De staat mag wel in beroep van Harbers, als burger het doet is het misbruik

Staatssecretaris Mark Harbers doet zijn plicht, zo leerden wij uit de Volkskrant van woensdagochtend. Daar slaat hij alle hoop de bodem in dat de negen-jarige Nemr ooit een verblijfsvergunning krijgt, al kan hij zich voorstellen dat de lezer – die niet alle gegevens kent – het allemaal heel zielig vindt. De staatssecretaris echter kent alle gegevens wel. Die moet eerder denken aan de ouders en hoe het straks zal kunnen voorkomen dat ándere geluk zoekende ouders strategisch neuken om als de nood aan de man komt een zelf geteelde pion naar voren te schuiven in het schaakspel om een verblijfsvergunning.

Algemeen belang ’s Avonds verscheen de bewindsman bij Pauw om zijn standpunt nog eens te onderstrepen. Hij gaf de ouders van Nemr de schuld. Als zij destijds netjes waren vertrokken in plaats van gebruik te maken van hun recht op beroep, dan was Nemr niet zo in de problemen gekomen. Pauw wees hem erop dat de staat net zo goed bij asielzaken in beroep gaat maar dat was aldus de onnavolgbare Harbers iets geheel anders. Er bestaat in zijn visie blijkbaar een verschil tussen individuen die proberen hun recht te halen wat misbruik maken is van de procedures en de staat die datzelfde doet want dat is handelen in het algemeen belang.

Het was allemaal zo krom als een hoepel en bovendien bedreigend voor ons allemaal. Ze zeggen wel eens: “Wat gij niet wilt dat U geschiedt, doe dat dan ook een ander niet.” Waarom zou de overheid de houding die nu ten opzichte van asielzoekers wordt ingenomen niet uitbreiden tot alle burgers, die zoals ons al enige decennia wordt voorgehouden vooral zijn eigen voordeel zoekt, zich onderscheidt door Nimby (not in my backyard) gedrag en onzekerheid. We lezen nu al vaak genoeg over gemeentes die standaard in hoger beroep gaan om procederende burgers moedeloos te maken. Het gaat immers om het geld van de belastingbetaler.

Daar blijft het niet bij. Het toelaten of uittrappen van Nemr is een wilsdaad. Het is een besluit. Toch schetste Harbers dit als een gevolg van de omstandigheden. Er bestond geen káns. Het moest zo aflopen. Daar kon niemand iets aan veranderen. Daarom had de staatssecretaris die ochtend in de Volkskrant ook gezegd: “Ik weet van mezelf dat ik gewoon hartstikke menselijk ben. De emoties die ik voel, zullen niet veel anders zijn dan die van alle mensen die een rol spelen in ons stelsel, de beslismedewerkers, de rechters. Het is mensenwerk en aan het eind van de dag kan de beslissing zijn: dit verhaal geeft recht op bescherming in Nederland, en dit verhaal niet.”

Daarna ging de discussie een merkwaardige kant op. Aan tafel zaten ook Charles Groenhuijsen en Rutger Castricum, die tegenwoordig door de zo linkse publieke omroep wordt gevierd en gelauwerd als een begenadigd schetser van het werkelijke leven. Dan had men toch de omstandigheden kunnen veranderen, meenden zij. Groenhuijsen, die binnenkort 65 wordt, herinnerde zich nog de kerkmarokkanen uit 1975, die in dezelfde omstandigheden verkeerden als Nemr nu. Het lag allemaal aan de procedures, aan de omstandigheden dus, die teveel gewetensproblemen creëerden zoals dat van het jongetje Nemr, die naar een door het Nederlandse Ministerie van Buitenlandse Zaken zeer onveilig gebied wordt gestuurd waarna een staatssecretaris zich gedwongen ziet uit te leggen dat het in Irak heel eng is voor mensen die er nooit geweest zijn maar misschien best wel lekker als je er de weg weet en familie hebt.

In zulke omstandigheden wil je niet terecht komen. Verander de regels zodat ouders als die van Nemr tijdig kunnen worden afgevoerd. Dan kan zo´n talkshow als die van Pauw ook weer echt gezellig worden met het jubelende land en zo. Zonder een enkele wanklank. Ook hier geldt: wacht tot het jou overkomt. Dat jij – met je rug tegen de muur geduwd door de overheid – vanwege de vereenvoudigde procedures je recht niet meer kunt zoeken. En iedereen zijn plicht loopt te doen en zogenaamd de regels toe te passen.

Toevallig had ik vandaag iets nodig uit de biografie die Nanda van der Zee heeft geschreven over de historicus Jacques Presser. Mijn oog viel op de passage waarin wordt beschreven hoe hij met zijn vrouw en nog een paar mensen in de meidagen van 1940 naar Engeland wilde ontkomen. Van der Zee citeert Sal Breemer. “En toen kwam die brug. Daarachter in de sluis was op de kleine stoomboot onze passage – naar de vrije wereld. Maar voor de brug stond de schildwacht uit het Nederlandse leger. Het wachtwoord? Aan ons onbekend. Dus terug!”

En in de verte klinkt nóg een echo uit die tijd: Dick Willebrandts met zijn orkest “Doe als ik en trek je nergens iets van aan.” Soms grijpt het verleden je bij de keel. Teken die petitie en niet alleen omdat Nemr zo´n beschaafd jongetje is maar ook vanwege het behoud van een beschaafd Nederland.

Noot van de redactie: de documentaire waarin Nemr figureert is hier te zien: