De provincie en de prijs van water in crisistijd

Gek ben ik op geschiedenis. De grote lijnen, maar ook wat er lokaal allemaal gebeurd is. Als het even kan, ben ik in het archief van Alkmaar te vinden. Ik probeer wat grip te krijgen op de grote veranderingen tijdens het leven van mijn ouders, een beetje “de eeuw van mijn vader”…. En wat dat voor nu betekent!

Zo kwam ik een nota tegen van het Electro Technisch Installatie Bureua “Genefaas” uit Alkmaar. 6 februari 1919. Het totale bedrag was 8874 gulden en voor dat bedrag had het bedrijf elk huis in Egmond aan Zee een elektrisch aansluitpunt gegeven, in opdracht van de gemeente Egmond aan Zee. Alle straten en bewoners staan er bij gespecificeerd. Het gezin van mijn vader (hoofdbewoner T. Stam) woonde Van Speijkstraat 634.

De gemeente regelde de boel, iedereen kreeg één lichtpunt. De gemeente regelde ook de gasvoorziening (hoop gedoe rond de bouw van de gasfabriek, leverde een gevangenisstraf van de (ex) burgemeester Pranger op…) en hield de kwaliteit van het water, de putten en pompen, in de gaten. Riolering en water aansluitingen kwamen er ook. De overheid achtte het z’n taak de basis voorzieningen van de inwoners kwalitatief op orde te hebben.

De riolering is nog steeds in handen van de gemeente, dat levert traditioneel jaarlijks een discussie op over de prijs van de voorziening, verwerkt in de OZB aanslag. Dat de overheid niet meer verantwoordelijk is voor de prijs van het gas en de elektriciteit hebben we het afgelopen jaar kunnen merken. Onder druk van een oorlog schoten de prijzen omhoog, het werd veroorzaakt door vraag en aanbod. Het aanbod kwam onder druk en dus stijgt de prijs, los van wat de kostprijs van de levering is. De Shell’s van deze wereld liepen binnen. (Overigens werd daarbij mooi meegelift door de voedselindustrie, die miljarden winst wist te maken…. ook hier speelde kostprijs geen rol…).

Met het water ligt het wat anders. Eind jaren negentig had de toenmalige regeringscoalitie (jawel, inclusief mijn club…) besloten dat ook het water aan de markt moet worden overgelaten. Tot zijn grote schrik kwam de minister Jan Pronk (jawel, toen ook van mijn partij) daarachter. Hij wist dat besluit via een koelkastprocedure te torpederen, het werd niet uitgevoerd.

Om deze reden is de provincie nog steeds de baas over de prijs van het water. Theoretisch. Ze hebben het uitbesteed aan de PWN, een BV op afstand van het democratisch bestuur. De PWN komt regelmatig in het nieuws over het kappen van bomen of andere zaken die goed zijn voor de natuur (????, welke natuur dat is, is een keuze achter de tekentafel!)

Het wordt gênant, als het gaat om de prijs van water. De PWN heeft op een achternamiddag de prijs met 5% verhoogd. En dat in een tijd, waarin de kosten voor levensonderhoud de pan uit rijzen, we hebben het niet voor niets over energie-armoede….. Een prijsverhoging zonder dat er een democratisch debat over heeft plaats gevonden (vergelijk die rioleringen van de gemeente….)

De provincie heeft die zeggenschap uit handen gegeven aan een verambtelijkte organisatie. Als ze vinden dat ze teveel uitgaven hebben, kunnen ze zelfstandig de prijs verhogen. Zonder dat iemand zich afvraagt of die uitgaven wel noodzakelijk zijn of nog erger: of het wel maatschappelijk verantwoord is……

Als je nou wil weten waarom ik kandidaat voor de provincie ben, heb je hierboven een reden gezien.

We weten nu wat het betekent om de energie aan de markt over te laten. Het blijkt compleet de verkeerde afslag te zijn. Laten we het water ook weer onder echte democratische controle brengen…..

Toen mijn vader 3 jaar oud was, werd de elektriciteit door de gemeente aangelegd.  Nu wordt de glasvezel kabel voor internet in onze gemeente aangelegd door een bedrijf, dat voor je bepaalt waar je je toegang tot internet kan krijgen. En ze strijkt zelf de winsten op….. Ook internet is een eerste levensbehoefte geworden.

Kortom, er is politiek werk te doen!

Jan Stam is namens de PvdA kandidaat voor de Provinciale Staten van Noord-Holland.

cc-foto: Joe Shlabotnik