De val van de Berlijnse Muur

Altijd als het over de Berlijnse Muur gaat denk ik aan het liedje van het Klein Orkest, met de prachtige en treffende zinnen.

Ikzelf kan me niet voorstellen dat ik in een maatschappij wil of moet leven die de vrije pers of vrijheid van meningsuiting niet respecteert. De notie dat je buurman een verrader kan zijn roept angstgevoelens op van heel lang geleden. Die angsten bestaan niet meer in Nederland, sinds het nazisme verslagen is, en het communistische rijk der noodzakelijkheid zich opgeheven heeft.

Maar is nu alles koek en ei sinds de val van de Muur? Was dit het einde der Geschiedenis zoals Marx beweerde en Francis Fukuyama daarna? Nou, ik dacht het niet. Het kapitalisme is een route ingeslagen die de mensheid tot horigen maakt. Neo-liberalisme is de laatste stap naar neo-feodalisme.

Ik weet me nog te herinneren uit commentaren van Nederlandse diplomaten dat de Amerikanen op het post-communistische Rusland een groot stempel hebben gedrukt en alle collectieve arrangementen om zeep hebben geholpen, met opzet dus. De Europese Unie heeft bijna geen invloed kunnen uitoefenen op de overgang. Met alle gevolgen van dien. Rusland lijkt nu in veel opzichten op Amerika, qua verdeling rijkdom en mentaliteit De nomenclatura van de communistische tijd is vervangen door de nomencapitalista.

Het is nu het grootste gevaar dat Europa vanuit Rusland bedreigt. Niet zozeer militair, maar een samengaan van Amerika met Rusland om de Europese Unie aan te tasten en uit elkaar te spelen. Mensen dienen zich te realiseren dat Henry Kissinger eind negentiger jaren van de vorige eeuw heeft beweerd dat hij verwacht er binnen 50 jaar een oorlog met Europa kan zijn. De acties van Trump komen dus niet uit de lucht vallen. De ontploffing van hebberigheid in de economie is de laatste 30 jaar door niets geremd. Er was geen tegenkracht.

We zijn te ver doorgeschoten en het kapitalisme dient urgent opnieuw gedisciplineerd, niet alleen beteugeld, maar gedisciplineerd te worden. Er zijn tekenen die erop wijzen dat dit ook in de hoogste regionen is doorgedrongen. Bij zij die er toe doen, zoals Ruding ooit uiterst arrogant opmerkte.

Vieren dat de Muur zoveel jaar geleden gevallen is? Ik heb gemengde gevoelens, zoals ook uit het liedje blijkt. Over één ding heb ik zeker soms twijfels. Niet alle mensen die naar het westen vluchten hadden dezelfde edele politieke motieven. Er zaten mensen tussen die het ging om familiehereniging, mensen die principieel tegen het systeem waren, maar ook heel heel veel mensen die alleen de welvaart van het Westen wilden. Maar ook dat is een heel oud principe.

Dat Oost-Duitsland er zo verarmd bijligt komt niet omdat allen die gevlucht zijn het een goed en trouw hart toedragen en op allerlei manieren meehelpen aan een betere toekomst. Het is niet voor niets dat er grote groepen zijn die terugverlangen naar de tijd van voor de val van de Muur toen iedereen een baan had en alles goed geregeld was, daarbij vergeten ze dan voor het gemak even de basisvrijheden, het bespioneren en de pruttelende Trabantjes en Wartburgs. Ook dat is een soort hedendaagse romantiek die je in meerdere Europese landen ziet. Verlangen naar iets dat eigenlijk nooit zo bestaan heeft. Ze worden in Oost-Duitsland getypeerd als Jammer-ossies.

Veel beangstigender is de opkomst van het nazisme dat in deze in de steek gelaten regio wortel schiet en door donkere krachten wordt gefinancierd. De Duitse hereniging heeft nog een aantal losse eindjes die moeten worden afgeknoopt, dat is zeker.