De politie speelt met vuur

De politie voert schoonveeg operaties uit in de Schilderswijk en maakt daarbij geen onderscheid tussen rellende jongeren, voorbijgangers en moeders en vaders. Losgeslagen ME’ers jagen mensen schreeuwend op en alles wat beweegt is potentieel doelwit van hun knuppels.

Donderdag zag ik hoe zelfs buurtbewoners van moskee en jongeren organisaties –herkenbaar aan de gele hestjes– werden ingesloten op het Hobbemaplein. Deze vrijwilligers zijn de straat op gegaan om de rust in de buurt te herstellen, iets wat het hele politiekorps bij elkaar niet zal lukken. Als dank worden ze in de cel gegooid.

De politie vorderde via luidsprekers van een ME-busje om het Hobbemaplein te verlaten. Echter waren ze gelijktijdig begonnen met de omsingeling van het plein. Elke ingang naar het plein was afgezet door ME’ers, busjes en paarden die steeds dichterbij kwamen. Ik kwam net op tijd weg, zo’n honderd anderen eindigden in de cel. Nu de aandacht op politiegeweld is gevestigd was het een kwestie van tijd voordat verhalen naar boven zouden komen van mensen die zijn mishandeld, bedreigd en zelfs onder schot gehouden.

Beelden op sociale media En niet alleen in Den Haag. De beelden, overal te vinden op sociale media, liegen er niet om. Zo werd vrijdag een jongen van 14 in Rotterdam door motoragenten onder schot gehouden. Op de video horen we hem zijn zus geruststellen terwijl hij met zijn knieën op de grond zit, handen op het hoofd. Minstens een agent richt zijn pistool op hem. De auto waarin hij zat, bestuurd door zijn broer, zou als verdacht zijn aangemerkt en aangehouden. Deze video had net zo goed uit Palestina kunnen komen, waar Palestijnse kinderen dagelijks in de loop van een vuurwapen moeten kijken.

Een andere video uit Kanaleneiland in Utrecht toont hoe een jongeman, zijn opgezwollen gezicht onder het bloed, wordt afgevoerd door gespannen agenten. Omstanders reageren woedend en worden weggejaagd met knuppels en honden. In een andere video wordt een Turkse bakkerij op de Hobbemastraat binnengevallen door ME’ers die de eigenaar met een knuppel slaan. Al deze incidenten roepen een cruciale vraag op: wie vormt er nu echt een bedreiging voor de wijk? De komende dagen zullen meer van deze verhalen uit de Schilderswijk naar boven komen.

Meer repressie De burgemeester, verantwoordelijke ministers en de politie lijken te geloven dat repressie maatschappelijke onrust kan doen verdwijnen. Daarom is alles wat bewoog gearresteerd en zitten er meer dan 200 mensen vast. Hoofdofficier Kitty Nooy dreigde dat ‘de tijd van boetes’ voorbij is. Arrestanten worden zo lang mogelijk onder voorarrest vastgehouden, waarna ze berecht worden onder het ‘supersnelrecht.’ Als we genoeg mensen opsluiten houden de rellen vanzelf wel op, is de logica.

Dat klopt. Maar de woede, met name onder mensen van kleur, groeit. De hele randstad staat op springen. No justice, no peace is niet zomaar een strijdkreet, het is een voorspelling van wat ons te wachten staat: zo lang de echte issues die een rechtvaardige samenleving in de weg staan niet worden geadresseerd –een giftige mix van sociaal economische uitsluiting, racisme en politiegeweld– is het een kwestie van tijd voordat gewelddadige confrontaties uitbreken in Kanaleneiland, Rotterdam Zuid of elders. Dan zullen jongeren uit de hele randstad naar de nieuwe brandhaard gaan om het recht dat hen is ontnomen eigenhandig te grijpen.

En de volgende confrontatie zal gewelddadiger zijn. Het is dan ook geen toeval dat jongeren uit de hele randstad naar de Schilderswijk komen. Zij herkennen zich in Mitch Henriquez, die anderhalve minuut in een nekgreep werd gehouden en stierf. Zij herkennen zich in de Schilderswijk, waar jongeren worden geteisterd door een racistisch politieapparaat. Het feit dat niet-Schilderswijkers aanwezig zijn is dus een signaal dat dit sentiment breed wordt gedragen. In plaats van naar dit signaal te luisteren gebruiken politici en media het als een stok om mee te slaan.

Geweldsmonopolie of vrede? Dat lijkt de tegenstelling te zijn waarmee de staat worstelt. De rellen bedreigen de machtsmonopolie van de staat en beperken de ruimte van de politie om repressief op te treden. Alle ogen zijn op ze gericht, elke misstap kan de vonk zijn die meer rellen ontketent. Voor een instituut dat het niet gewend is om haar autoriteit zodanig uitgedaagd te zien is het vernederend om het hele apparaat te mobiliseren om 15 jaar oude jongens te grijpen.

