Nu is er plots wel kritiek op Geenstijl, maar dat is geen reden tot juichen

Het was geen fijne week voor de racisten. Nadat eerder deze week Pownews teruggefloten werd omdat ze hun afkeer voor vluchtelingen iets te direct hadden laten merken, bleek vervolgens een van hun formats doorgestoken kaart te zijn: in een programma waarin zogenaamd een vluchteling kennis maakt met Nederland, was de vluchteling gespeeld door een acteur. Algehele verontwaardiging was het gevolg.

Deze weerstand is onderdeel van een breder patroon. In het afgelopen decennium kon de Geenstijl-familie zich vrolijk over het Nederlandse medialandschap verspreiden, met columnisten in zowat iedere krant. De laatste tijd lijkt er echter iets van een tegenbeweging op komst – denk ook aan de ophef rondom Dumpert-reeten, eerder dit jaar.

Sommigen trekken hier de conclusie uit dat er iets fundamenteels veranderd is. Hasna El Maroudi (van Joop) berichtte zelfs dat het fatsoen gered was. Ik denk dat dat veel te optimistisch gedacht is. We hebben hier te maken met een interne afrekening in het racistisch circuit, niet met een inhoudelijke koersverandering in het publieke debat.

Dat zit zo: de Nederlandse elite reageert op sociale bewegingen met een strategie van tegemoetkomen, het zogenaamde ‘verend opvangen‘. Dat wil zeggen: de essentiële ideeën van een radicale stroming worden door alle partijen overgenomen, maar de scherpe kantjes worden er afgehaald. De radicalen wordt macht aangeboden en in ruil daarvoor worden ze gedwongen compromissen te sluiten. Zo worden ze gereduceerd tot een van de vele partijen in het bestel, en zo blijft de – in Nederland heilige – bestuurbaarheid van het land bewaard. Obliteration through incorporation is hoe Nederland omgaat met radicalen, zowel ter linker- als ter rechterzijde.

Dit proces hebben we de afgelopen tien jaar meegemaakt met de racisten. Zowat iedere politieke partij, van de PvdA (etnisch monopolie) tot VVD (invechten) tot CDA (een stapel Blut und Boden-voorstellen) heeft voor een strategie van overname gekozen. Hun standpunten over integratiekwesties, van het geloof in een etnische oorsprong van criminaliteit, tot het idee van een Nederlandse monocultuur, tot het dogma dat arbeidsmigratie slecht is, zijn rechtstreeks afkomstig uit de extreem-rechtse hoek, die daarmee een enorme hoeveelheid macht veroverd heeft.

Nu dat gebeurd is, moet de achtergebleven rotzooi worden opgeruimd, en dat is waar de recente aanvallen op Geenstijl en co vandaan komen. Daar zijn twee redenen voor. Allereerst zijn deze podia voor de elite-racisten een pijnlijke herinnering aan hun eerdere schreeuwerigheid. Nu ze toegang hebben tot de macht, waar regeerbaarheid en meedoen de belangrijkste eisen zijn, zijn hun voormalige bondgenoten een blok aan hun been – en daarom moeten ze afstand creëren.

Ten tweede begrijpen net tot de macht toegetreden racisten donders goed dat zij ook vatbaar zijn voor het kunstje dat ze net zelf geflikt hebben. Niemand snapt de macht van een horde online trollen zo goed als een groep die hun carrières – politiek of journalistiek – aan die trollen te danken hebben. Nu de trollen hun functie vervuld hebben, moeten ze weer gemarginaliseerd worden.

Dat verklaart overigens ook waarom de recente acties tegen de Geenstijl-stal allemaal over vorm en niet over inhoud gaan: ze worden uitgevoerd door mensen waarvan het te vermoeden is dat ze het grotendeels met de inhoud eens zijn. Denk aan een Joshua Livestro, die ooit een site startte met een heel blik opiniemakers uit de Geenstijl-hoek. Of een Rosanne Hertzberger, die asielzoekers wegzette als ‘mensen uit homo-, vrouwen- en Jodenhatende landen’. Beiden hebben hun carrière te danken aan het rechtse, anti-immigrantenklimaat. Op dit moment behoren ze echter tot wat door Geenstijl bestempeld zou worden als ‘links’. Als het spectrum van acceptabele meningen nog wat verder naar rechts schuift, dan vallen zij er aan de linkerkant af en zijn ze hun machtspositie kwijt. Dat proberen ze dus te voorkomen. De situatie is vergelijkbaar met die in de VS, waar de Republikeinen een monster gecreëerd hebben in de vorm van Fox News en de alt-right media, die nu bezig zijn hen te verslinden.

Er is geen enkele reden om te denken dat dit mechanisme zal stoppen. Het zal eerder gebruikt worden om steeds ergere racisten een schijn van fatsoenlijkheid te geven. Daarom is hier een voorspelling: op een zeker moment gaat Thierry Baudet zich opzichtig tegen het online racisme keren. De Nederlandse elite zal hem vervolgens met open armen ontvangen. Hij kan dan rekenen op een leven lang talkshowuitnodigingen.