De koning heeft partij gekozen

Als dat zo doorgaat kan Amalia beter een plan B bedenken.

Ver van het vaderland in de Verenigde Staten sprak Zijne Majesteit de koning der Nederlanden de volgende woorden: "Wij hebben een uniek ambtenarensysteem. Het feit dat een ambtenaar loyaal is aan wie dan ook de politieke baas is, is een fantastisch systeem dat ik ook zeer steun. Maar het staat iedereen vrij om, als dat niet met zijn of haar geweten overeen komt, een andere baan te zoeken. En ergens anders zijn of haar kwaliteiten in te zetten."

Niets dwong Hoogstdezelve zich op deze wijze uit te spreken. De context niet. De vragen niet. De locatie niet.

Willem-Alexander is nu een dikke tien jaar het staatshoofd. Geen enkele maal heeft Hoogstdezelve  aanleiding gezien zich uit te laten over de ambtenarij. Nu een extreem rechts rancunekabinet aantreedt, waarvan het hoofdlijnenakkoord hier en daar op gespannen voet staat met de grondwet en de internationale verdragen waaraan Nederland zich verbonden heeft, juist nu doet Hoogstdezelve dit wel. Willem-Alexander  stelt zich daarmee expliciet achter dit kabinet, de eerste keer dat Hoogstdezelve dit doet. In de woorden van zijn alter ego Wim Lex: "Wie het niet bevalt, ken oprotten."

De koning geeft hier blijk van een zeer bedenkelijke filosofie. Hoogstdezelve gaat ervan uit dat de wil van de ministers en de door hen uitgevaardigde wetten en maatregelen boven alles gaan. Ook boven het geweten van hen aan wie de uitvoering wordt opgelegd. Als een mens moet kiezen tussen zijn dierbaarste waarden en gehoorzaamheid aan de machthebbers van het moment, dient hij aan die machthebbers te gehoorzamen. In het collectieve geheugen van het Nederlandse volk komt nu naar boven dat Hoogstdezelve ooit de Argentijnse dictator Jorge Videla als betrouwbare bron aanvoerde. De toekomstige echtgenote van Hoogstdezelve noemde dat toen "een beetje dom" maar wellicht zit er een bepaald patroon in, geeft Willem-Alexander hiermee iets prijs van een  staatkunde zoals ze in de negentiende eeuw zouden zeggen waar ook de derde persoonsvorm "Hoogstdezelve" vandaan komt, te gebruiken voor vorstelijke personen..

De dynastie heeft het afgelopen decennia de sympathie van de rechterflank duidelijk verloren. Het zijn geen socialisten of klimaatdemonstranten die het koninklijk paar uitjouwen als het in de glazen koets passeert, maar wappies en complotdenkers. Aan PVV-gezinde stamtafels is het bon ton te schamperen over de kosten van het koningshuis en de extreme salarissen, terwijl het koninklijk gezin toch vrije inwoning heeft.

Willem-Alexander moet niet denken dat Hoogstdezelve met praatjes zoals in de Verenigde Staten in zulke kringen sympathie terugwint. Wel verspeelt Hoogstdezelve die nu ook bij het democratisch gedeelte van het Nederlandse volk. Nog maar een kleine meerderheid van de Nederlanders staat achter de monarchie. Dat kan snel slinken als Zijne Majesteit opmerkingen over de ambtenaren maakt juist in dagen dat ze allerlei twijfelachtige figuren van het slag Markuszower of Faber op het dak geschoven krijgen. Tenslotte dit: Seyss-Inquart had destijds ook veel profijt van ambtenaren die alle opdrachten plichtsgetrouw uitvoerden.

Als Willem-Alexander zo door gaat, kan kroonprinses Amalia er beter voor zorgen voor de toekomst een plan B bij de hand te hebben.

Voor het overige ben ik van mening dat het toeslagenschandaal niet uit de publieke opinie mag verdwijnen en de affaire rond het Groninger aardgas evenmin ook al is de laatste put nu dicht. Tevens noem ik de PVV een extreemrechtse partij.

Beluister Het Geheugenpaleis, de wekelijkse podcast van Han van der Horst en John Knieriem over politiek en geschiedenis. Nu: na de Europese verkiezingen