De schaduwkant van onze digitale economie: ontbrekende sociale rechten voor gig workers

De digitale economie zorgt voor flinke veranderingen. Consumenten kunnen online veel sneller, makkelijker en goedkoper aan een dienst of product komen. Mensen kunnen hun diensten makkelijk aanbieden. Maar het heeft ook een schaduwkant. Bedrijven, waaronder grote onlineplatforms, laten steeds vaker mensen werk verrichten zonder voldoende zekerheid en bescherming. We moeten daarom dringend met oplossingen komen voor de Europese digitale markt, zoals goed verankerde sociale rechten voor werknemers.

Gig economy Maaltijd- en pakketbezorgers die per rit geld ontvangen. Klikwerkers die met kleine opdrachtjes op internet per klik betaald worden. Taxichauffeurs die via platforms als Uber hun diensten aanbieden. Het zijn allemaal voorbeelden van werk in de gig economy, waarin mensen zelfstandig korte opdrachten uitvoeren voor een platform. Deze schijnzelfstandigen hebben momenteel weinig sociale rechten, bijvoorbeeld bescherming tijdens ziekte en een redelijk minimumloon. Bedrijven, zoals Deliveroo en PostNL, kunnen daarom hun plicht ontlopen deze mensen fatsoenlijk te behandelen.

Een stap vooruit nam Californië deze week door een wet aan te nemen die die schijnzelfstandigheid wettelijk verbiedt. Die wet verplicht platforms om mensen die hun werk uitvoeren, in dienst te nemen. In Amerikaanse staat, waar veel grote techplatforms geboren zijn, is er dus eindelijk oog voor de nadelige sociale gevolgen van de platformeconomie.

Schijnzelfstandigheid Schijnzelfstandigheid is ook een groot probleem in veel EU-landen, waaronder Nederland. Geen enkel EU-land heeft momenteel duidelijke wetgeving rondom platformwerk. Recent zijn er wel eerste bescheiden stappen gezet om de minimumrechten van werknemers met flexibele contracten te verbeteren. Toch zit de Europese wetgeving de aanpak van schijnzelfstandigheid soms juist in de weg. En dat is onacceptabel is. Doordat we een gezamenlijke Europese interne markt hebben, moeten we dit probleem van schijnzelfstandigheid op Europees niveau aanpakken. Daar ga ik me als lid van de parlementscommissies Sociale zaken en Interne markt voor inzetten.

Te lang zijn deze Europese interne marktregels heilig verklaard. De rechten van werknemers mogen niet langer ondergeschikt gemaakt worden aan deze regels. Vanaf volgende week zijn de hoorzittingen van de nieuwe commissarissen Sylvie Goulard (interne markt), Nicolas Schmidt (werkgelegenheid) en Margrethe Vestager (digitaal, mededinging). En dit thema valt onder hun portefeuilles. Ik zal de aanstaande Eurocommissarissen dan ook daarover aan de tand voelen.