De schalierevolutie is een schaliezeepbel

Overal in de media duiken berichten op van columnisten over de zegeningen van de schalierevolutie. De schalieolie zal rijkelijk stromen, duurzame energie zal weggevaagd worden en de geopolitieke verhoudingen worden grondig gewijzigd. Wie de productiecijfers in de VS bekijkt lijkt deze columnisten op het eerste gezicht gelijk te moeten geven. De groei is indrukwekkend. Het feit dat grote oliebedrijven als BP en Shell op de schalieformaties inzetten en het Internationaal Energie Agentschap de energie-onafhankelijkheid van de VS voorspelt, lijkt dit verhaal te bevestigen. Wie verder kijkt als zijn neus lang is ziet dat er genoeg kritische kanttekeningen te plaatsen zijn.

Tijdelijk fenomeen Er zijn veel analisten uit de olie-industrie die verwachten dat de schalierevolutie een tijdelijk fenomeen zal zijn. Schaliebronnen raken extreem snel uitgeput en er is een constante stroom nieuwe, peperdure boringen nodig om de productie op peil te houden. Probleem is dat de gasprijs in de VS te laag is om de nieuwe dure boringen te bekostigen, zelfs Shell draait verlies op haar schalieprojecten. 

Als gevolg hiervan zijn investeringen in de schaliegasvelden afgenomen. Het effect is zichtbaar in de productiecijfers, die stagneren en zullen dit jaar een daling laten zien. Veel analisten rekenen erop dat de alom bejubelde lage gasprijs dit jaar zal stijgen. De productie van schaliegas is aanzienlijk duurder dan die van het aardgas uit bijvoorbeeld Slochteren. Iemand zal die prijs moeten betalen.

De schaliegashype herhaalt zich nu de boorplatforms zijn overgeplaatst naar schalieolievelden. Schalieolie is makkelijker te exporteren dan aardgas, en gaat minder last hebben van een lage prijs door overproductie in de VS. Er zijn in de VS echter aanzienlijk minder schalieolieformaties en ook hier is de productieprijs fors. De olieprijs niet zal dalen door schalieolie. Dat wordt onder andere veroorzaakt doordat de stroom schalieolie in de Amerikaanse context indrukwekkend mag lijken, maar op wereldschaal slechts voldoende is om de dalende productie van goedkope olie uit bijvoorbeeld de Noordzee en Mexico op te vangen. En ook hier gaat het, ook in de analyses van BP en het IEA, om slechts een tijdelijk fenomeen.

Irak En daarmee staan direct de geopolitieke voordelen van de schalieolie onder druk. Wie verder las dan alleen de persberichten van het IEA en BP zag dat OPEC cruciaal blijft om de olieproductie niet te laten zakken. De hoop is vooral gevestigd op het met de dag instabielere Irak. Wat daar gebeurt zal de olieprijs bepalen en heeft dus nog steeds de volle aandacht van de VS. Een eventuele daling van de olieprijs door een vloedgolf aan schalieolie zal de instabiliteit in deze landen alleen maar versterken.

Het mantra vanuit de olie-industrie is op dit moment dat Europa in al deze ontwikkelingen de boot mist door de grote publieke weerstand tegen schaliegas. De vraag is echter of er een boot is om te missen. De geologische omstandigheden zijn hier in Europa veel minder gunstig. Er is weinig schaliegas te vinden, en het grote aantal breuken in de ondergrond maakt verantwoorde winning in dichtbevolkt gebied lastig. Verantwoorde winning kan volgens het Oostenrijkse oliebedrijf OMV ook niet uit. Degelijke regelgeving was voor het bedrijf de reden om de zoektocht naar schaliegas in Oostenrijk te staken. Ook BP en het IEA verwachten er weinig van. Wat dat betreft wordt er veel meer verwacht van de geologisch gunstigere schalieformaties in Siberië en Algerije, dunbevolkte gebieden zonder al te veel regels.

Milieuregels afgeschaft Tot slot lijken veel columnisten de milieugevolgen van het boren in schalie formaties als een bijzaak te zien. Wat over het hoofd gezien wordt is dat de schalierevolutie in de VS gestart werd door het afschaffen van milieuregels voor de Amerikaanse olie-industrie omtrent grondwater en luchtkwaliteit. De weerstand in de VS groeit en komt steeds meer van boeren en omwonenden. De mensen die aan de lijve ondervinden wat het is om je vee ziek te zien worden, je bronwater aan te kunnen steken en last te hebben van het structureel toenemen vaan aardbevingen.

De industrie verzet zich met hand en tand tegen strengere regelgeving maar gaat die strijd verliezen. ‘Verantwoord fracken’ , mocht het al mogelijk zijn, zal de kostprijs verder onder druk zetten. En dat maakt de schalie revolutie nog minder rendabel. Niet in het belang van de industrie, die liever de aandacht vestigt op goedkope gasprijzen en indrukwekkende groeicijfers, wetende dat dit de acceptatie voor deze omstreden technologie doet groeien in die gebieden waarin ze nog niet wordt toegepast. In Europa bijvoorbeeld.