De sluipende ondermijning van de joodse staat

In het gebied waarover de Israëlische regering het gezag heeft, is het aantal Palestijnen inmiddels groter dan het aantal joden. Dit bedreigt op termijn de joodse staat meer dan de opponenten en de meeste vrienden van Israël in het Westen zich realiseren. De komende jaren zal de Palestijnse bevolking kwantitatief zelfs nog wat verder uitlopen. Binnen joods Israël is bovendien een tweede demografisch probleem in de maak: de spectaculaire groei van de ultra-orthodoxe bevolkingsgroep. In aantal en politieke macht.

Groot-Israël realiteit De komende Israëlische regering, vrijwel zeker onder leiding van Benjamin Netanyahu wil nog tijdens de eerste termijn van Donald Trump een grote stap zetten naar annexatie van de Westelijke Jordaanoever. Oost-Jeruzalem was al bij het Israël van-vóór-1967 getrokken en de annexatie van de Hoogvlakte van Golan kreeg recent de zegen van de Verenigde Staten. Nu zijn dus strategische delen van de Westelijke Jordaanoever aan de beurt.

Wat daarna nog resteert zijn losse Palestijnse gebiedjes die onder controle van het Israëlische leger blijven. Samen met de Gazastrook (tweemaal het eiland Texel) dienen deze als opvangbekken voor de 5,2 miljoen Palestijnen die geen Israëlisch paspoort hebben.

In het Israël binnen de grenzen van 1967 wonen 1,9 miljoen Palestijnen, met Israëlisch paspoort: bij elkaar 7,1 miljoen. Maar de grens tussen dat Israël en de Westelijke Jordaanoever, waar die Palestijnse staat had moeten komen, speelt nauwelijks meer een rol. Noch voor Israël noch voor de Amerikaanse regering. Het geloof in een Palestijnse staat is iets uit een voorbij tijdperk: groot-Israël van de Middellandse Zee tot aan de Jordaan is de realiteit.

De ‘joodse meerderheid’ De essentie van het zionistische idee waarop Israël is gebaseerd, is een land met een ruime joodse meerderheid. Netanyahu heeft altijd gesproken van minimaal tachtig procent. Vandaar de fictie dat de hierboven genoemde 5,2 miljoen niet meetellen. Vandaar dat die losse gebiedjes in de Westoever – gaten in een gatenkaas – volgens de Israëlische regering ‘niet-Israël’ zijn. Wie de kaart bekijkt met de snippertjes grondgebied waar het om gaat, omgeven door joodse steden, dorpen, wegen en landbouwareaal zal zich realiseren dat de tweestaten politiek waar de Europese Unie nog aan vasthoudt, niet meer houdbaar is.

Extra pijnlijk voor de EU is dat het annexatieplan van Netanyahu gedekt wordt door het plan van president Trump: de ‘ deal of the century ’. Als om de toekomstige problemen te bezweren heeft Israël zijn status van joodse staat in 2018 neergelegd in een basiswet, de Wet op de Natiestaat. ‘Natie’ staat hier voor de joodse natie, dat wil zeggen alle joden ter wereld. Dat betekent tevens voor de 1,9 miljoen Palestijnen in Israël-van-vóór-1967 dat hun status van tweederangsburger juridisch wordt verankerd. Begin dit jaar was de bevolkingssamenstelling in het gebied is als volgt:

De toekomst Het geboortecijfer bij de Palestijnen ligt al jaren structureel hoger dan dat van het joodse bevolkingsdeel. De emigratie van joden naar Israël is marginaal en die zal dat niet compenseren. Er zijn bovendien sterke aanwijzingen dat van de honderdduizenden Israëlische joden met een dubbel paspoort een aanzienlijk aantal zich min of meer permanent in het buitenland heeft gevestigd. Dat is in bovenstaande cijfers niet zichtbaar.

De 3,1 miljoen Palestijnen in de bezette Westoever en Oost-Jeruzalem leven zij-aan-zij met 670.000 joodse kolonisten (tendens stijgend) maar daarvan streng gescheiden door muren, checkpoints en aparte wegen. De aanvankelijke verwachting dat deze Palestijnen zich na verloop van tijd bij hun situatie zouden neerleggen, is na ruim vijftig jaar niet bewaarheid. De enorme kosten om de situatie onder controle te houden zijn altijd mede door de VS en Europa gedragen. Dat dat zo blijft is onwaarschijnlijk.

Dat laatste geldt ook voor de 2,1 miljoen mensen in de Gazastrook die zijn afgesloten van de buitenwereld en leven onder extreme omstandigheden. Tachtig procent van hen is afhankelijk van VN-voedselhulp. Opvang in de regio is niet mogelijk nu daar ook al miljoenen Syrische vluchtelingen worden opgevangen en de weg naar Europa dicht is. Het geweld dat Israël nodig acht om het verzet in toom te houden zal leiden tot verder verlies aan draagvlak voor de joodse staat bij het Westerse publiek en blijkbaar tot een tendens onder Israëliërs om de vertrekoptie open te houden.

De ultra-orthodoxen De ultra-orthodoxe gemeenschap in Israël vormt een belangrijke drijvende kracht achter het beleid van kolonisatie en annexatie van bezette gebieden. Dertig jaar geleden ging het om religieuze randpartijtjes die de rechtse partij Likoed aan regeringsmeerderheden hielpen. In 2009 was deze ‘haredi’-gemeenschap gegroeid tot 750.000; in 2019 waren er volgens het Israël Democracy Institute 1.125.000 haredim, 16.5% van het aantal joodse Israëliërs.

Het Israëlische Centraal Bureau voor de Statistiek rekent in zijn publicatie van 1 januari dit jaar op twee miljoen ultra-orthodoxen in 2033. Het zeer grote aantal kinderen per gezin en het gegeven dat 60% van deze groep nu jonger is dan twintig jaar (tegen 30% onder de overige joodse bevolking!) leidt tot een verdubbeling van hun aantal iedere zestien jaar.

Wat is de betekenis van deze ontwikkeling in dit verband? Dat het politieke gewicht van de ultra-orthodoxen in snel tempo zal toenemen. En dat terwijl de Israëlische binnenlandse politiek nu al laat zien dat er zonder de ultra’s nauwelijks meer valt te regeren. Kortom, terwijl de bescheiden Palestijnse meerderheid nog wat groter zal worden bouwt zich tegelijkertijd een kracht op, binnen joods Israël, die in de toekomst een niet-gewelddadige oplossing steeds onwaarschijnlijker maakt. Gematigde, seculiere Israëliërs die zich de gevaren van annexatie realiseren staan momenteel met lege handen. Ook de pro-Israël stroming binnen de Democratische Partij in de VS maakt zich hier grote zorgen over.

Welke opties? Welke toekomstige opties zijn denkbaar? Een tweestaten oplossing is gezien de massale joodse kolonisering van de Westoever een gepasseerd station. Wordt er geen externe druk uitgeoefend op Israël dan gaat het richting een apartheidsstaat zoals die er was in Zuid-Afrika. Blijft als enige optie over, een binationale staat in enigerlei vorm met gelijke rechten voor alle inwoners, hopelijk als overgangsvorm naar een normale democratie. Europa zou zich moeten herbezinnen op deze situatie.