Een succesvol repressief apparaat hoeft namelijk niet op te treden omdat niemand het in zijn hoofd haalt hun macht uit te dagen; nu moeten de korpsen straatgevechten voeren met minderjarigen die de angstbarriere hebben doorbroken. De extra harde klappen, straffen en repressie zijn dan ook wraakacties, bedoeld om hun wankelende eer en machtsmonopolie te herstellen over de ruggen van minderarige jongens. Hoe hoger de graad van repressie, hoe groter de onzekerheid bij de politie. En ik geef ze geen ongelijk.

Een staat die grote segmenten van de samenleving systematisch marginaliseert kan geen seconde functioneren zonder repressie. Want zo lang het racisme dat onder deze rellen ligt niet bij de wortels wordt aangepakt, moet de staat dealen met grote woede in de samenleving. En geen ‘dialoog’, geen gesubsidueerde en gecoöpteerde clubs, geen Marcouch en Abou Taleb succesverhalen kunnen de sociale krachten die deze rellen ontketenen stoppen zo lang politiegeweld en racisme een dagelijkse realiteit zijn. Daarom is nu de knuppel aan de beurt: de politie denkt dat ze woede over onrecht eruit kan slaan. Dat kan natuurlijk niet. Serieus dealen met deze woede vergt sociale verandering, en dat zal niet van de politie komen.

‘Crisis in Schilderswijk kan gestopt worden’ De politie kan wel stappen ondernemen om de onmiddellijke crisis in de Schilderswijk te stoppen. Stap een is ophouden het hele korps door de straten te laten patrouilleren. Deze machtsvertoon is provocatief en creëert nog meer spanning. De politie heeft zojuist iemand vermoord en gelogen over zijn dood. Nu iedereen daar woedend over is, is het niet de tijd om spierballen te tonen op straat. Nu is de tijd om in schaamte naar beneden te kijken en excuses te maken. Daarnaast, geen gehate ME-busjes om te bekogelen betekent geen straatgevechten.

Ook een cruciale stap, en waarschijnlijk een kwestie van tijd, is het ontslag van Paul van Musscher, de politiechef van Den Haag. Zijn korps is verantwoordelijk voor de moord op Rishi , zijn korps is verantwoordelijk voor de moord op Mitch , de mishandeling van Obayda , Moes en vele andere zaken van bruut politiegeweld. Daarnaast is van Musscher bekend van de racistische uitspraak dat Marokkanen ‘genetisch ruiger’ zijn. In deze explosieve situatie is het gevaarlijk om deze man in zijn functie te laten.

Nogmaals, dit zijn geen structurele oplossingen, maar cruciale signalen die een bereidheid tonen om aan duurzame oplossingen te werken. Echter, de politie ziet dit als een knieval die haar gezag ondermijnt. En in deze tegenstelling lijkt de staat keer op keer haar geweldsmonopolie te verkiezen over gerechtigheid, en over de belangen van de Schilderswijkers die burgemeester van Aartsen claimt te verdedigen.

Rellende jongeren confronteren, Nederland met vragen Wat zegt het over een land, dat het dagelijkse functioneren van de staat afhankelijk is van de voortdurende aanwezigheid van een dreiging van geweld door de politie? Waarom braken de rellen uit in de armste wijk van Nederland? Hoe verschillend is de Nederlandse politie van de Amerikaanse of Egyptische politie, wanneer ze in staat zijn een moord te plegen, pogen de sporen te wissen en liegen tegen nabestaanden en de rest van de wereld? Dit zijn de fundamentele vragen die nu geadresseerd moeten worden.

In plaats daarvan ontkent van Aartsen dat er ook maar enig racisme bestaat binnen het Haagse politiekorps, kruipt van Musscher in een slachtofferrol en noemt Rutte minderjarige jongens ‘achterlijke gladiolen’. De moraalridders die over elkaar heen struikelen om het gooien van stenen en wat blikschade te ‘veroordelen’ stellen het gelijk aan institutioneel staatsgeweld en moord, uitgevoerd door een tot de tanden toe bewapende politiemacht.

Zonder de jongeren die massaal op de frontlinie gingen staan was de moord op Mitch aan ons voorbij gegaan als ‘nog een tragisch incident’. De spontaniteit van de rellen heeft een nieuwe politieke ruimte geopend voor georganiseerde krachten om bovengenoemde issues op de onderhandelingstafel te leggen, en de politieke elite voor een keuze te stellen: neem deze issues serieus, of verwacht meer rellen.