De paasvuren in Oost-Nederland moeten blijven

Anders verwoesten we kostbaar cultuurgoed zonder dat het milieu erop vooruit gaat

Voor het eerst sinds het wegebben van de Covid-crisis kunnen de paasvuren in oostelijk Nederland weer ouderwets opvlammen. In tal van dorpen zijn vrijwilligers in de weer om zo hoog mogelijke stapels brandbaar materiaal – meestal oud struikgewas, takken en pallets – op te stapelen. Er zijn de nodige dorpen die al jaren wedijveren om wie het hoogste vuur heeft zoals de bewoners van Scheveningen en Duindorp dat doen op oudjaar.

Het is een heel oude traditie waarvan de oorsprong zeker tweeduizend jaar geleden en waarschijnlijk nog vroeger te vinden zijn. Niet alleen in Nederland maar ook in grote delen van Europa. Het schijnt een vruchtbaarheidsritueel te zijn dat samenhangt met een eerbetoon aan de lentegodin. Haar feest heette in het huidige Duitsland Ostarun en op het Britse schiereiland Eostron. We herkennen daarin gemakkelijk Ostern en Easter, Pasen. In het Nederlands gingen de heidense benamingen van dit feest verloren. Wij gebruiken een verbastering van het joodse Pesach.

Het is mooi, ontroerend en inspirerend om een dorpsgemeenschap zich te zien inspannen voor een ritueel dat in diezelfde omgeving al tientallen eeuwen wordt uitgevoerd.

Dan moet je niet komen zeiken over stikstof. De hoeders van de traditie krijgen last van ambtenaren die vinden dat zo’n vuur vergunningsplichtig is of aan grenzen moet worden gebonden omdat anders de belasting van het milieu te hoog wordt.

Zelfs klinkt in sommige activistische kringen de roep om paasvuren helemaal te verbieden.

Dit soort fundamentalisme verwacht je eerder bij de Islamitische Staat of de Taliban, die alles kapot slaan wat niet met hun geloof in overeenstemming te brengen valt.

Natuurlijk: stikstof is net als CO2 en zoveel andere belastingen van het milieu onderdeel van een kluwen megaproblemen die niet mogen worden genegeerd. Zij zijn het gevolg van de manier waarop wij hebben geleerd de aarde te exploiteren: met methodes en technieken die uiteindelijk leiden tot uitputting van de bodems, opwarming van het klimaat en veranderingen in de samenstelling van de atmosfeer.

Paasvuren leveren daar nauwelijks een bijdrage aan. Wij gaan de verwoesting van onze aarde niet merkbaar tegen door oude betekenisvolle tradities te verbieden en buiten de wet te stellen. Integendeel, we verwoesten dan kostbaar cultuurgoed. We creëren er geen gezondere leefomgeving mee maar wel een hoop rancune.

Ondertussen lachen de grote producenten van stikstof, CO2 en andere gifstoffen in hun vuistje. Zolang wij ons druk maken om paasvuren, hebben zij rust.

Voor het overige ben ik van mening dat het toeslagenschandaal niet uit de publieke aandacht mag verdwijnen en de affaire rond het Groninger aardgas evenmin.

Beluister Het Geheugenpaleis, de podcast van Han van der Horst en John Knieriem over politiek en geschiedenis. Nu: Israël.