De onmisbare man: Rutte en de laatste akte

Een zeker Rutte-medelijden bekruipt mij. (De meest dodelijke emotie die een strompelend leider op kan roepen.) De opiniepeilers kruipen uit hun holen om, na hun zoveelste bewijs van onvermogen, hernieuwd de koppen van de kranten te pakken. Oude vijanden bellen met de media. De Machiavelliaanse waarheden buitelen over elkaar heen. De Kamer ‘rook donderdag naar wilde beesten’ en naar een gewond dier. De geur verspreidt zich over het land.

Hoewel Teflon Mark nooit afgeschreven moet worden (ook een Machiavelliaanse waarheid tenslotte: omdat Kaag als een merkwaardige kruising tussen Lady MacBeth en Hamlet verzuimde de genadeklap uit te delen, blijft de afloop van de laatste akte, hoewel voorspelbaar, toch nog ongewis). Een functie elders is het lot van elke leider. Aan elke positie aan de top komt een einde. ‘De houdbaarheidsdatum,’ om die veelgebruikte term van de laatste dagen dan ook hier maar te herhalen, sluipt elke dag onvermijdelijk naderbij.

En tot slot een ander cliché: de onmisbare man (of vrouw) zal een dag na het vertrek nagenoeg vergeten zijn. De onmisbare man, zonder wie het land niet draaien kan, zo wil een Indiaas gedicht, zal een week na zijn begrafenis, als hij magisch terug zou kunnen keren in het land, nog geen baantje als portier aangeboden krijgen.

De wereld is hard. De politiek harder. Oude of nieuwe politiek, oud of nieuw leiderschap, de wetten blijven gelijk. Zelfs Houdini wist tenslotte aan de dood niet te ontkomen. Nu Rutte zich fietsend voortsleept, de dolken in de rug en puilend uit zijn borst, begint al snel de dag van morgen.  All bets are off en all bets are on.

Als laatste daad van overleven zou de liberale voorman (door een vertrek halsstarrig te weigeren) een eerder onmogelijk geacht links kabinet kunnen afdwingen – niet de slechtste uitkomst misschien. Maar ook een plotse draai naar rechts, hoewel minder waarschijnlijk, is niet langer uit te sluiten. Onder druk wordt alles vloeibaar. De wedkantoren zijn geopend.

Hoe pijnlijk ook, voor de man die bijna het record van Lubbers brak en voor zijn partij die maar niet geloven kan dat de dodelijke logica van de machtspolitiek ook hen treffen kan: het wordt tijd dat de mastodonten opstaan en hun gang naar Den Haag maken, om de leider zijn laatste adviezen te geven. Wat wij ook van hem vinden mogen: Mark Rutte was en is een bevlogen politicus, met de oprechte overtuiging dat te doen en dat te willen doen, wat – in zijn ogen – goed is voor ons land. Laat dat zijn laatste daad bepalen. Een crisis is geen tijd voor een bij voorbaat onwinbare machtsstrijd, ‘strijdbaar’, ‘geraakt’, ‘als altijd optimistisch’ of niet. Laat Rutte voor de laatste maal vriend en vijand verrassen door op het moment dat het er toe doet een Staatsman te blijken en niet louter een man wiens woord links, rechts en in het midden niet langer vertrouwd wordt.

Ik gun het ons land, maar gun het ook hemzelf.

Tijd voor de laatste akte.