Logo Joop
De opiniesite van BNNVARA met actueel nieuws en uitgesproken meningen

De toenadering begint bij uzelf, wie had dat verwacht

  •  
14-01-2022
  •  
leestijd 3 minuten
  •  
217 keer bekeken
  •  
Debat over eindverslag informateurs

© Foto: ANP / Bart Maat

Uren- en nachtenlange ‘debatten’ waarbij de deelnemers enkel en alleen eigen standpunten naar voren brengen en andere Kamerleden voor een denkbeeldig kiezerspubliek afvallen. Inhoudelijke progressie is onbereikbaar: dan maar kiezers werven door elkaar af te fakkelen
Het huidige coronadebat verhardt en er ontstaan twee kanten waaruit men dient te kiezen. Tenminste, zo laten de deelnemers aan deze discussie het gebeuren. In plaats van een kritische benadering per maatregel of uitspraak, draait het publieke debat nu louter nog om het zwartmaken van de andere zijde van het maatschappelijk spectrum. De grote vraag: hoe nu verder?
Polarisatie onder potentiële kiezers leidt onverbiddelijk tot een verschraling van het politieke debat, in de vorm van bijvoorbeeld scorebordpolitiek. Waar deze term enkele jaren geleden in het leven werd geroepen door GroenLinks-fractievoorzitter Jesse Klaver om de eindeloze aanvragen van moties en spoeddebatten te duiden, symboliseert het nu evenwel een verharding van het debat in de Tweede Kamer waarbij parlementariërs elkaar constant in de rede vallen en als nooit tevoren ten prooi zijn gevallen aan een ongekende, haast populistische profileringsdrang. Uren- en nachtenlange ‘debatten’ waarbij de deelnemers enkel en alleen eigen standpunten naar voren brengen en andere Kamerleden voor een denkbeeldig kiezerspubliek afvallen. Inhoudelijke progressie is onbereikbaar: dan maar kiezers werven door elkaar af te fakkelen. Zo verdwijnen langzaam de laatste vruchtbare discussies uit ons nationaal parlement en ontstaan er ook schrijnende situaties als bedreigingen vanuit een achterban jegens een politieke aartsrivaal. Beide gevolgen kunnen voorkomen worden.
Volgens Søren Kierkegaard, welbekend Deens filosoof, tracht de menselijke psyche constant uit te wijken naar volledige ‘contingentie’, het terugvallen op veiligheid en vertrouwdheid, dan wel volkomen vrijheid en losbandigheid ten opzichte van de maatschappij en haar gezag. Het verliezen van jezelf in structuren en verwachtingen is één van de grootste gevaren voor de mens. Mensen moeten dus absoluut kritisch kijken naar vernieuwde situaties en opgelegde regels. Aan de andere kant loopt de mens evenwel het risico te ‘vervliegen’ in zijn losbandigheid. Losgekomen van de opgelegde normen, waarden, geschreven regels en adviezen. Zo meende Kierkegaard in ‘De Ziekte tot de Dood’. In het coronadebat vormen deze twee extremen opvallend genoeg ook de standpunten in de discussie en daarmee eveneens de wortels voor de eerder benoemde onwrikbare polarisatie. Aan de ene kant het getrouw opvolgen van de opgelegde regels en het vervallen in contingentie, aan de andere kant het in de wind slaan van maatregelen en adviezen, en vervliegen in de losbandigheid.
Maar hoe naar elkaar toe te groeien, wanneer iedereen juist steeds verder van elkaar verwijderd raakt? In zijn werken pleit Kierkegaard voor een continue rationele ‘reflectie en analyse’, van de acties die iemand uitvoert en omstandigheden waarin iemand zich bevindt: het mens-zijn bestaat uit het snijvlak tussen opgaan in en loskomen van bepaalde structuren en bevindingen. Bovenal dient er te allen tijde een kritische blik geworpen te worden op zaken.
Dit is dus geen vrijbrief om zomaar alle overheidsadviezen en wetenschappelijke rapporten te negeren, vanuit een ‘kritische blik’: de filosofie van Kierkegaard hoeft immers niet toegeschreven te worden op één kant van het maatschappelijke spectrum, in dit geval die van contra-overheid, ze pleit voor een kritische en individuele blik ten opzichte van álle gepresenteerde informatie, van beide kanten. Het gevaar van opgaan in structuur, bevindingen en opinies is zowel te vinden aan de kant van pro- als contra overheidsbeleid. Dat maakt deze filosofie juist de sleutel tot antipolarisatie en het komen tot een vruchtbaar debat: niemand neemt van tevoren plaats in de loopgraven van de standpuntenoorlog en mensen wordt per situatie een mogelijkheid tot daadwerkelijke discussie geboden, welke zij in feite zelf creëren door telkens een uitgedachte overweging te maken.
Niet door middel van vooraf ingenomen standpunten en stigma’s dus, maar slechts met behulp van een daadwerkelijk kritische blik gericht op alle kanten van de informatieverstrekking kan het publieke debat zijn inhoudelijke vorm hervinden. In de politiek kan het langverwachte nieuwe elan het ‘ei van Columbus’ vormen tot het openen van het debat. Nu even geen ruimte voor individuele profilering en opgetrokken rookgordijnen van gespeelde walging, maar tijd voor oprechte discussies en een daadwerkelijk vruchtbaar debat. Vanuit kritisch verworven standpunten toenadering zoeken het goed gekozen compromis. Ook dat representeert een nieuw politiek elan: toenadering bewerkstelligen in plaats van verdere polarisatie in de hand spelen.
Delen:

