den Haag rondom Van Zwol en Schoof is op zijn zachtst gezegd opmerkelijk. In plaats van hen ter verantwoording te roepen, heeft de coalitie ervoor gekozen om Idsinga simpelweg onder de bus te gooien. Een klassieke politieke afrekening, waarbij niemand écht diep kijkt naar de oorzaak van het probleem: een gebrekkige screening van kabinetsleden. De kans is dan ook groot dat er binnenkort weer een andere bewindspersoon in opspraak komt vanwege belangenverstrengeling. Dit theaterstuk speelt zich tenslotte in Den Haag af, en we weten hoe vaak dezelfde scènes daar herhaald worden.

Dat het Idsinga is die nu de handdoek heeft gegooid, voelt als symptoombestrijding. Ja, zijn belastingtrucjes zijn verre van fraai, en ja, een staatssecretaris die zich als belegger voordoet als ondernemer om fiscale voordelen te behalen, moet zich afvragen wat hij bijdraagt aan het vertrouwen in de overheid. Maar zolang formateurs en premiers hun verantwoordelijkheid ontlopen en geen strikte normen hanteren, zullen dit soort affaires blijven opduiken.

En daar zit het wrange: als Van Zwol en Schoof hun werk naar behoren hadden gedaan, was Idsinga wellicht nooit benoemd. Maar in plaats van hen aan te spreken op deze nalatigheid, lijkt politiek Den Haag liever weg te kijken. Misschien omdat het net zo ingewikkeld is om de constructies van sommige andere bewindspersonen uit te pluizen. Want wie weet welke andere belangen onder de oppervlakte liggen te sluimeren?

Zolang de formateurs en premiers deze dossiers oppervlakkig afhandelen, blijven we in de toekomst vermoedelijk kijken naar een nieuwe aflevering van “bewindspersoon zoekt grens op.” Misschien moeten we allemaal maar wat meer aandacht besteden aan wie er straks weer op een ministerspost verschijnt. Het zou ons in ieder geval een hoop gênante vertoningen kunnen besparen.