De Rotterdamse haven maakt ons ziek, dat is geen feestje waard
Door: Martine Doppen en Chiara Altruda
Vorig weekend vierden Shell, Port of Rotterdam, BP en de vele andere bedrijven in de Rotterdamse haven de 46ste editie van de Wereldhavendagen. Zo’n 400 duizend mensen, jong en oud, leerden over het werk in de haven, de bedrijven én hun duurzame transitie. Wat er niet aan bod kwam is dat jong en oud, of beter gezegd iedereen die ademt, risico loopt om ziek te worden van de Rotterdamse haven. Of erger: om aan de luchtvervuiling, watervervuiling of bodemvervuiling te overlijden. Is het niet tijd voor een serieus klimaat- en gezondheidsplan, in plaats van een feestje?
Vroeger stond er bij ieder verjaardagsfeestje vrolijk een glaasje sigaretten op tafel. Volkomen normaal vonden we dat. Totdat Nederland en veel andere landen wereldwijd een tabakswet maakte die een stop zette op de publieke promotie van sigaretten, de lobby van de tabaksindustrie en roken in publieke ruimtes. Nu weten we beter: roken is hartstikke ongezond en daarom staan de sigaretten niet meer tussen de borrelnootjes op tafel.
Maar op het feestje van de Rotterdamse haven rookten de bezoekers ook gegarandeerd een sigaretje mee. De stomende kolencentrales, ronkende container- en cruiseschepen en enorme hoeveelheid petrochemische bedrijven die de haven huisvest, dampen door tot in de haarvaten van ons lichaam. Luchtvervuiling bij ongeboren baby’s bedreigt de ontwikkeling van de longen en andere vitale organen en verhoogt de kans op vroeggeboorte. Astma bij kinderen wordt in 1 op de 5 gevallen veroorzaakt door luchtvervuiling en kan zich ontwikkelen tot ernstige longziektes zoals COPD. Gemiddeld sterven er jaarlijks in Nederland 12 duizend mensen vroegtijdig door luchtvervuiling en krijgen bijna 160 duizend kinderen en volwassenen astma, longkanker of hart- en vaatziekten. Een gedeelte van deze ziektelast wordt veroorzaakt door de vervuiling van de Rotterdamse haven. Alleen al de vijf grootste bedrijven in de haven veroorzaken jaarlijks 2,7 miljard euro aan gezondheidsschade. En daar betaalt de haven zelf geen rooie cent aan mee.
Op Wereldhavendagen kregen bezoekers vooral te horen hoe belangrijk de Rotterdamse haven is voor onze economie. En niet welke economische schade ertegenover staat. Ook werd er veel gesproken over duurzaamheid en lege beloftes over een klimaatneutrale toekomst. Zo kon je je bij Koninklijke Vopak, ‘s werelds grootste opslagbedrijf van olie en gas, op de foto laten zetten met de tekst: verbeter de wereld, begin bij Vopak. Shell greenwashte met een waterstofauto en op de Exxon-rondvaartboot werd verteld hoe gelukkig de konijntjes leven tussen de chemische installaties.
De haven kent een lange geschiedenis van gestrande ambities en gebroken beloftes. Nog altijd zijn ze verantwoordelijk voor 17% van de totale CO2-uitstoot in Nederland en hebben ze geen toereikend plan om dit de komende jaren fors terug te dringen. Daarmee draagt het substantieel bij aan gevaarlijke klimaatverandering, wat een grote bedreiging vormt voor onze volksgezondheid door hittestress en het risico verhoogt op nieuwe en bestaande infectieziekten en voedsel- en watertekorten. De Wereldhavendagen is één van de vele trucs die de fossiele industrie uit de kast trekt om ons massaal te laten geloven dat ze onmisbaar zijn voor ons land. Terwijl omwonenden in de vervuilde lucht zitten en de klimaatcrisis miljoenen levens bedreigt, zetten de Wereldhavendagen de Rotterdamse haven in een groen daglicht. En dat moet stoppen.
Het wordt tijd dat we anders gaan kijken naar de Rotterdamse haven: Onze gezondheid en een eerlijke, groene transitie staan op het spel. Met een fossielvrije haven winnen we onbetaalbare gezonde levensjaren terug en garanderen we écht groene en duurzame banen. En daar is politiek leiderschap voor nodig: te beginnen met het verbieden van greenwashing-feestjes, fossiele sponsoring en andere vormen van fossiele reclame, net als we voor de tabaksindustrie hebben gedaan.
Martine Doppen: Global Health expert en Campaigner Klimaat en Gezondheid Reclame Fossielvrij
Chiara Altruda: ANIOS kindergeneeskunde Franciscus Gasthuis & Vlietland