Praat mee

Onze spelregels.

Omschrijving *

Typ hier je reactie...


0/1500 Tekens
Bedankt voor je reactie! De redactie controleert of je bericht voldoet aan de spelregels. Het kan even duren voordat het zichtbaar is.

Reacties (8)

Woeki Hypo
Woeki Hypo
15 jan. 2022 - 12:06
De toenadering begint bij uzelf, wie had dat verwacht 1 Toestanden. De toenadering: wie, de wijze waarop en de mate waarin is mede afhankelijk van: de geschiedenis, de stand van zaken, de aard van het probleem, en de ethiek van de betrokken personen of groep. Met moet de dynamiek van het probleem (de actie(s) en de reactie(s) van de dialectiek in verleden en heden) en de ethiek van de relevante spelers dus meenemen. Het gaat hier om objectieve en (inter)subjectieve zaken of aspecten. Wanneer men deze dynamische structuur in het heden wil toepassen (op de huidige maatschappij en wereld), dan zal men eerst ook een maatschappij analyse (wereldwijd) moeten doen. O.a. om de verschillende gecumuleerde of geaccumuleerde posities (feitelijk of als doel) te bepalen en te analyseren. 2 Gevolg toestanden. Dit dynamische aspect met een toestand (“state”) betekent niet, dat bijvoorbeeld bij een conflict tussen twee personen en het zoeken naar een compromis beide personen evenveel moeten toegeven, vanuit hun huidige posities. Dit zou namelijk een toename van onrechtvaardigheid kunnen betekenen. Hetgeen we in het verleden (min of meer) hebben kunnen zien bij zogenaamde compromissen. Met name ook wanneer verschillende machtsverhoudingen een rol spelen. Denk bijvoorbeeld aan een compromis tussen neoliberalisme (een extreem economisch rechts) en een midden (op zich al een compromis tussen verschillende waarden) of de sociaal democratie (een midden links). Dit kan bij de voorwaarde / het doel evenveel toegeven (op den duur) nooit goed gaan, vanwege de extreme of extremistische positie (feitelijk of als doel) van het globaal neoliberalisme. Hetgeen we in de huidige maatschappij en wereld (steeds meer) kunnen waarnemen. 3 Een midden of midden links. De sociaal democratie (van hoogopgeleiden) heeft niet voor niets haar geloofwaardigheid (totaal) verloren en dit komt ook nooit meer goed op de huidige manier. Door de extreme en de totale polarisering en polarisatie door het globaal neoliberalisme en het meegaan met of de acceptatie van dit neoliberalisme door de sociaal democratie (van hoogopgeleiden). M.a.w.: het midden moet niet meer toegeven. Het globaal neoliberalisme moet toegeven. Helaas heeft het globaal neoliberalisme van hoogopgeleiden en financiers nu weer de macht. Zij willen niet toegeven. En dit kunnen we o.a. zien aan de (polariserende) retoriek (op de persoon of groep) van die groepen. En laten we de huidige betreffende censuur met repressie (o.a. BIG TECH) of een cancel cultuur niet vergeten. Helemaal absurd is het, dat sociaal democratie en links (van hoogopgeleiden) of zogenaamd progressief deze elitaire (restauratieve) retoriek overnemen. Blijkbaar zit er te veel hypocrisie bij sociaal democratie en links (van hoogopgeleiden) of progressief. Woeki Hypo is gematigd liberaal.
