De staat van het onderwijs staat onder druk

De politiek schoof ideeën om daadwerkelijk een constructieve oplossing te zoeken voor dit probleem per kabinetsperiode voor zich uit.

De Volkskrant maakte onlangs melding van het feit dat geneeskundestudenten aan de Vrije Universiteit in Amsterdam vanaf volgend jaar niet meer cum laude kunnen afstuderen voor hun masterdiploma. Deze zogenaamde elitekwalificatie wordt gegeven wanneer een student gemiddeld voor de tentamens een acht of hoger heeft behaald en tevens voor geen enkel vak een zeven of lager. Door het afschaffen van deze kwalificatie zou de prestatiedruk van de studenten verminderd moeten worden om zodoende stress en uitval te voorkomen tijdens hun opleiding.

In het artikel valt verder te lezen dat ook bij andere studies de druk om te presteren hoog is. In 2021 kwam uit onderzoek van het Trimbos Instituut, het RIVM en de GGD naar voren dat maar liefst 76 procent van de studenten last heeft van deze prestatiedruk. Dat studenten veelal gebukt gaan onder deze druk om te presteren heeft onder andere te maken met zaken als studieschulden, werk om een studie en huisvesting te kunnen bekostigen, concurrentiestrijd en het vervullen van maatschappelijke taken. De coronacrisis is daarnaast ook een belangrijke bron van stress geweest, die het de studenten niet gemakkelijker heeft gemaakt. Het is de vraag of andere universiteiten en hogescholen het voorbeeld van de Vrije Universiteit zullen gaan volgen.

In dezelfde week presenteerde inspecteur-generaal van de Onderwijsinspectie Alida Oppers het rapport omtrent de Staat van het Onderwijs. Dit is een jaarlijks verslag van de Inspectie van het Onderwijs over wat er goed gaat in het onderwijs en waar nog verbeterpunten liggen. En evenals voorgaande jaren bleken er nogal wat verbeterpunten te zijn. De kern is in elk geval om binnen twee jaar een kentering te zien in de gestaag dalende lijn van onderwijsprestaties in ons land. Nederland lijkt namelijk steeds verder weg te zakken op de internationale onderwijsranglijsten. Volgens Oppers zou de focus moeten komen te liggen op de basisvaardigheden: taal en rekenen.

Aanvullend vertelde Alida Oppers in een interview met NRC dat het tegenwoordig niet meer ‘chic’ is om het vak van leraar uit te oefenen. Mede daardoor zou het niveau van het huidige onderwijs onderhevig zijn aan verval. Iets wat terug te zien is in de resultaten van het rapport. Ook werd haar gevraagd wat momenteel het grootste probleem is in het onderwijs. Ze wilde daarbij niet de schuld aan de leraren geven, maar vond wel dat de kwaliteit van het onderwijs wordt bepaald door de mensen die het werk doen. De lat zou omhoog moeten. Tevens dacht ze ‘dat het vak van leraar in de loop der jaren toch wel wat verwaarloosd is’. Aha. Blijft de vraag: wat is dan de oorzaak van de jaarlijkse dalende lijn in leerprestaties van de leerlingen in ons land?

Een antwoord hierop is onder andere het lerarentekort in grote delen van het land en het negeren van dit probleem, dat al ruim twintig jaar geleden eraan zat te komen. De politiek schoof ideeën om daadwerkelijk een constructieve oplossing te zoeken voor dit probleem per kabinetsperiode voor zich uit. Oud-onderwijsministers en staatssecretarissen kregen het niet voor elkaar om, in eerste instantie nog preventief, in te zetten op het drama dat zich zou gaan voltrekken en waarvan we nu al geruime tijd de rekening krijgen gepresenteerd in de vorm van een jaarlijks bedroevender wordend onderwijsrapport. De reden hiervoor is dat kennis en ervaring op het gebied van onderwijs ontbrak, contacten met het onderwijsveld miniem waren en de onderwijssector een weinig winstgevende sector is, net zoals de zorg en de politie. De druk om te presteren blijft dus onverminderd hoog. Een hervonden elitekwalificatie voor het onderwijs in ons land lijkt nog ver weg te zijn.