De strijd tussen Azerbeidzjan en Armenië is geen 'grensconflict', het is een invasie
Opnieuw “gevechten” tussen Armenië en Azerbeidzjan, meldden verschillende media. Dit is helaas slechts de halve waarheid. De bombardementen van burgerdoelen in Armenië, in de dorpen Sotk, Goris en Jermuk, laten zien dat dit helemaal niet gaat over het betwiste gebied Nagorno-Karabach. Het is een invasie van een democratisch land door één van Europa’s wreedste dictators.
Armenië en Azerbeidzjan zijn sinds het uiteenvallen van de Sovjet-Unie zowat constant met elkaar in oorlog geweest. Dat ging om Nagorno-Karabach, een gebied in Azerbeidzjan dat voornamelijk door Armeniërs bewoond wordt. In 1991 wilden de christelijke Armeniërs van Nagorno-Karabach onafhankelijk worden van het islamitische Azerbaijan. De oproep tot onafhankelijkheid werd niet erkend door Azerbeidzjan, wat leidde tot een bloedige en wrede oorlog die vooralsnog geen diplomatieke oplossing kent.
Sindsdien is er in beide landen veel veranderd. In Armenië leidde volksprotesten in 2018 tot het aftreden van de autoritaire president Sargsyan en zijn kliek. Onder de nieuwe premier, voormalig journalist Pashinyan, is Armenië democratischer en minder corrupt geworden. Dat leidde wel tot conflicten met de enige bondgenoot van Armenië: Rusland. Poetin ziet met afgrijzen dat democratie populair wordt binnen zijn invloedssfeer.
Azerbeidzjan daarentegen wordt sinds de onafhankelijkheid geleid door de dictatorfamilie Aliyev. Eerst vader Heydar, en sinds 2003 is zoon Ilham Aliyev president. Binnen Europa scoort alleen het regime van Loekasjenko in Belarus slechter als het gaat om mensenrechten, democratie en het vrije woord. Aliyev kan de absolute macht behouden door enorme olie en gasreserves van zijn land. Sinds de jaren ’90 is de gas- en olieproductie enorm toegenomen, en net zoals in Rusland verdwijnt de opbrengst rechtstreeks in de zakken van de president en zijn beschermelingen.
Terug naar het heden. Armenië is diplomatiek en fysiek geïsoleerd, Azerbeidzjan is rijk. In 2020 zag Azerbeidzjan al zijn kans schoon. In een korte maar heftige uitbarsting van de oorlog heroverde Azerbeidzjan grote delen van Nagorno-Karabach. Maar daar blijft het niet bij. Aliyev heeft er nooit een geheim van gemaakt dat hij vindt dat grote delen van Armenië eigenlijk Azerbeidzjan toebehoren.
Door de invasie van Rusland in Oekraïne is de isolatie van Armenië verder toegenomen. Azerbeidzjan daarentegen maakt gretig gebruik van de situatie: het gebrek aan Russisch gas en olie in Europa wordt opgevangen door Azerbeidjaans gas en olie. Net als Poetin eerder in februari, hoopt Aliyev dat Europa door zijn afhankelijkheid hem niet zal tegenwerken.
En dus kiest Aliyev ervoor om de militaire en diplomatieke overmacht van Azerbeidzjan te gebruiken om af te rekenen met Armenië. Sinds dinsdag worden meerdere plaatsen in Armenië onder vuur genomen – plaatsen die volledig bewoond worden door Armeense burgers, waaronder Sotk, Goris en Jermuk. Dit zijn dorpen die internationaal erkend worden als onderdeel van Armenië. Dit is dus niet meer een “grensconflict” over “betwiste gebieden”. Dit is een schaamteloze invasie van een onafhankelijk land. Alle vrouwen en kinderen in mijn familie zijn al gevlucht en kunnen voorlopig niet terugkeren naar hun thuis in Jermuk.
Het is belangrijk om te benadrukken dat het nu dus niet gaat om Nagorno-Karabach. Noch Sotk, noch Goris, noch Jermuk liggen ook maar in de buurt van Nagorno-Karabach. Er is geen enkele justificatie voor agressie richting het soeverein grondgebied van Armenië.
De terechte steun die Europa geeft aan Oekraïne in haar strijd tegen de illegale invasie van Poetin moet zich dus ook uitbreiden naar Armenië. Dat betekent allereerst: een internationale veroordeling van de invasie in Armenië. Als Azerbeidzjan doorzet: sancties en diplomatieke isolatie en eventueel wapenleveranties.
We kunnen het ons niet veroorloven dat de Europese woorden over het beschermen van democratie en territoriale integriteit een holle frase worden. Onze waarden gelden net zo hard voor Oekraïne als voor Armenië. Bovendien kunnen we het lot van democratisch Armenië niet overlaten aan Poetin’s Rusland. Het is nu de tijd om tegenwicht te bieden aan de imperiale ambities van dictator Aliyev.