De ongelooflijke slechtheid van het roofkapitalisme

Sinds de crisis van 2008 zijn er verschillende films verschenen over de gang van zaken op de effectenbeurs en op Wall Street in het bijzonder. Is er na Inside Job en Margin Call ruimte voor nog een verhaal over het casinokapitalisme? The Wolf of Wall Street komt niet met nieuwe analyses of nuances en dat is nou juist de grote kracht van deze film.

The Wolf of Wall Street vertelt het waargebeurde verhaal van Jordan Belfort (Leonardo DiCaprio), een jonge Amerikaanse effectenmakelaar die na de crash van ’87 zijn comeback maakte met een revolutionair concept: het verhandelen van aandelen in kleine bedrijfjes aan mensen uit de arbeidersklasse. Het wordt een doorslaand succes en al gauw is Belfort de CEO van een miljoenenorderneming waar het testosteron van de muren druipt en waar beursmanipulatie niet wordt geschuwd.

Wat volgt is een bacchanaal van geld, hoeren, iedere denkbare drug en nog meer geld. Met geld koop je niet alleen maar vulgaire luxe en genotsmiddelen, maar ook vernedering. Vrouwen laten zich en public kaalscheren en dwergen laten zich gebruiken als menselijke dartpijltjes. Niets is onmogelijk. De decadentie doet denken aan Romeinse orgiën. Wie denkt dat de mensheid er in 2000 jaar op vooruit is gegaan, krijgt het voor z’n kiezen.

Amerikaanse critici hebben The Wolf of Wall Street verweten dat het script weinig vertelt over de psychologie van Belfort. Ik denk dat dit juist het punt is. Een normale Hollywood film zou Belfort gedrag verklaren en verzachten met scènes waarin hij tijdens zijn studententijd wordt gekleineerd door de rijke pikkies of lief is tegen zijn dochtertje en hond. Maar in de drie uur die de film lang is, laat niemand iets merken van beweegredenen, twijfel of empathie. Deze mensen zijn simpelweg in en in slecht. Ze hebben een cocon voor zichzelf gecreëerd, waarin ze doen wat ze willen, waar het bij niemand opkomt hun handelswijze in twijfel te trekken en waarin ze elkaar alleen maar aanmoedigen tot slechter gedrag. In dit opzicht is de film te vergelijken met het meesterwerk GoodFellas, die gangsters durfde neer te zetten als de varkens die ze zijn.

Wat deze film mist is de bedrieglijke charme van GoodFellas. Dat is het probleem van The Wolf of Wall Street. Drie uur is erg lang om te kijken naar zulke asociale mensen. Regisseur Martin Scorsese, die als geen ander ervaring door film kan uitdrukken, ze de volumeknop op max. om deze coke-wereld tot leven te brengen. De ene na de andere intens agressieve scène volgt elkaar op. Dit maakt The Wolf of Wall Street indrukwekkend en regelmatig hilarisch grappig. Op het einde voelen je zintuigen suf gebeukt. Dit is geen film voor sensitieve mensen.

Maar hoe je het wendt of keert, het is ongelofelijk stoutmoedig van Scorsese en scenarist Terence Winter om de intense slechtheid van het roofkapitalisme zo compromisloos en zo naargeestig te verbeelden. Wie denkt dat The Wolf of Wall Street reclame is voor Belfort’s levensstijl, heeft er niet goed naar gekeken.

Bart Juttmann, bekend van de webserie Ideale Liefde, bespreekt op Joop wekelijks een film. Volg Bart ook  op Twitter