2 Reacties
Effie2
Effie215 jan. 2022 - 14:08
Toenadering begint met vertrouwen, wederzijds respect, en hoopvolle verwachting op een warme bejegening. Hiervoor zijn sociale vaardigheden en eigenschappen als bescheidenheid en zichzelf kunnen wegcijferen nodig. ‘Om te kunnen krijgen zul je evenveel moeten geven om aan de wet van evenwicht te kunnen voldoen’. In de hedendaagse politiek heerst echter een klimaat waarin egoïstisch eigenbelang de boventoon voert. Die draait om materiële rijkdom en macht. En om die reden lijkt me de toenadering tot andersdenkenden verder weg dan ooit.
Woeki Hypo
Woeki Hypo15 jan. 2022 - 22:23
@Effie, 15 januari 2022 at 15:08, 2 Betreffende je tweede alinea. Ik zie het ook somber in, vooral ook door de houding van de sociaal democratie of links (van hoogopgeleiden). We leven in een globaal neoliberale periode (al (meer dan) 4 decennia). Ik zie eigen belang niet als per definitie slecht. Ik maak onderscheid tussen eigen belang, egoïsme (een te veel aan eigen belang, volgens een ethiek) en maximaal egoïsme. Ik maak onderscheid tussen liberalisme (een vorm van humanisme, naast socialisme) en neoliberalisme (een vorm van feodalisme, fascisme en een Restauratie). Het klopt, dat het tegenwoordig gaat om winst (rendement / groei (van vermogen / macht)) en vermogen / macht en dan ook nog maximaal. In de neoklassieke micro economie (wetenschap met wiskunde!) wordt o.a. maximaal egoïsme gebruikt in de vorm van maximale winst. Dit is voor mij een reden om de betreffende definitie in deze wetenschap niet als humanistisch te beschouwen en dus niet als liberaal, maar als neoliberaal. De wetenschap is hier duidelijk niet humanistisch. 1 Betreffende je eerste alinea. Deze alinea vind ik meer overeenkomstig een (eerlijke) liberale houding, waarbij er sprake is van gelijkheid of equivalentie bij een transactie. In de verzekeringswiskunde, welke je ook sociale wiskunde zou kunnen noemen, is equivalentie (evenwicht) van inkomsten en uitgaven ook een hoofd concept. Dit is bij het neoliberalisme niet het geval. Hierbij gaat het om (maximale) overwinst. Het neoliberalisme en de betreffende wetenschap, zie hierboven, maakt hierbij misbruik van marktverhoudingen ofwel machtsverhoudingen. In wezen zijn dus de wetenschap en de betreffende hoogopgeleiden mede schuldig aan de (maximale) polarisering en polarisatie (in maatschappij en wereld (en in hun eigen wetenschap)). Het sociale en het liberale zijn geen disjuncte domeinen. Er is een gemeenschappelijk gebied. In het economische met name bij gelijkheid en gelijkwaardigheid (equivalentie). Woeki Hypo.
Effie2
Effie2
15 jan. 2022 - 10:50
Politiek gaat over belangen. De discussie over hoe belangen verdeeld moeten worden. Waar dierlijk egoïsme de zienswijze bepaalt, zal eigenbelang zegevieren, met polarisatie en machtsvertoon als gevolg. Het algemeen belang is de som van alle persoonlijke belangen. Het ‘wat kan ik aan jou verdienen’ lijkt ‘wat kan ik voor u betekenen’, met name de laatste decennia steeds meer te hebben verdrongen, wat ten koste ging van de in de mens eveneens ingeboren zorgzaamheid. Standpunten zouden getoetst moeten worden aan het geweten, dat in het hart zetelt. Dan komt de rest vanzelf wel.
