De nieuwe fractievoorzitter van D66 is hoe dan ook derde keus

De namen van alle kandidaat-bewindslieden van Rutte IV zijn bekend. Maandag zal koning Willem-Alexander ze naar verwachting beëdigen. Daarna is het tijd voor de traditionele bordesfoto. Dat wordt nog een ingewikkelde toestand, want het kabinet telt maar liefst twintig ministers, die als gevolg van het coronaregime anderhalve meter afstand moeten  bewaren. Toch zal het wel goedkomen, want de trappen van Paleis Noordeinde bieden meer dan genoeg ruimte. Vanaf volgende week heeft Nederland dus eindelijk weer een volwaardig kabinet.

Drie van de vier regeringspartijen hebben inmiddels ook een fractievoorzitter aangewezen. Bij de VVD is dat Sophie Hermans, bij het CDA nogmaals Pieter Heerma en bij de ChristenUnie weer partijleider Gert-Jan Segers. Alleen de D66-fractie is nog zonder nieuwe voorzitter. Voor deze functie leken er twee gegadigden te zijn, maar zij worden het geen van beiden omdat ze naar het kabinet gaan. Ik heb het natuurlijk over Sigrid Kaag en Rob Jetten. Maar wie dan wel?

Op papier valt er een hoop te kiezen, want de fractie telt 24 leden. Eigenlijk gaat het maar om 23 personen, want Kamervoorzitter Vera Bergkamp is naar ik aanneem niet beschikbaar. Bovendien telt de D66-fractie nogal wat nieuwkomers, die zich vermoedelijk niet zullen kandideren. Blijft over een betrekkelijk overzichtelijk clubje van oudgedienden. Het bekendste zijn Jan Paternotte, Sjoerd Sjoerdsma, Salima Belhaj en Steven van Weyenberg.

Mijn gok zou zijn dat Paternotte de beste papieren heeft. Hij was in 2010 ‘raadslid van het jaar’ en in 2014 lijsttrekker bij de gemeenteraadsverkiezingen in Amsterdam, welke verkiezingen door de democraten glansrijk werden gewonnen. In 2017 kwam hij in de Tweede Kamer. D66 haalde hem binnen als de ‘coming man’, die het helemaal zou gaan maken. Dat laatste kwam overigens niet meteen uit, want na het vertrek van Alexander Pechtold in 2018 werd Jetten, en niet hij, fractievoorzitter. Niettemin timmert Paternotte, mede dankzij zijn portefeuilles hoger onderwijs en corona, veelvuldig en voortvarend aan de weg. Het zou me eerlijk gezegd nogal verbazen als hij het níet wordt.

Toch valt dat niet uit te sluiten, want Van Weyenberg zou ook wel eens hoge ogen kunnen gooien. Hij was geruime tijd financieel woordvoerder van de fractie, een niet te onderschatten functie. Bovendien heeft hij als enige van de hier genoemden ervaring in het kabinet. Hij was namelijk een paar maanden staatssecretaris van Infrastructuur en Waterstaat, als vervanger van zijn partijgenote Stientje van Veldhoven, die opeens ontdekte dat haar talenten elders beter tot hun recht zouden komen. Maar dat Van Weyenberg bij de formatie van Rutte IV geen nieuwe kabinetspost heeft gekregen, lijkt mij een ietwat veeg teken. Misschien staat hij toch minder hoog in aanzien dan ik dacht.

Ook Belhaj en Sjoerdsma zijn, als ze zich verkiesbaar stellen, niet kansloos. Belhaj was ooit fractievoorzitter in Rotterdam, al stelt D66 daar wat minder voor dan in de hoofdstad. Nadeel is dat ze vooral bekend staat als defensiespecialiste, doorgaans niet de juiste uitgangspositie voor de grote sprong voorwaarts. Vanwege haar kennis van militaire zaken werd Belhaj ook wel getipt als staatssecretaris of zelfs minister van Defensie. Maar geen van beide posten ging naar haar partij.

Sjoerdsma gold volgens geruchten als een kandidaat voor het ministerschap van Buitenlandse Zaken, zijn specialisme. Maar ook dit ambt kwam bij een andere partij terecht, net als de portefeuille Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking.

Wie van bovengenoemde Kamerleden gaat de strijd om het fractievoorzitterschap winnen? Wie het ook is, hij/zij is in elk geval derde keus. Want de eerste en tweede keus worden minister.