De selectieve verontwaardiging van De Telegraaf

De kunst van suggestie: hoe drogredenen en selectieve verontwaardiging de waarheid vervangen door onderbuikgevoel.

Het artikel dat De Telegraaf heeft geplaatst over het zogenaamde “lobbyschandaal” in Brussel is toch wel een klassiek voorbeeld van journalistieke manipulatie dat overeind wordt gehouden door drogredenen, onzorgvuldige formuleringen en selectieve verontwaardiging. Zonder een gedegen en op feiten gebaseerd onderzoek serveert de krant een verzameling van suggesties en verdachtmakingen. Cruciale context wordt genegeerd en Frans Timmermans wordt ten onrechte afgeschilderd als boegbeeld van een vermeend schandaal.

Een van de meest opvallende drogredenen die De Telegraaf aangrijpt voor hun ‘scoop’ is schuld door associatie. De krant noemt Frans Timmermans herhaaldelijk in combinatie met termen als “geheime contracten” en “schaduwlobby” om lezers ervan de overtuigen dat hij persoonlijk betrokken was bij het toekennen van subsidies aan milieuorganisaties. Dit wordt nergens met bewijs onderbouwd. Subsidies van de Europese Commissie worden toegekend door middel van transparante processen en zijn het resultaat van collectieve besluitvorming, niet van individuele commissarissen. Het is weer een klassieke strategie om een bekende naam te verbinden aan vermeende misstanden zonder dat daarvoor daadwerkelijk bewijs wordt geleverd, wat eerder wantrouwen met zaaien dan verhelpen.

De Telegraaf zou De Telegraaf natuurlijk niet zijn als ze niet bij één drogreden zouden stoppen.

Een andere drogreden is namelijk de vals-dilemmastrategie, die in het artikel wordt aangegrepen om subsidies aan milieuorganisaties te framen als problematisch. In het artikel worden de subsidies gepresenteerd alsof ze enkel bedoeld zijn voor lobbydoeleinden en daardoor onethisch zouden zijn. Volledig wordt geneerd is dat de subsidies aan ngo’s (waaronder milieuorganisaties) juist bedoeld zijn om samenwerking in de beleidsvorming te stimuleren en een tegenwicht te bieden aan invloedrijke belangengroepen zoals de industrie en landbouwlobby. Door bewust deze context achterwege te laten, probeert de krant een simplistisch en kortzichtig “goed-versus-kwaad” narratief te creëren. Subsidies aan milieuorganisaties zijn “verdacht”, terwijl andere vormen van financiële steun ongemoeid blijven.

Het framen van “geheime contracten” en “schaduwlobby” is een duidelijk voorbeeld van een sneu beroep op emotie. Zodra je deze woorden hoort weet je alweer dat De Telegraaf klaarstaat met hun nieuwe saga van ‘sensationeel iets’. De krant gebruikt dan ook zonder enige feitelijke onderbouwing suggestieve termen om de lezer het gevoel te geven dat er iets mis is. Er wordt geen bewijs geleverd dat deze subsidies buiten gebruikelijke wegen om zijn verstrekt, terwijl de krant lekker op het onderbuikgevoel inspeelt. Daarbij insinueert de krant corruptie en ondoorzichtigheid zonder dat het deze lege beschuldigingen daadwerkelijk hard kan maken. Het doel is niet om objectief te informeren (zoals gebruikelijk bij De Telegraaf), maar het bespelen van de emoties van de lezers en hen tegen Timmermans en de EU op de zetten.

Een mooie stropop-redenering wordt aangegrepen door de implicatie te wekken dat subsidies aan milieuorganisaties gelijk zouden zijn aan politieke manipulatie. De realiteit is echter dat dergelijke subsidies een belangrijk instrument zijn om een groot aantal stemmen te verwerken in de beleidsvorming, cruciaal in een representatieve democratie. De krant noemt en paar getalletjes om ernstig te klinken en trekt de subsidies aan milieuorganisaties uit hun context door deze te framen als een complot om groene plannen door te drukken. Hierbij voert de krant een oneerlijke discussie die voorbijgaat aan de complexe realiteit van EU-beleid.

Het artikel lijdt aan selectieve verontwaardiging. Terwijl het subsidies aan milieuorganisaties als verdacht bestempelt, wordt het feit dat andere belangengroepen (zoals industrie en landbouwlobby’s) eveneens subsidies ontvangen uit de EU onder het kleed geveegd. Terwijl dit soort subsidies een gangbare praktijk zijn in de EU, bedoeld om de belangen van verschillende groepen te vertegenwoordigen. Het feit dat alleen milieuorganisaties worden uitgelicht toont een duidelijke agenda aan en een gebrek aan journalistieke balans.

Het meest duidelijke probleem is het complete gebrek aan wederhoor. Het artikel bevat niet één reactie van betrokken milieuorganisaties of van Timmermans zelf, ondanks dat zij zware beschuldigingen krijgen. Het principe van wederhoor is een fundament van journalistieke integriteit, en het ontbreken daarvan ondermijnt de geloofwaardigheid van het gehele artikel. Maar het lijkt er ook op dat de krant totaal geen interesse had in een gebalanceerd verhaal maar vooral bezig was met het versterken van diens eigen anti-EU en anti-klimaatagenda.