Radio-Head
Radio-Head
15 jan. 2022 - 8:12
Hoi Merlijn, Chapeau voor je levenshouding op zoek naar verdieping en een positieve verandering in onze sociaal maatschappelijke verhoudingen. Kierkegaard wordt gezien als iemand die uitbrak uit het dogma van een narratief (religie in zijn geval) door existentielle betekenis te geven aan het Zijn, en daarvoor ook werd bespot. Want Vrijdenken is nu éénmaal lastig achter de muren van conformisme met een autoriteit, en de mimesis van het groepsdenken. -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Om dit te koppelen aan de huidige tijdgeest, wil ik je dit essay over een (terechte denk ik) kritiek op Harari, van vandaag uit De Groene aanbevelen, van Jan Bransen hoogleraar filosofie van de gedragswetenschappen aan de Radboud Universiteit. https://www.groene.nl/artikel/harari-inside-out Fijne dag, en toi toi, toi.
Minoes&tuin
Minoes&tuin
15 jan. 2022 - 6:50
Ik zal nooit toenadering zoeken tot de partijen die nu aan het bewind zijn. Het spijt me. Voor dat karretje zou ik me met goed fatsoen niet willen/kunnen laten spannen!
The Apple
The Apple
15 jan. 2022 - 5:13
Eigenlijk zou iedereen vaker Kierkegaard moeten lezen dus.
1 Reactie
Minoes&tuin
Minoes&tuin15 jan. 2022 - 10:43
The Apple Auteur lijkt er erg aan gehecht! Ik moet niet denken aan de uitruil-programma's van de PvdA en VVD. Die waren snel klaar en kwamen elkaar in snel tempo tegemoet.
watcher3
watcher3
14 jan. 2022 - 17:01
Ik ga geen stap zetten richting mensen die samen werken met de FVD, NVU, Voorpost, pegida, Erkebrand etc. Dat zijn mijn vijanden en dat is heel gezond.
1 Reactie
Minoes&tuin
Minoes&tuin15 jan. 2022 - 6:50
Idem dito.
DaanOuwens
DaanOuwens
14 jan. 2022 - 15:05
Leuk, maar de oplossing is tegelijk het probleem. De oorzaak voor de polarisatie is dat niemand meer wil investeren in oprechte discussies en een vruchtbaar debat. En het kritisch onderzoeken van de eigen standpunten is ook voor vrijwel iedereen een gepasseerd station. Ik heb het op deze site misschien enkele malen gezien. In vele duizenden reacties. Ik vind het wel een aardig schrijfsel, maar wat mij betreft zou de schrijver de blik wat verder vooruit moeten werpen. Waarom zoeken naar een goed gekozen compromis? Laten we ook in de discussie betrekken een uitkomst waarbij wij in goed overleg uit elkaar gaan. Dan wordt de discussie veel interessanter. Waarom zouden de Nederlanders allemaal bij elkaar moeten blijven? Ik denk dat er veel redenen zijn om dat eens te overwegen. Wellicht zelfs meer dan voor die moeizame zoektocht naar het compromis.
7 Reacties
EenMening
EenMening14 jan. 2022 - 18:05
