De samenzwering van de boeren

Al enige tijd circuleert onder agro-activisten een plaatje met suggestieve tekst en over contacten tussen diverse dierenbeschermers en instellingen waar zij werkzaam zijn. De suggestie wordt gewekt dat er een grote samenzwering gaande is tegen de veehouderij. Diverse meer en minder bekende Nederlanders, actief in politiek (met name Partij voor de Dieren), media (zoals Zembla, Koffietijd, Radar en Zondag met Lubach) en wetenschap, worden genoemd als onderdeel van een nationaal complot tegen de vleesproductie. Onlangs werd Unox volgens sommigen ook deel van het vermeende complot, toen het bedrijf een reclame voor vegetarische rookworst lanceerde (‘Geen Unox meer voor ons’, twitterd e iemand onmiddellijk). Dat kan natuurlijk alleen maar komen door die gevaarlijke intrigant, de Vegetarische Slager die overal zijn ondermijnende vega-propaganda weet te verspreiden. Zó oneerlijk: reclame voor dierlijk vlees zien we nóóit!

Hoewel wij – één van ons is ook deel van het zogenaamde complot – de meeste mensen in het denkbeeldige netwerk niet persoonlijk kennen, vermoeden we dat zij inderdaad allemaal graag zouden zien dat de huidige intensieve veehouderij verdwijnt: vanwege de effecten op klimaat, natuur (stikstof), water en vanwege het onnodige geweld tegen dieren in deze industrie. Tot zover is de verdenking dus correct. Het idee van een verborgen samenzwering gaat echter volstrekt voorbij aan het simpele gegeven dat mensen die dezelfde belangrijke waarden en interesses delen, vaker contact leggen met elkaar.

Van Yvon Jaspers tot Annie Schreijer-Pierik Om te illustreren dat dit zo werkt, niet alleen bij mensen die dieren en natuur een warm hart toedragen, hebben wij enkele relaties tussen agro-activisten in kaart gebracht, op analoge wijze. Te beginnen met Caroline van der Plas (op twitter @Lientje1967), het vermoedelijke ‘brein’ achter de zogenaamde complot-onthullingen over dierenbeschermers: voormalig voorzitter van de vakgroep van varkenshouders; oprichter van Team Agro NL (@TeamAgroNL: een PR-organisatie voor de traditionele agrarische sector); drijvende kracht achter andere agrarische twitter-accounts (zoals @BoerBurgerTweet) alsmede de BoerBurger Beweging (BBB), een nieuwe politieke partij voor boeren – althans, voor boeren die opkomen voor kortetermijn-boerenbelangen en alles bij het oude willen laten. (Er zijn ook boeren die naar de toekomst kijken en willen veranderen of dat al hebben gedaan: dier- en natuurvriendelijk boeren. Van der Plas weet het misschien nog niet, maar velen daarvan passen naadloos bij ‘ons’ in haar verdachtenschema.)

De BBB werd door Van der Plas opgericht samen met ReMarkAble, een reclamebureau dat diverse grote spelers uit de agri-sector als klant heeft, zoals Monsanto, VION en Bayer, en dus belang heeft bij een bloeiende agrarische sector. Het bestuur van de BBB, waar geen boer in zit, wordt gevormd door Van der Plas en topmensen van ReMarkAble (Wim Groot Koerkamp en Henk Vermeer).

Aankomend politica Van der Plas heeft warme banden met Yvon Jaspers, bekend van haar lucratieve contract met veevoederbedrijf For Farmers, waarvoor ze via NPO het boerenbedrijf promoot. Van der Plas is ook chef-redacteur bij agri-media Pig Business en Pluimveeweb. Voorts heeft ze in haar kennissenkring diverse CDA-prominenten, zoals Europarlementariër en agrarisch ondernemer Annie Schreijer-Pierik, die ze graag bij de BBB ziet komen – als Annie tenminste niet de Agrarische Sociale Partij opricht, met dezelfde initialen als zijzelf; die kan er makkelijk ook nog bij, want Henk-‘loserige veganisten’-Bleker (oud CDA-staatssecretaris van LNV, nu adviseur van Forum voor Democratie) ziet ruimte voor 15 zetels voor een boerenpartij.

Het gevaar van complotdenken Er lopen nog diverse lijnen naar andere CDA-bestuurders die veelal ook veehouder zijn, zoals Maurits von Martels (CDA-Kamerlid en melkveehouder) en Toos van Soest (CDA-raadslid in Woerden, fokker van melk- en rundvee, columnist Agraaf en ambassadeur van Team Agro NL). We hadden nog heel lang door kunnen gaan, bijvoorbeeld met melkveehouder en CDA-Statenlid Drenthe Eline Vedder, bekend van televisie ; met (ex-) varkenshouder en CDA-Kamerlid Jaco Geurts die schnitzelgate in Nederland aanzwengelde; of met de vertakkingen naar de Rabobank als grootste financier van de Nederlandse bio-industrie, maar we zijn hier opgehouden: het was maar ter illustratie. Bovendien vinden wij het belangrijker onze aandacht te richten op de zaak – het beperken van dierenleed en schade aan onze natuur – dan op de poppetjes.

Wat we wilden laten zien is: mensen die dezelfde doelen hebben, zoeken contact met elkaar; en mensen die veel tijd hebben, veel bevlogenheid (bij de tegenstander noemen we dat fanatisme), veel expertise, of dat allemaal, ontpoppen zich niet zelden tot spin in het web van interrelaties. Bij de groep behoudende boeren waar het hier om gaat is dat in feite nog veel pregnanter dan bij ‘ons dierenbeschermers’. Maar wij denken geenszins dat dit zou hoeven wijzen op een kwaadwillige samenzwering.

Het zijn vaak niet de vermeende complotten die gevaarlijk zijn; vooral het complotdenken zelf is gevaarlijk. Recent onderzoek wijst erop dat mensen die in samenzweringen geloven, zich minder verbonden voelen met de gemeenschap, een negatief mensbeeld hebben en anderen eerder zien als de vijand, en daardoor zelfs onethisch gedrag – bijvoorbeeld sjoemelen met gemeenschapsgeld – als meer aanvaardbaar beschouwen. Wij achten het raadzaam daar verre van te blijven. Daarom dit stuk – ter relativering van het boerenbedrog dat zich voordoet als agrarische belangenbehartiging, maar geen enkele oplossing biedt voor de vele boerengezinsbedrijven die dagelijks moeten sluiten terwijl de grote EU-subsidies naar de grote agrarische spelers gaan, noch voor de roofbouw die gepleegd wordt op dieren, natuur en planeet.