De Telegraaf maakt jacht op 'Thiemes' schildpad

Donderdagochtend verscheen op de website van De Telegraaf het bericht “Rel om ‘Oranje’-schildpad”. Volgens één van de verslaggevers richt de Partij voor de Dieren ‘haar pijlen’ op een of andere schildpad genaamd Luis op de Nederlandse ambassade in Brazilië. Hij zou gebruikt worden om de uitslagen van Oranje te voorspellen.

Het ‘nieuwsbericht’ werd uiteindelijk 232 keer gedeeld op Facebook, 49 keer op Twitter en kreeg honderden reacties op social media en online fora. De meeste reacties waren een variatie op: ‘Tieme ga a.u.b. iets nuttigs doen en leg niet op alle slakken zout.’

Het Telegraafbericht werd – zonder wederhoor – door het ANP verder verspreid en overgenomen door talloze media, van Spits en Metro tot de Volkskrant en het Parool. Zelfs journalisten als RTL-veteraan Jos Heymans twitterden het ‘nieuws’:

‘Marianne Thieme (PvdD) eist dat schildpad NL-ambassade Brazilie wordt vrijgelaten. Beest heeft ruime tuin van vijf voetbalvelden groot.’

Om 10:15 uur verscheen een tweede bericht op de website van de Telegraaf ‘Ambassade houdt schildpad’. Het ANP had het op zich genomen de ambassade om een officiële reactie te vragen. Ook dit bericht werd gretig gedeeld via social media en riep dezelfde voorspelbare reacties van verontwaardiging op.

In werkelijkheid wist Marianne Thieme voor gisteren niet van het bestaan af van de paranormaal begaafde schildpad Luis. Dat veranderde toen zij gisteren in de wandelgangen aan haar jasje werd getrokken door JW Navis van De Telegraaf. Op zijn aandringen, zei ze:

‘Als het Nederlands elftal zijn best doet, hebben we geen dieren nodig om uitslagen te voorspellen. Bizar dat een ambassade een schildpad als huisdier houdt’.

Er zijn 5 dingen mis met de berichtgeving:

1. Bullshit Uit de reactie van Marianne Thieme zijn hooguit twee conclusies te trekken. De een is dat Thieme vindt dat Oranje geen schildpad nodig heeft om te winnen (of verliezen). De ander is dat ze het raar vindt dat een ambassade een schildpad als huisdier heeft. Dus geen ‘afkeer’, geen ‘eis’, geen pijl en boog gericht op de Nederlandse ambassade in Brasília. Eigenlijk een vrij evenwichtige en niet nieuwswaardige reactie aan een rellerige journalist.

2. Geen verantwoording. De journalist in kwestie heeft moedwillig desinformatie willen verspreiden. Daarbij komt dat bij het artikel een naam van een auteur ontbreekt. We moeten het doen met ‘Van onze verslaggevers’. Hierdoor moet je wel erg veel vrije tijd hebben om erachter te komen wie dit heeft gedaan (met het oog op volgende stukken). En dit alles staat nog los van het ANP en andere nieuwsredacties die – zonder Thieme zelf te bellen – klakkeloos kopiëren. Als een politicus iets leugenachtigs doet, is verantwoording – en een afrekening tijdens verkiezingen – onvermijdelijk. Bij journalisten is verantwoording zeldzaam tot afwezig.

3. Machtig. Aan de reacties te zien heeft dit bericht invloed op hoe nieuwslezers naar de Partij voor de Dieren kijken. De Telegraaf bevestigt en voedt voor velen een bestaand – dan wel sluimerend – beeld. Natuurlijk, er zijn zat reaguurders die de partij sowieso al zagen als first world problem . Maar onder de reacties is ook teleurstelling te zien van mensen die niet in die categorie vallen. Dit bericht heeft de nieuwslezer niet geïnformeerd, maar geconformeerd aan populaire beeldvorming. Dat heet macht. En bij macht hoort… (Zie 2)

4. De eerste klap is een daalder waard De eerste headline die de nieuwslezer consumeert, is het meest effectief. Ook als er daarna een rectificatie plaatsvindt – vaak dagen later en ergens verscholen – blijft in ons brein het eerste bericht heersend. Als dat bericht ook nog eens een paar keer achter elkaar herhaald wordt, werkt CTRL+ALT+DELETE niet meer.

5. Eat, swallow, shit We leven in een complexe informatiemaatschappij met een constante bombardement aan beelden en berichten. Tegelijkertijd met het lezen over schildpad Luis werden onze zintuigen verleid door tig andere prikkels. Ze willen allemaal onze likes, hits en shares. Hebben we eigenlijk wel tijd en ruimte om elk nieuwsbericht kritisch te consumeren? Maakt het ons überhaupt nog uit wat waar is en wat niet? Komt er nog een moment waarop we onszelf dit gaan afvragen of moet het bericht dan eerst over onszelf persoonlijk gaan?

Dit artikel staat ook op de website van Tofik Dibi