De mediacampagnes van Viktor Orbán imiteren het Kremlin en bedreigen de democratie

co-auteurs: Róbert László en Csaba Molnár

Critici van het regime van Viktor Orbán beweren vaak dat de Hongaarse regering de media controleert en onafhankelijke stemmen overstemt. Zijn politieke bondgenoten beweren daarentegen dat de persvrijheid floreert en dat Orbán slechts tegenwicht biedt aan de liberale media-hegemonie.

Het is waar dat er nog steeds onafhankelijke, betrouwbare nieuwszenders bestaan in Hongarije en dat er een aantal YouTube-kanalen en podcasts zijn, buiten de door de overheid gecontroleerde ruimte.

Een groeiend probleem voor burgers is echter dat deze bronnen steeds moeilijker te vinden zijn en nu ook vaak in diskrediet worden gebracht door overheidscampagnes, die hen in ware Kremlin-stijl bestempelen als 'buitenlandse agenten' of 'verraders' van de staat. De algoritmes die hun zichtbaarheid bepalen zijn fel omstreden geworden - waarbij het Orbán-regime zich er terdege van bewust is dat hoe meer invloed ze hierop hebben, hoe meer ze kunnen bepalen welke content de kiezers bereikt.

Hongarijes regerende Fidesz-partij heeft een enorm voordeel als het gaat om het beïnvloeden van deze algoritmen via online advertenties. Van begin dit jaar tot 18 mei hebben Fidesz en haar proxy-organisaties meer dan 3,2 miljoen euro uitgegeven aan advertenties op sociale media - zes keer zoveel als de oppositie en haar proxy-platforms samen (€530.000). Fidesz alleen gaf al €1.190 miljoen uit aan Facebook en Google, wat bijna 2,5 keer zoveel is als het totale bedrag dat door de 14 oppositiepartijen werd uitgegeven (€481.200) om het publiek te overspoelen met bredere pro-regeringsboodschappen en lasterboodschappen.

De eigen uitgaven van Fidesz vormen echter slechts een fractie van het beeld, aangezien de meeste campagneactiviteiten van de regeringspartij worden uitbesteed aan gevolmachtigden, waaronder Megafon, een organisatie die regeringsgezinde ''influencers'' in de sociale media traint, coördineert, financiert en promoot, en het Civil Union Forum (CÖF), een door de overheid georganiseerde niet-gouvernementele organisatie (GONGO), die zich bezighoudt met negatieve campagnevoering. De financieringsstromen van elk van deze organisaties zijn grotendeels onbekend,  gezien hun status als onafhankelijke particuliere entiteiten, maar er zijn gronden om aan te nemen dat er overheidsgeld mee gemoeid is.

De belangrijkste focus van vijandige verhalen en door de overheid gesteunde advertenties is de nieuw opgedoken oppositiekandidaat Péter Magyar, een voormalige insider van de regeringspartij die de politieke arena betrad na een presidentieel gratieschandaal begin februari 2024. Magyar wordt ervan beschuldigd een "machtswellusteling" te zijn, die de "nieuwe linkse messias" is geworden en de belangen dient van "Amerikaans links dat eigendom is van het imperium van George Soros". Hij wordt ook regelmatig neergezet als een persoonlijkheidsgestoorde, gewelddadige man. Sociale mediacampagnes gericht op het in diskrediet brengen van Magyar zijn goed voor minstens € 745.776 aan advertentie-uitgaven - de helft van het bedrag dat is uitgegeven aan alle verhalen door alle actoren.

De intensieve lastercampagne tegen Magyar in Russische stijl is bedoeld om de kiezersbasis van Fidesz te beschermen en het risico van zijn opkomst als politieke rivaal te neutraliseren. Hoewel de aanvallen de uitbreiding van Magyars achterban niet hebben gestopt, lijkt het er tot nu toe op dat het is gelukt om de schade voor Fidesz te beperken. Volgens de meest recente peilingen heeft Magyar vooral kiezers van bestaande oppositiepartijen en een groot aantal zwevendekiezers aangetrokken.