@Daan "Laten we ook in de discussie betrekken een uitkomst waarbij wij in goed overleg uit elkaar gaan. Dan wordt de discussie veel interessanter. Waarom zouden de Nederlanders allemaal bij elkaar moeten blijven?" Uitstekend idee. De boeren krijgen dan de zeggenschap over al het platteland. Zij bepalen wie er mag komen wonen en wat er met de grond gebeurt. De Biblebelt wordt een zelfstandige regio binnen de Boerenrepubliek. De grote steden worden stadsstaten. Stadsbewoners die de gemeentegrens overschrijden moeten hun paspoort tonen. De Twentse steden en het cluster Arnhem/Nijmegen zijn ook groot genoeg om als stadsstaat aangemerkt te worden. Voor de overige steden moet nog een oplossing gezocht worden. Zuid- en Midden-Limburg en Zeeuws-Vlaanderen gaan naar België. Wie zich hier niet in kan vinden, krijgt ondersteuning bij het zoeken naar een geschikte emigratiebestemming.
Wieowie
Wieowie14 jan. 2022 - 20:37
Daan, jij schrijft “ De oorzaak voor de polarisatie is dat niemand meer wil investeren in oprechte discussies en een vruchtbaar debat.” Jij bent daar het voorbeeld van. Een schandpaal is lekker gezellig. Tijdens de persco zij Kuipers letterlijk “we moeten risico nemen” en daarom “wordt er versoepeld” En jij komt dan zonder argumenten met “zegt hij niet” Mocht je vragen hebben over of een schandpaal als gezellig gevonden wordt of wat argumenten zijn, laat het dan gerust weten.
The Apple
The Apple15 jan. 2022 - 5:28
EenMening: "Waarom zouden de Nederlanders allemaal bij elkaar moeten blijven?" De meeste Nederlanders blijven bij elkaar omdat ze tot elkaar veroordeeld zijn, hetzij door geboorte of door de omstandigheden en zijn niet op zoek naar "een geschikte emigratiebestemming". Tegelijk is het kenmerk van het publieke debat het uitwisselen van voors en tegens -anders zou het geen debat zijn- en daarbij staat beslist niet alleen het regeringsbeleid ter discussie. Het gaat dus om een wat onduidelijk abstract vehaal en Kierkegaard kan me wat.
Minoes&tuin
Minoes&tuin15 jan. 2022 - 10:39
The Apple Natuurlijk is het abstract, omdat het nergens aan gerelateerd is, en niets evenredig is.
DaanOuwens
DaanOuwens15 jan. 2022 - 11:39
@ EenMening Jij schrijft: De boeren krijgen dan de zeggenschap over al het platteland. Lijkt mij prima uitgangspunt. Maar het aantal bewoners is uitgangspunt voor de verdeling van het land. De hele randstad wordt stedelijk gebied. En dan moet er nog een waslijst aan andere zaken geregeld worden. @ Wieowie Jij schrijft: Jij bent daar het voorbeeld van. Een schandpaal is lekker gezellig. Klopt ik denk dat het niet mogelijk is met iedereen samen te leven. En je schrijft: En jij komt dan zonder argumenten met “zegt hij niet” Aangezien er zelfs rechtszaken worden voorbereid door partijen die vinden dat er geen risico's worden genomen omdat hun zaak dicht moet blijven is mijn uitspraak helemaal correct. Een woord op zich krijgt betekenis door de context waarin het wordt geplaatst. @ The Apple Jij schrijft: Tegelijk is het kenmerk van het publieke debat het uitwisselen van voors en tegens -anders zou het geen debat zijn- en daarbij staat beslist niet alleen het regeringsbeleid ter discussie. Het aardige is nou net