De seksuele aantrekkingskracht van een vrouwenborst en de problemen die dat geeft

Mirjam Vriend en Bram Bakker corresponderen over geestelijke gezondheid. Zie hier eerdere afleveringen.

Beste Bram,

We schijnen ons in een vierde feministische golf te bevinden. Ikzelf wacht met smart op een vijfde feministische golf, met meer zelfreflectie, relativering, humor, en vooral: met meer intentie tot dialoog. Is de huidige vierde golf los van de realiteit aan het raken, of ben ik los van de realiteit aan het raken? Ik begrijp mijn mede-vrouwen soms niet meer. En ik heb het steeds vaker te doen met mannen.

#Metoo ontwikkelt door. Het ging aanvankelijk over overduidelijk machtsmisbruik, maar richt nu de aandacht zich ook op het aanzienlijk moeilijker te duiden grijze gebied van de gangbaardere seksualiteit. Zo wordt nu ook aan de kaak gesteld dat een “ja” van een vrouw niet altijd een “ja” is. En dat lichamelijke passiviteit soms geen “ja” is, maar verstijving. Dat klopt. De conclusie die vervolgens wordt getrokken is echter meestal zorgwekkend éénduidig in mijn ogen: nóg beter opletten en bevragen, heren! 

Wat is de sensualiteit in het leven een mooi, maar ingewikkeld gebied. Wat reflecteren we weinig, niet, of slechts oppervlakkig en clichématig op onszelf, op dit gebied. Waarom onderkennen we niet hoe dit complex dit is voor zowel vrouwen als mannen? 

Tijd voor een heel concreet voorbeeld; het nieuwe décolleté.

Het nieuwe décolleté duikt aanzienlijk dieper, Bram, zoals je wellicht hebt gemerkt. Met name in avondjurken en andere feestjurken. Tot aan de tweede haargrens. Het wordt regelmatig met plakbandjes op de plaats gehouden, zodat het heel kleine deeltje dat we dan nog als ongeoorloofd beschouwen -de tepel- niet tevoorschijn piept. De borst deint hulpeloos rond in deze bouwwerken. Dat maakt heel wat los. En dat mag. Draag dat, mede-meisjes, met verve en trots. Maar ontken dit feit niet; dat je met hoofdletters roept: begeer mij! 

De mannelijke reactie mag echter beslist geen hoofdletters bevatten, als je begrijpt wat ik bedoel. Krijg het als man maar lekker warm, maar laat dat ergens waar wij het niet kunnen zien. Pas op: ik zeg niet dat je in zo’n jurk maar voor lief moet nemen dat een man zich als een dolle stier gedraagt. Maar dat je heel wat teweegbrengt, dat staat vast. Zelfs ik, heteroseksuele vrouw, merk dat ik er ongemakkelijk van wordt. Wil je dat ik kijk? Niet kijk? Stiekem kijk? Een guitige opmerking maak, als vrouwen onder elkaar?

Ik blijf nog even bij de borst, Bram. Ze speelt een grote rol, in deze golf. Recent hebben we er immers de #FreeTheNipple-beweging bij gekregen. Vrouwen willen weer met ontblote borsten in de natuur recreëren. Net als de mannen. Maar onze borstkas is niet gelijk aan die van mannen en roept derhalve iets anders op. Wat daartussen is geplaatst, is beschaving. Waarachter onze innerlijke natuur dus nog steeds haar gang gaat, zonder kwade wil.

Wij verwachten dat de borst in de natuur wordt ervaren als… iets natuurlijks. En een voedende borst als… iets vertederends. En een borst in een slaapkamer met kaarslicht en met Marvin Gaye op de achtergrond… díe mag opwindend worden gevonden. Graag zelfs.

Dit is drie keer dezelfde borst. Mag dit voor een man een beetje ingewikkeld zijn? Niet alleen op kleding-gebied, maar ook op gedrags-gebied, ben ik stilaan de weg kwijt in wat mijn zusters precies van een man willen. Want, alle feministische golven ten spijt, vinden we mannen die initiatief nemen nog steeds leuk. Jazeker! Maar eh, wanneer? Hoe? Tot waar?

Het antwoord daarop komt vaak pas als de man kennelijk over de schreef is gegaan. Hij had kennelijk precies moeten weten waar die “schreef” zat. Maar de “schreef” van een vrouw kan beweeglijk zijn en haar signalen daardoor minder helder en eenduidig. Zoeken dus, altijd weer…. 

Misschien komt het ook omdat ik een mannengezin heb. Maar ik zie het ook aan mannen búiten mijn gezin, hoe snel de beschuldigende vinger nu hun kant op gaat. Ik mis, steeds meer, een dialoog waarin zowel de vrouw als de man gezien wordt. En ik mis simpelweg het geloof in goede bedoelingen van verreweg de meeste mannen.

Ook ik heb “ja” gezegd toen ik “nee” bedoelde. Ook ik verstijfde soms. Dat zijn pijnlijke gewaarwordingen. Maar nooit kwam het in me op om de man in kwestie met pek en veren publiekelijk te besmeuren, zoals ik nu met al te groot gemak en al te snel zie gebeuren. Ik ging soms een gesprek aan, met die man. Om misschien iets te leren van elkaar. Daarnaast ging ik vooral een gesprek aan met mezelf, om te ontdekken waarom ik geen “nee” had kunnen zeggen, of waarom ik verstijfde. Om zodoende vooral mijzelf te empoweren.

