De nadelen van de verzorgingsstaat komen nu massaal bovendrijven in onze participatiesamenleving

Eenvoudige oplossingen voor ogenschijnlijk eenvoudige of complexe problemen zijn er niet meer.

Een verzorgingsstaat biedt vele voordelen, zoals sociale zekerheid en een vangnet voor mensen in nood. Maar er zijn ook nadelen aan verbonden, waarvoor buitenlandse critici toen het gas in Slochteren werd ontdekt Nederland voor hebben gewaarschuwd. Met als belangrijkste nadeel de kans op een te grote afhankelijkheid van de overheid als de natuurlijke hulpbron (ons gas) uitgeput raakt of door omstandigheden wegvalt.

Afhankelijkheid van veel sociale vangnetten kan ook leiden tot ongewenste bijeffecten. In de vorm van bijvoorbeeld bureaucratie en inefficiëntie bij de overheid, druk op het overheidsbudget en een verminderde persoonlijke verantwoordelijkheid.

Veel van voornoemde nadelen zijn in de huidige samenleving inmiddels in meer of mindere mate goed waar te nemen. Daarbij wordt krampachtig geprobeerd om veel heikele problemen, die alleen met een rigoureuze harde aanpak nog zijn op te lossen, nog steeds in een verouderd denkraam te plaatsen toen de verzorgingsstaat nog actueel was. Daarin kon de overheid met geld altijd wel alles oplossen en de zwaksten in de samenleving nog goed beschermen.

De harde realiteit in 2024 is evenwel totaal anders. Eenvoudige oplossingen voor ogenschijnlijk eenvoudige of complexe problemen zijn er niet meer. Dat bewijst bijvoorbeeld het probleem van het verlagen van het eigen risico in de zorg wel.

Met veel tamtam werd dat een belangrijk programmapunt van de PVV bij de laatste verkiezingen. Onder de motivering dat in 2023 al veel patiënten met lage inkomens de zorg aan het mijden waren vanwege het hoge eigen risico. In het regeerprogramma van het kabinet-Schoof is die verlaging van de zorgpremie in 2027 als doelstelling opgenomen. Als deze verlaging van het eigen risico daadwerkelijk doorgaat dan zullen de kosten van die maatregel  ook door middeninkomens zwaar worden gevoeld. Een inkomensgroep die financieel moet zien te overleven zonder recht te hebben op zorgtoeslag.

Via onderzoek is al bekend dat door verlaging van het eigen risico de druk op de zorg dan nog méér zal toenemen. Met nog langere wachtlijsten tot gevolg waardoor de kwaliteit van de zorg nog verder onder druk komt te staan.

Dit voorbeeld illustreert goed dat ook de laagste en kwetsbaarste inkomensgroepen niet meer vanzelfsprekend maar altijd op hun wenken door de overheid kunnen worden bediend, zoals dat wel mogelijk was in de verzorgingsstaat.

Het besef dat de verzorgingsstaat in Nederland definitief voorbij is en de overheid alle problemen wel met geld kan oplossen is nog niet echt in Nederland ingedaald.