dat de samenleving als geheel ter discussie kan worden gesteld. En dat pakt EenMening nou net heel aardig op. Je hoeft er niet alleen in de Nederlandse context naar te kijken. In de VS zal een volgende president vermoedelijk iemand uit de Trump-lijn zijn. Mogelijk Trump zelf. Daar gaat dan sowieso de discussie ontstaan over de onderlinge verschillen die veel groter zijn dan de onderlinge overeenkomsten. Een dergelijke discussie kan en moet ook in Nederland gevoerd kunnen worden. Er is niets tegen om eens na te denken over de inrichting van een opgedeeld Nederland. Jij zelf zal er geen enkel gevolg van mee krijgen.
Wieowie
Wieowie15 jan. 2022 - 12:38
Daan: de mensen waarvan jij denkt dat het niet mogelijk is om mee samen te leven, die wil jij vastbinden aan een paal? Wat voor rechtsstaat wil jij. En dat vastbinden van die mensen vind jij niet jammerlijk, maar eigenlijk gezellig. Eigenlijk kan je niet wachten toch.
DaanOuwens
DaanOuwens17 jan. 2022 - 11:57
@ Wieowie Jij schrijft: Eigenlijk kan je niet wachten toch. Ik kan heel goed wachten. Ik wacht al lang tot dat er bij jou een muntje valt.
Marie Louïse Meester
Marie Louïse Meester
14 jan. 2022 - 13:51
Het ontbreekt inderdaad te vaak aan een eigen toenaderingsstap als het gaat om een geschil of debat. Het is zelfs zo dat mensen die de ander fundamenteel als tegenstander zien, zoals zo vaak als het gaat in de politiek, maar daar niet alleen, in geval dat ze het vergaand eens zijn er toch de neiging bestaat een klein verschil uit te vergroten tot een onoverbrugbaar oneens zijn. Maar andersom hoeft er ook niet in ieder geval toegegeven worden. Als voorbeeld wanneer twee ongeveer even oude kleinkinderen door opa en oma samen tien euro te verdelen krijgen waarop dat natuurlijk als er geen bijzondere omstandigheden zijn ieder vijf euro krijgt. Als dan één van de twee 7 euro eist zodat er voor de andere 3 euro overblijft terwijl de ander een gelijke verdeling verlangt zou er bij wederzijdse toenadering door de benadeelde genoegen genomen moeten worden met bijvoorbeeld 4 euro.
6 Reacties
Minoes&tuin
Minoes&tuin15 jan. 2022 - 6:31
Dat zou je willen!
Zandb
Zandb15 jan. 2022 - 7:54
Wat een gelul. Want zouden daar geen goede redenen voor kunnen bestaan, dat de een genoegen neemt met vier en de ander zes euro krijgt?
Minoes&tuin
Minoes&tuin15 jan. 2022 - 10:22
Zand Wie spreek je nu aan?
Zandb
Zandb15 jan. 2022 - 11:50
Minoes. U niet. Dat lijkt mij wel logisch.
Wieowie
Wieowie15 jan. 2022 - 12:11
Zandb, goed dat je nadrukkelijk schrijft dat het jou niet logisch lijkt: Er zit weleens een verschil tussen wat logisch is en wat jij logisch vindt. Maakt overigens verder niet uit.
Zandb
Zandb16 jan. 2022 - 8:51
Wie Hoe zit dat hier? Leg dat eens uit. En is het logisch, dat als iets niet uitmaakt, dat je dat dan toch te berde brengt?

Altijd op de hoogte blijven van het laatste nieuws?

Meld je hieronder gratis aan voor Joop NL. Iedere donderdag een selectie opvallende nieuwsverhalen, opinies en cartoons in je mailbox.

BNNVARA LogoWij zijn voor