Enkel wanneer de man een ontzettende botte egoïst bleek te zijn zag ik hem als schuldige, maar zo niet, dan kon en wilde ik geen duidelijke schuldige aanwijzen. Want ook wanneer je wakker wordt met spijt en een naar gevoel, brengt een schuldvraag geen wezenlijk antwoord.

Mag de man nog een zoekend, soms falend mens zijn? Nou Bram, brand los. Als je durft…

Warme groet,

Mirjam

Ha Mirjam,

Dacht je nu werkelijk dat je me alle voorgaande keren te weinig hebt uitgedaagd? Je kaart wel een onderwerp aan zeg… Ik ben een witte man, met ongeveer alle andere hinderlijke kenmerken vanuit het moderne perspectief. Ik behoor inmiddels tot de minderheid die niet tot een minderheid behoort, zoals Kees van Kooten eens treffend grapte.

Mag ik als heteroseksuele oudere, die toch nog fysiek actief is, hier wel op reageren? Het zou al gemakkelijker zijn als ik vrouwenborsten in geen enkele setting aantrekkelijk vind, maar dat is helaas ook al niet zo. Wel kan ik me goed beheersen, en wat mij betreft mogen alle vrouwen gewoon weer topless naar het strand. Ik schrijf dit overigens in Spanje, waar het ontblote bovenlichaam van de vrouw aan een comeback lijkt te zijn begonnen. Mijn achttienjarige dochter, die ook hier is, gruwelt ervan, hoewel de vrouwen die het zichzelf toestaan niet heel veel ouder zijn dan zij.

Vind ik het mooi? Dat is het woord niet. Ik vind het wel fijn dat er misschien een einde komt aan een periode waarin de cultuur steeds meer schaamte ten opzichte van het lichaam leek te dicteren. Met inbegrip van jongens die na het voetballen in een boxershort onder de douche staan.

De vrouwen die ik nu topless op het strand zie lijken me gevoelsmatig te willen provoceren. Ze kijken me strak aan en ik voel iets als ‘waag het niet je blik te laten zakken’. Bloot heeft van zichzelf geen lading, die geven wij eraan. Als je op Instagram naar de populairste plaatjes kijkt zijn het vaak knappe vrouwen met borsten die prominent in beeld zijn. Het bikinibovenstukje accentueert soms alleen maar de borsten die er nauwelijks in passen. Ik vind het goed hoor, maar ik begrijp het niet helemaal meer. En ik weiger dat aan mijn leeftijd toe te schrijven, het gaat om het tempo waarin de veranderingen plaatsvinden.

Ik denk dat ik bij de eerste feministische golf ben blijven steken, en als ik het op mijn manier samenvat is en blijft het heel simpel: maximale gelijkheid tussen man en vrouw, geen onverdedigbare verschillen in maatschappelijke positie, evenveel verdienen en meer vrouwelijke bestuurders, politici etc. En dan ben ook ik een feminist.

Weet je wat ik ook verwarrend vind Mirjam? Dat het wel lijkt of alles alleen maar ingewikkelder wordt met het ouder worden. Toen ik twintig was, wist ik niet precies hoe ik me moest gedragen ten opzichte van vrouwen, op mijn veertigste was het nauwelijks beter, en de laatste jaren lijkt het zelfs moeilijker dan vroeger. Ik ga zelfs een mannenretraite organiseren, iets waar ik een tijdje terug heel lacherig over gedaan zou hebben…

De tijd dat het allemaal een beetje vanzelf ging lijkt zo ver weg, we moeten ons de hele dag van alles bewust zijn, meisjes en jongens. Het vertrouwen op elkaars goede intenties is weg. Mag je nog onhandig zijn zonder daar direct heel expliciet om veroordeeld te worden? Ik las pas een uitgebreid interview met het PvdA-kamerlid dat weg moest vanwege seksueel grensoverschrijdend gedrag, al voor de uitkomst van het onvermijdelijke onderzoek. In de Volkskrant las ik dat de kwaliteit van al die integriteitsonderzoeken steeds slechter wordt, het is vooral een lucratief verdienmodel geworden. Waarbij de onderzoekers (natuurlijk) de opdrachtgevers meestal gelijk geven. Wetenschap kun je het niet noemen.

Wat me misschien nog wel het meest verdriet is het verlies van spontaniteit dat aan al deze ontwikkelingen vastzit. Ik durfde altijd wel een complimentje te maken aan een man of vrouw, die iets moois of bijzonders deed. En vooral bij vrouwen durf ik het steeds minder: als ik zeg dat iemand er leuk uitziet kan het zo maar worden opgevat als grensoverschrijding, terwijl dat werkelijk nooit mijn bedoeling is. De hele dag moet ik ondertussen nadenken over uitlatingen die tegen me gebruikt kunnen worden. Ik maak geen filmpjes, en let heel goed op dat ik niet te amicaal doe tegen mensen die ik nog niet goed ken. Geen hartjes op sociale media, want voor je het weet…

Het is geen vrolijk betoog geworden, merk ik. Ik word er ook echt een beetje moe van. Laat vrouwen met hun tepels doen wat ze goeddunkt, en laat mannen dat ‘gewoon’ respecteren. Kunnen we niet terug naar dat simpele uitgangspunt? Zal ik je eens iets verklappen? Ik overweeg nu serieus om te beginnen aan een roman, vanwege de eenvoudige reden dat het me de kans geeft alles te kunnen zeggen onder de dekmantel ‘fictie’. Het zal wel een boek met veel seks worden… Ondertussen hoop ik wel dat jij ook doorschrijft aan een nieuw boek, al was het maar vanwege je talent om mensen aan het denken te zetten met wat je schrijft… Ik groet je hartelijk vanonder de Spaanse zon!

X Bram