De Tweede Wereldoorlog kent één schuldige: het nazi-regime

Door: Jan Muter en Roel Berghuis

In het Noordhollands Dagblad van 16 april schreef journalist Bart Vuijk een artikel over de razzia van 80 jaar geleden waarbij 486 jongens uit Beverwijk en Velsen-Noord werden opgepakt en op transport gezet. Van hen zouden 65 jongens het niet overleven. De rest zou een levenslang trauma overhouden aan een jaar van gore strafkampen, terreur, lijfstraffen, zware arbeid, honger en de alomtegenwoordige dood.

Goed dat er jaarlijks aandacht voor is via een herdenking. In het artikel wordt gezegd dat de rol van het verzet omstreden is. Een opgepakte jongen Ted Duin (1921-1998) maakte niet alleen de Duitsers, maar ook het verzet na de oorlog bittere verwijten. In het Parool laat hij in 1994 optekenen: "Ik heb niks tegen het verzet, want dat werk was hard nodig. Ikzelf was er niet flink genoeg voor. Maar ze hadden ons moeten erkennen. Wij hebben voor hun daden moeten bloeden. Na de oorlog ontdekten ze dat er een ontzettend hoge prijs betaald was voor de verzetsdaden. Dat probeerden ze weg te moffelen. Ik werd door burgemeester Bruinsma van Beverwijk de deur uitgezet toen ik kwam vragen om een herdenkingsmonument. “We hebben al een herdenkingsmonument’, zei Bruinsma.”"

Beverwijker Cor Bart ging eerder al veel te ver waar hij de leiding van het toenmalig verzet in gebreke stelde voor het niet aanbieden van de excuses voor de gevolgen van de verschrikkelijke reactie van de bezettingsmacht en hun trawanten in Beverwijk en Velsen-Noord. Om nog maar te zwijgen over het postuum wegzetten van Jan Bonekamp als een cowboy in het gewapend verzet. Alsof hij, net als Hannie Schaft, Truus en Freddie Overstegen onbezonnen het grootste kwaad tartten met hun daden van verzet.

Wie het geweld en het verzet tegen een onderdrukkend en misdadig regime op één lijn stelt met het geweld van dat regime, die zal nooit begrijpen waarom vanuit Nederland - naar verhouding - zoveel Joden zijn afgevoerd om nimmer terug te keren. Een oorzakelijk verband leggen tussen het in Europa unieke verzet tegen de Jodenvervolging en de Februaristaking van 1941, en het kleine aantal joden dat de nazi-terreur in ons land overleeft, dat zet de wereld op zijn kop. Ja er is - om met de woorden van Ted Duin te spreken - veel moed voor nodig om het kwaad van het fascisme en de nazi’s te weerstaan. Op weg naar vrijheid en democratie gold dat toen en geldt dat ook vandaag.

Welbeschouwd zat Ted Duin met zijn gebrek aan erkenning in eenzelfde schuitje als veel lieden uit het verzet, zoals de Hoogovenarbeider en voorman van het toenmalig verzet - Jan Brasser. Na de oorlog werd Brasser wèl door de koningin gedecoreerd voor zijn belangrijke rol in het, soms ook gewapende, verzet, maar op de Hoogovens was hij na de oorlog niet meer welkom. Het duurde tot 4 mei 2021 dat het staalbedrijf hierop terugkwam en Brasser rehabiliteerde met de vernoeming van het plantsoen van het oorlogsmonument naar zijn naam.

De Tweede Wereldoorlog kent één schuldige: het Naziregime. Met miljoenen slachtoffers.

Jan Muter, IJmuiden
Roel Berghuis, Beverwijk