De kracht van het symbool

Het is inmiddels een vertrouwd beeld geworden. Wanneer de 23-jarige Amerikaanse topzwemmer Caeleb Dressel opkomt voor het zwemmen van alweer een grote mondiale finale, knielt hij eerst een tijdje achter het startblok om een schietgebedje te doen. Tegelijkertijd drukt hij een bandana, in de kleuren blauw, zwart en wit, tegen zijn mond. Deze bandana kreeg hij enkele jaren geleden van Claire McCool. Zij was jarenlang zijn wiskundelerares op de Clay High School in Green Cove Springs. Caeleb en Claire hadden een bijzondere band. Ze was niet alleen zijn lerares, maar ook zijn vertrouwenspersoon én trouwe supporter. Ze kon goed luisteren en hielp Caeleb door een moeilijke tijd heen toen hij het niet meer zag zitten met zwemmen en mentaal alles op een rijtje moest zetten.

In 2015 werd borstkanker geconstateerd bij Caeleb’s wiskundelerares. Vanaf dat moment zwom hij geregeld grote finales met ‘McCool’ geschreven op zijn ene wang en het roze Pink Ribbon-symbool op zijn andere wang. Het was een teken van verbondenheid, respect en steun. In november 2017 overleed Claire McCool op 62-jarige leeftijd aan de gevolgen van haar ziekte. De gekleurde bandana speelt sindsdien een belangrijke rol in zijn leven. Het geeft hem de kracht om de arbeid te kunnen verrichten die de wereld inmiddels van hem verwacht. Namelijk zo snel mogelijk van de ene naar de andere kant zien te zwemmen in het mondiale chloorwater.

Zo lang als de mensheid bestaat worden symbolen ingezet om bepaalde krachten op te roepen of om herinneringen levend te houden. Denk bijvoorbeeld aan de steen die je meenam vanaf de top van een berg, de schelp die je herinnert aan die ontspannen vakantie of het kettinkje dat je kreeg van een geliefd persoon. Successen en dierbare momenten worden op deze manier als het ware vastgelegd en vereeuwigd. Ze vormen een tastbaar overblijfsel dat van grote waarde is.

Tijdens het begeleiden van leerlingen met faalangst of examenvrees gebruiken we op school ook de kracht van het persoonlijke symbool. Tijdens een van de tien bijeenkomsten nemen de leerlingen een voorwerp mee dat van grote betekenis voor ze is. Dit kan variëren van een ring, een medaille of een briefje tot een foto van bijvoorbeeld een paard. Hiermee willen we de leerlingen bewust maken van het verkrijgen van kracht, energie en rust wanneer een bepaald persoonlijk symbool wordt ingezet tijdens spannende en stressvolle situaties.

Een mooi voorbeeld hiervan is Stan. Een sympathieke en sociaal vaardige leerling die op 5 havo zat. Hij wilde graag het uiterste uit zichzelf halen op school. Stan is zijn hele leven al een groot fan van Bruce Springsteen en hij speelt graag op zijn akoestische gitaar nummers van zijn idool. Het was snel duidelijk dat een foto van zijn held én zijn eigen gitaar zouden gaan dienen als symbool tijdens de examenvreestraining. Stan verraste vervolgens niet alleen zichzelf maar ook de leerlingen en ouders op een positieve manier, door tijdens een muziekavond op school enkele nummers van zijn grote held ten gehore te brengen. De stem van Bruce, zijn teksten en levensverhaal gaven hem de kracht om over drempels heen te stappen en zijn spanningen op een muzikale manier om te zetten in daadkracht en het succes te ervaren.

Het inzetten van een symbool, dat van grote, persoonlijke waarde is en krachten oproept, is menselijk, universeel, breed inzetbaar en van alle tijden gebleken. Stan overtrof zichzelf met zijn prachtige optreden en slaagde uiteindelijk ook glansrijk voor de havo. En Caeleb Dressel? Hij werd in 2017 maar liefst zeven keer wereldkampioen en in 2019 zes keer en is mede hierdoor hard op weg om ’s werelds grootste zwemmer ooit te worden.