De pers geweerd in Luttelgeest, we kunnen dat wel begrijpen

De burgemeester van Luttelgeest heeft de pers geweerd op een avond die ging over de komst van een AZC. De pers is furieus. Dat begrijpen we. Maar we begrijpen Luttelgeest ook wel. We hebben niet de indruk dat media het zelfreflecterende vermogen hebben ook de burgemeester van Luttelgeest te begrijpen.

Vanuit de kant van de journalistiek: democratie en journalistiek gaan hand in hand. Daar waar je goede journalistiek hebt, is er goede democratie. En daar waar je goede democratie hebt, heb je goede journalistiek. En dagelijks wordt aangetoond dat je als journalist nooit even achterover kunt leunen. Er is altijd wel een bewindsman die bonnetjes kwijt raakt, een wethouder die een duurzaamheidsproject opzet met politieke vriendjes in plaats van met de hele gemeenschap, een burgemeester met een afwijking in het kleptomane spectrum.

Geen punt van discussie.

Maar andersom is er wel een punt van discussie. Doen journalisten het altijd goed? Wie controleert de journalist eigenlijk? Juist: dat doen andere journalisten. En binnen de journalistiek is er een ongeschreven regel dat je elkaar niet aanpakt… Als je dat wél doet ben je zo maar zelf aan de beurt in plaats van de journalist die je controleert.

Gek eigenlijk. Heb je de positie dat je de democratie moet controleren, maar is er geen enkele controle op jouw functioneren. Iedereen kan journalist worden, een opleiding is niet verplicht. Je hoeft geen eed af te leggen, alleen de wet kan je tegenhouden. En die wet is zo ruim dat een journalist meer mag dan een detective. Verborgen camera’s, illegaal afluisteren: voor een journalist is het bewijs, een rechter mag het niet mee wegen!

Voeg daaraan de journalistieke vuistregel toe van wat nieuws is. Cababa, is het ezelsbruggetje dat de journalist daarvoor gebruikt. Iets moet een calamiteit of een conflict zijn, afwijkend, bijzonder, actueel, bekend of niet te veel op afstand zijn. Ofwel: als het anders is, dan is het nieuws. Daarmee kom je in de journalistiek altijd het afwijkende tegen.

Voorbeeld: Als er ergens een AZC komt zonder dat dat problemen oplevert, haalt dat het nieuws niet.  Op de bijeenkomst over een AZC in Raalte was Nederlands journaille aanwezig, maar ging weer weg omdat het niet uit de hand liep. Geen nieuws volgens cababa. Geen burger die gelooft dat de meeste opvang voor vluchtelingen zonder problemen tot stand kwamen. En toch is het zo!

Het AD (dus de Stentor) kwam vorige week met een ‘goed nieuws’-krant, de krant gaf toe dat ze eigenlijk een wereld schetst zoals die helemaal niet is, omdat ze altijd de afwijking belicht. Zo schijnt 50% van de mensen te denken dat de opwarming van de aarde níet komt door toedoen van mensen, terwijl 97% van de deskundigen zeker weet dat dat wél door mensen komt. In die lijn zijn er veel meer voorbeelden te vinden: een vechtpartij in het AZC haalt hoe dan ook het landelijke nieuws, een vechtpartij in het café hooguit het lokale nieuws; de aanrandingen in Keulen zijn wereldnieuws, de voordurende aanrandingen in cafés halen nooit het nieuws, in autogarages hangen ze aan de muur.

Herman Finkers belt de politie en zegt: “Er loopt hier zo’n zwart’n. Ik denk, ik bel maar vast.” In Deventer wordt een kind lastig gevallen in Keizerslanden waarna de moeder op Facebook zegt dat het overduidelijk ‘(Syrische) vluchtelingen’ zijn. Maar in werkelijkheid nemen aanrandingen en verkrachtingen, diefstallen en weten wij veel allemaal helemaal niet toe als er een AZC komt. Tja, te weinig afwijkend.

We snappen daarom die burgemeester in Luttelgeest wel. Hij wilde in beslotenheid in gesprek met zijn gemeente om te kijken of ze de weg van een AZC zouden inslaan. Zo ja, dan zou er in alle openbaarheid een reeks raadplegingen volgen. Zo nee, dan niet. Gezien het imago van de media, kun je er in die eerste fase veel beter geen journalisten bij hebben.

We stellen twee categorieën journalisten voor: een categorie die de werkelijkheid weergeeft en een categorie die zelf maar ziet wat ie doet. Die eerste categorie laat zich registreren en wordt gecontroleerd. Die tweede categorie gaat lekker zijn gang, maar heeft geen andere privileges dan de reguliere burger.

Dan gaat de wereld er in de media er binnen de kortste keren uitzien zoals die eigenlijk is.