De smeerlapperij van GeenStijl rond de Auschwitz-herdenking

Zondagochtend vond in het Amsterdamse Wertheimpark de jaarlijkse herdenking van de Holocaust plaats. Die verloopt altijd volgens een vast stramien. Eerst lopen de deelnemers vanaf het Amsterdamse Stadhuis een paar honderd meter naar het door Jan Wolkers gemaakte Spiegelmonument, waar enkele sprekers de gruwelijkste en best geplande massamoord uit de wereldgeschiedenis aan de orde stellen. Traditioneel spreekt er niemand uit de kringen van de Sinti en de Roma, die de nazi’s tegelijk met de joden wilden verdelgen. Zij zijn vertegenwoordigd door een orkest dat herdenkingsmuziek speelt. Tenslotte doet een rabbijn kaddisj – het gebed voor de overledenen – en daarna gaat iedereen zijns weegs. Met een uur is alles afgelopen.

De NOS zendt deze plechtigheid rechtstreeks uit. De omroep zorgt er altijd voor dat het thema ‘Nooit meer Auschwitz’ goed tot zijn recht komt. Daarom is de bijeenkomst in het Wertheimpark niet louter een verwijzing naar de geschiedenis. Hij gaat net zo goed over het heden en toekomst. Met zoveel gruwelijks in ons collectieve geheugen hebben wij de plicht om signalen die tot een nieuw Auschwitz kunnen leiden, in een zeer vroeg stadium te identificeren. En – zo benadrukte Jacques Grishaver, de voorzitter van hete Nederlands Auschwitz Comité – deze signalen zijn tegenwoordig overal zichtbaar, niet structureel of door de overheid gesanctioneerd, maar tegelijkertijd niet meer incidenteel. Vooral op de sociale media.

Diezelfde zondagochtend kondigde Marck Burema, de hoofdredacteur van het meest geraadpleegde weblog van Nederland, GeenStijl, de Auschwitz-herdenking aan met een door hem hoogst persoonlijk geschreven stuk. De kop daarvan luidt ‘NOS Live: Nationale Hoofddoekherdenking’. De link naar de rechtstreekse uitzending is te vinden onder ¨Marrakesh1¨. Hij noemt ook personen die aan het woord komen: Femke Halalsema. Rob Stedentrip en Onno Vrouwenhoes.

Dit is nu een voorbeeld van de smeerlapperij die de Auschwitz-herdenking essentieel, actueel en hoogst noodzakelijk maakt. Het stukje op GeenStijl is zo’n signaal waarop Jacques Grishaver wees. Het schept een klimaat waarin het acceptabel wordt om leden van identificeerbare bevolkingsgroepen aan te vallen om wie ze zijn.

Zó is het met de joden ook begonnen. Wij weten hoe het uiteindelijk met ze is afgelopen. We weten ook hoe generaties voor ons leerden om schouderophalend aan signalen voorbij te gaan, vergelijkbaar met het stuk op GeenStijl vanwege de gewenning en omdat schelden geen pijn doet of omdat een mens zich niet overal druk om kan maken. En uiteindelijk – jaren later – blijf je angstig binnen achter de verduisteringsgordijnen terwijl naast je de politie de buren komt ophalen. Zielig, altijd brave mensen geweest, valt helaas niets aan te doen.

Er bestaat in onze tijd een brede neiging om opnieuw aan zulke signalen voorbij te gaan. Ze worden zelfs verdedigd met een beroep op de vrijheid van meningsuiting of met de stelling dat tegenwoordig niemand meer tegen een grapje of een beetje satire kan. Wat zo´n Marck Burema doet, dat is immers heilige huisjes intrappen, dat is satire. Dat is opinievorming van au. Dat meent hij niet. Wij hebben hier te maken met een voormalig redacteur van het literaire studentenweekblad Propria Cures. Hij is van de harde grappen. Hij is van de waarheden die tegenwoordig niet meer gezegd mogen worden, voegen zijn fans en aanhangers en het kritiekloze deel van de GeenStijl-reaguurders daaraan toe.

Het zal wel voorbijgaan, denk je dan voor je ondanks de grauwe luchten toch een wandeling in de stad gaat maken. Er is niets aan de hand. Ongetwijfeld bedoelt hij het niet zo.

Er is wel wat aan de hand. Dat stuk van Burema is een voorbeeld van de onkruidzaadjes waaruit het stinkend gewas opkomt dat uiteindelijk de hele Nederlandse samenleving en onze hoogste waarden zal verstikken.

Tenzij we er tijdig bij zijn. Tenzij wij, zoals Bernard-Henri Lévy terecht zei in de uitzending van Buitenhof die op de Holocaustherdenking volgde, leren onze eigen stem te verheffen. Het klinkende antwoord is nog altijd de beste remedie tegen smeerlapperij en de leringen van de haat. Het Spiegelmonument van Jan Wolkers met zijn ¨Nooit meer Auschwitz¨ roept ons op niet zwijgend voorbij te gaan aan de gevaarlijke tekenen des tijds.