De spannendste persconferentie van de hele pandemie

Het nieuwe kabinet zit er nog geen week en nu al moeten de premier en zijn minister van coronazaken de spannendste persconferentie houden van de hele pandemie. De kans is groot dat zij een ongekend kijkcijfersucces boeken. Heel Nederland zit op het puntje van zijn stoel: zetten zij de lockdown door of zullen zij wijken voor de toenemende druk uit de samenleving?

De sfeer is sinds dinsdag revolutionair. Uit alle lagen van de samenleving komt de roep om een heropening van Nederland. Liefst mét de overheid maar als het moet zonder. Zelfs de nodige gemeentes hebben zich bij deze beweging aangesloten. Burgemeesters kondigen aan niet te zullen handhaven als middenstanders hun winkels openen. Dat is opstand. Er is weliswaar geen comité voor het algemeen welzijn dat de beëindiging van de lockdown coördineert en optreedt als een alternatief gezagscentrum maar het scheelt weinig. Les aristocrats à la laterne. Aan alle kanten wordt de gehoorzaamheid schriftelijk en formeel opgezegd. Dat is in de vaderlandse geschiedenis nog nooit vertoond of het moest de afzwering van Filips II zijn. Wacht even! Is dat niet een beetje overdreven? Nou! En niet zo zuinig ook. De koning van Spanje werd wegens wanbeleid en tirannie officieel van zijn functie vervallen verklaard. Dat is hier niet het geval maar het officieel opzeggen van de gehoorzaamheid staat daar tamelijk dichtbij. De volgende stap is dat politieagenten en boa’s zich niet tot handhaving lenen en op hun gemak toekijken hoe de zaken zich ontwikkelen. Dat is een reëel risico als Rutte en Kuipers de harde lijn blijven volgen omdat er nog steeds kans bestaat dat de gezondheidszorg instort. Veel zal afhangen van waar de consiglieri van het OMT mee aankomen en wat Rutte aandurft.

De consiglieri lieten zich niet van hun sterkste zijde zien met een mondkapjesadvies dat voorlopig niet uitvoerbaar is omdat er onvoldoende van het nieuwe zo sterk aanbevolen model verkrijgbaar zijn. Die consiglieri doen er het beste aan zich voorlopig bij hun leest te houden. Ze hebben verstand van besmettingen en virussen. Zij kunnen aangeven onder welke omstandigheden die gedijen en onder welke zij het loodje leggen. Zij kunnen vaccins en geneesmiddelen aanbevelen. Medici zijn niet de aangewezen deskundigen om de maatschappij te herorganiseren. Zij kunnen wel de randvoorwaarden aangeven zoals de minimale afstand die tussen mensen nodig is om infectie tegen te gaan.

Het is aantrekkelijk voor  het nieuwe kabinet vrijdag te zwichten. Dan kan het immers volhouden zélf de regie te voeren over de heropening van de maatschappij. Aan de andere kant verliest het daardoor aan slagkracht en pure macht. De ministers komen in een gedoogconstructie terecht waarbij zij de gedoogden zijn en niet de gedogers. Ze worden dan als het ware onder curatele gesteld door de grote lobbyorganisaties die een einde willen maken aan de lockdown, hoe spectaculair de besmettingsgraden ook stijgen. Speelbal ben je dan, marionet. Boegbeeld op een schip van staat waarvan anderen de koers bepalen.

Of je neemt nu juist de teugels strak in handen met het risico dat ze breken.

Zo ligt de situatie op de vierde dag na de beëdiging. Nee, dit is geen persconferentie om te missen als je gewoon Jan Lul van de Hogebomen bent met te sterk uitgegroeid hoofdhaar.

Update: het kabinet liet halverwege de donderdag uitlekken dat MBO, HBO en universiteiten net als de sport weer open mogen en winkels op afspraak. De horeca en de sector cultuur blijven dicht. Voor een motivatie wordt weer sterk naar het OMT verwezen. Zo probeert men politieke keuzes te depolitiseren en dat zal blijven zo lang de witte jassen zich hiertoe lenen. De ‘versoepelingen’ zijn natuurlijk ook bedoeld om verdeeldheid te zaaien tussen de gematigden en de hardliners bij het verzet tegen de lockdown. Als puntje bij paaltje komt zijn de meeste Nederlanders ondanks de schijn van het tegendeel gehoorzaam. We zullen zien hoeveel kleine ondernemers zich tevreden stellen met het winkelen op afspraak, terwijl de files op de weg naar Antwerpen even lang blijven. We moeten afwachten wat de horeca uiteindelijk aandurft maar de nieuwe vuistslag in het gezicht van de cultuur zou wel eens niet onbeantwoord kunnen blijven.

Update 2: op donderdagmiddag kwamen de eerste commentaren op de zogenaamde versoepelingen binnen van de branche-organisaties. Opvallend is dat de woordvoerders alleen maar kijken naar hun eigen achterban en niet naar het grotere geheel. De kappers zijn dolblij en voelen zich gezien. De winkeliers zijn hoopvol. Zij laten zich niet uit over het feit dat de horeca, de theaters en de cultuur opnieuw het nakijken hebben. Datzelfde geldt voor de studenten die ook tevreden zijn. Van een brede solidariteit en strijden voor elkaar is geen enkele sprake.

De oppositie vanuit de maatschappij is verdeeld en gericht op het deelbelang. Dat versterkt de positie van het kabinet. Donderdagavond zullen de burgemeesters in hun gesprek met minister Yesilgöz ongetwijfeld de rijen sluiten. De kritische geesten onder hen kunnen de versoepelingen aangrijpen als argument om weer terug te komen in het gareel.

Voor het overige ben ik van mening dat het toeslagenschandaal niet uit de publieke aandacht mag verdwijnen en de affaire rond het Groninger aardgas evenmin.