Een ander prominent verhaal waaraan al € 368.162 is uitgegeven is dat "Europese linkse pro-oorlogspolitici een derde wereldoorlog willen beginnen".  De regeringsgezinde 'influencers' van Megafon hebben op manipulatieve wijze fragmenten van toespraken van Europese politici bewerkt en hen ervan beschuldigd "oorlogszuchtigen" te zijn in dienst van de "globalistische oorlogslobby". Ursula von der Leyen, Emmanuel Macron, Donald Tusk, Olaf Scholz en Manfred Weber behoren tot de belangrijkste doelwitten. Dit verhaal versterkt de valse boodschap dat de verkiezingen van dit jaar een keuze zijn tussen oorlog en vrede, en is gebaseerd op jaren van pro-Kremlin disinformatie campagnes door Fidesz en hun bondgenoten. De focus lijkt te liggen op het verspreiden van complottheorieën over de 'ware motieven' van het Westen met betrekking tot Oekraïne en is qua berichtgeving verwant aan de propaganda van het Kremlin.

Ons nieuwste onderzoek naar politieke uitgaven aan sociale media toont de enorme omvang van door de staat gesteunde inspanningen om het democratisch discours te ondermijnen en te controleren. Het biedt inzichten en suggesties die ook buiten Hongarije relevant zijn en die wijzen op de noodzaak van een kritische herziening van de regelgeving voor sociale media in de hele EU-27.

Ten eerste moeten de regels voor het adverteren van politieke content op sociale media worden aangepast, zowel wat betreft de inhoud als de uitgaven. Advertenties waarvan bewezen is dat ze desinformatie bevatten, moeten worden verboden en er moet een uitgavenlimiet worden toegepast op alle politieke advertenties, waarbij de uitgaven van verschillende bronnen worden samengevoegd wanneer ze dezelfde boodschappen promoten.

Very Large Online Platforms (VLOP’s), zoals Facebook en Google, moeten hun inspanningen om desinformatie te bestrijden intensiveren door het promoten van content waarvan bewezen is dat het desinformatie bevat, te verbieden. Dit betekent dat ze meer moeten samenwerken met en meer moeten uitgeven aan factcheckers en dat ze de resultaten van factchecking moeten integreren in hun platforms en algoritmen. Daarnaast moeten ze hun capaciteit om content te modereren vergroten en een transparant en controleerbaar proces voor contentmoderatie instellen waartegen bezwaar gemaakt kan worden.

Het aanpakken van gecoördineerd inauthentiek online gedrag zou ook een prioriteit moeten zijn. Het huidige inzicht richt zich voornamelijk op de activiteiten van nepprofielen en gaat voorbij aan het feit dat echte profielen op een gecoördineerde, systematische manier content met schadelijke desinformatie verspreiden, met vergelijkbare resultaten. Toen we honderden gecoördineerde nepaccounts ontdekten,  die in het najaar van 2023 pro-regeringsberichten op Facebook plaatste, reageerde Meta niet op onze bevindingen en de activiteit en aanwezigheid van deze profielen werd ook niet beperkt. Dit toont aan dat VLOP's moeten beginnen met het handhaven van hun eigen regels tegen opzettelijke, grootschalige verspreiding van desinformatie.

De EU, die vecht om de oprukkende invloed van autoritaire staten tegen te gaan en de gevaren van Foreign Information Manipulation and Interference (FIMI),  moet proberen de bedreiging voor de Europese democratie in de breedst mogelijke zin aan te pakken - zelfs als dat betekent dat ze actie moet ondernemen tegen slechte actoren binnen haar eigen blok. De dreiging van besmetting vanuit Hongarije, mag niet worden onderschat.

Bulcsu Hunyadi, Róbert László en Csaba Molnár zijn analisten bij het Political Capital Institute in Boedapest, Hongarije.

Gefinancierd door het Europees Fonds voor Media en Informatie, is het consortium van Political Capital, de Hongaarse fact-checking site Lakmusz en de media denktank Mérték Media Monitor bezig met het opsporen, monitoren, analyseren en ontkrachten van gesponsorde desinformatie tijdens de verkiezingscampagne van 2024.