De ov-staking en de Jaguar van Henny Huisman

Bij Pauw was een dame te gast die nog steeds elke dag als conductrice op de trein klimt. Zij vertelde hoe zwaar het was om de hele dag te lopen op een soort bewegend platform vooral als je in een dubbeldekker ook nog de hele tijd trappen op en af moet gaan. Je bent steeds bezig je in evenwicht te houden. Dat is niet goed voor de rug en de gewrichten. De dame had inmiddels twee kunstheupen en het vooruitzicht nog jaren lang haar onregelmatige diensten op het spoor te moeten doen. Ze was een keer aangerand, vertelde ze nog, en dat ging niet in je koude kleren zitten.

Zware beroepen De dame legde uit dat pensioen met 66 jaar de enige realistische optie was voor mensen met beroepen als het hare, beroepen die zware eisen stellen aan de veerkracht van het menselijk lichaam. Daarom had zij de staking van het openbaar vervoer mede georganiseerd. Tegenover haar zetelde Henny Huisman die op instigatie van een of ander radiostation de hele dag mensen naar hun bestemming had gereden in zijn oude Jaguar. Zo’n Jaguar koop je tegenwoordig voor acht rondjes, verzekerde Henny Huisman de kijkers. Ze mochten eens denken dat hij geen gewone jongen was gebleven.

Hiermee werd het Nederland geschetst, zoals dat al geruime tijd door de ene regering na de andere in de steigers wordt gezet, een land van grote maatschappelijke tegenstellingen waar de een zich het schompes moet werken tot hij of zij erbij neervalt terwijl de ander zich grappen kan veroorloven over de aanschafprijs van zijn Jaguar.

Ik moest ook denken aan de schuldenaren die Tijs van den Brink maandagavond in beeld bracht. De moderne debiteur in moeilijkheden is geen gok-, drank- of drugsverslaafde maar gewoon een hardwerkend iemand die in een scheiding verzeild raakte, te lang ziek of werkeloos bleef. Dan merk je snel aan den lijve dat van de veelgeroemde verzorgingsstaat behalve een uitgebreide bureaucratie niet veel is overgebleven. Je kunt je vaste lasten niet meer voldoen. Uitzetting dreigt. Veel mensen zitten met problematische schulden omdat de bank hen dwong om in de kwade tijd hun huis met verlies te verkopen. Daarna wilde die de restschuld innen. Detail: in de Verenigde Staten mag de bank je koophuis naasten maar het risico van de restschuld is voor de crediteur. Dan had die maar beter uit zijn doppen moeten kijken voor hij de hypotheek verstrekte.

Parasiteren Over het algemeen liep de oorspronkelijke schuld van de mensen die Tijs van den Brink portretteerde in de duizenden euro’s. Omdat ze noodgedwongen in gebreke bleven, bemoeiden steeds meer instanties zich met hen – incassobureaus, deurwaarders – die allemaal gepeperde rekeningen indienden en bleven indienen. De overheid gedraagt zich bij betalingsachterstanden van haar burgers precies hetzelfde. Zo stegen de schulden tot tienduizenden euro’s: er blijken tal van bureaus en bedrijven te zijn die parasiteren op de ellende van mensen met te weinig geld door brieven te sturen en bezoeken af te leggen waarvoor ze dan peperdure tarieven rekenen. Het komt ook voor dat bedrijven moeilijk inbare schulden voor een fractie van de waarde opkopen om daarna de debiteuren zoveel mogelijk uit te persen. Uiteraard riep Tijs van den Brink “Ach en wee”. De politiek zal daar zeker een echo op laten horen, maar er gebeurt niets om een parasitaire sector die de maatschappij alleen maar veel geld kost en voor het overige heel weinig oplevert, de pas af te snijden.

Net zoals een mevrouw met twee kunstheupen uit en te na te horen krijgt dat “we” “met zijn allen” steeds ouder worden en daarom onze verantwoordelijkheid moeten nemen. Ook “met zijn allen”. En dat daarom die staking zo jammer is. Zo jammer.

Hoeveel miljoenen kostte dat wel allemaal niet, klaagde Hennie Huisman. Hij zei er net niet bij “aan ons allemaal”. Hij impliceerde het wel. Om de taal van het MKB-café te gebruiken: de economie draait als een tierelier maar er zijn heel veel mensen die daar niets van meekrijgen, integendeel. Zij boeten er bij in. Deze welvaart is de hunne niet. Dit herstel gaat aan hun deur voorbij. Waarom zouden ze zich verantwoordelijk voelen voor het succes van al die goudvinken?

Een groeiend aantal mensen raakt ervan overtuigd dat zij niet bij “ons allemaal” horen maar dat zij specifiek verwezen zijn naar de hoek waar de klappen vallen. Op een gegeven moment zijn zij het zat. Dan leggen zij hele maatschappelijke sectoren plat zonder zich te bekommeren om de consequenties. Ze zijn immers toch de lul. Of ze wenden zich tot sectoren waar wel snel en veel geld te verdienen valt: wiet, cocaïne en steeds vaker de illegale productie van sigaretten. Of ze wenden zich in een wereld waar het “ieder voor zich en god voor ons allen” tot opperste waarde is verheven, inderdaad tot god, vooral als die de strijders het paradijs belooft. Dan trekken mensen hun eigen plan. Dan begint het grote betalen van de tol.