De komende sloop van de publieke omroep is deels eigen schuld

Met slijmen en meespelen maak je het rechtse pestgedrag alleen maar erger.

Het lot van de landelijke publieke omroep hangt aan een zijden draad. Het demissionaire kabinet ziet er toch maar van af de concessie met nog twee jaar te verlengen. Dit betekent dat de toekomst van het meer dan een eeuw oude stelsel aan de formatietafel wordt beslist. Daar zitten uitsluitend partijen die elk op eigen gronden een appeltje te schillen hebben met de elektronische berichtgeving uit Hilversum. Bitter is de stemming bij Lientje en vooral Geert Wilders. Die willen een eind maken aan het links liberale geluid dat de publieke zenders volgens hem dag en nacht laten horen. NSC en VVD plaatsen net zo goed vraagtekens. Men hoort het omineuze woord "modernisering" dat in Nederland maar al te vaak afbraak betekent.

Zoals met bijna alles wat deze twee verkondigen, is ook dit faliekante onzin en in strijd met de waarheid. De publieke omroep is helemaal niet links. Elke ochtend begint NPO1 met vrij baan voor rechtse politici en opiniemakers bij Goedemorgen Nederland. Ook de talkshow OP1 is vrijwel dagelijks een festijn voor rechtse praatjes. Zo kon afgelopen dinsdag het zogenaamde brein van de BBB, Henk Vermeer, door de presentatoren niet gehinderd flauwekul verkopen over de uitspraak van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens, dat internationale verdragen de Zwitserse regering verplichten de burgers actief te behoeden voor klimaatschade. De rechter ging hier op de stoel van de overheid zitten, aldus het agrarisch genie. Vermeer scheen niet te beseffen dat rechters het gedrag van de uitvoerende macht slechts toetsen aan de wetten die de wetgevende macht heeft goedgekeurd. Toch moet hij dat ooit bij maatschappijleer hebben gehad, maar het heeft niet geholpen. Voor een Kamerlid is dat zorgelijk, zeker als hij een toekomstige regeringspartij vertegenwoordigt.

De publieke omroep heeft de huidige crisis deels aan zichzelf te wijten. Dat komt niet zozeer door interne strubbelingen maar door een koerswijziging die zij in 2002 inzette nadat de Johannes de Doper van het Nederlandse populisme, Pim Fortuyn op het mediapark was doodgeschoten. Men kwam daar toen tot de overtuiging dat er te weinig was geluisterd naar de gewone man. Sindsdien gingen bij de omroep populistische oprispingen erin als Gods woord in een ouderling. Twintig jaar lang kreeg het publiek steeds weer te horen dat Geert Wilders natuurlijk om een interview was gevraagd maar dat deze op de uitnodiging niet was ingegaan. Geen wonder. De leider van de PVV is een controlfreak. Hij gebruikt zijn eigen kanaal – Twitter – om ongeremd tekeer te gaan. Ondanks al het geslijm aan zijn adres bleef Wilders de publieke omroep behandelen als de vijand. Dat komt omdat bij de omroep onbekend is wat elk pestslachtoffer weet: slijmen en proberen je in te likken maakt het alleen maar erger. We zien tegenwoordig dag in dag uit het logo van de omroep WNL, destijds opgericht vanuit De Telegraaf ondanks het feit dat die club er in geen tien jaar is geslaagd vijftigduizend leden te halen. Helpt niet. Doet je geen goed. De NPO zal aan de wraak van rechts niet ontkomen. Dat zal niet rusten voor de publieke omroep is teruggebracht tot een schaduw van zichzelf. Er is geen redden meer aan.

Bewuste burgers doen er goed aan op zoek te gaan naar een alternatief. De actualiteitenprogramma's van de VRT, de Duitse publieke omroep en de BBC zijn nu al een verademing vergeleken met de naar-de-mond-praterij op de Nederlandse omroepen. Wie onderweg graag naar de radio luistert, kent waarschijnlijk de roemruchte World Service van de BBC, die in tegenstelling tot NPO1 niet vergeven is van sport en wezenloze spelletjes maar per onderwerp naar diepgang zoekt. Daarnaast bestaat een Geheimtipp voor wie nog Duits verstaat: WDR5 uit Keulen: dag in dag uit informatie, interviews en een heleboel cultuur. Radio mit Tiefgang luidt het motto. De zender – onderdeel van de Westdeutsche Rundfunk – is redelijk beschermd tegen mogelijke aanvallen van Wilders' geestverwanten van de AfD want hij wordt niet betaald uit de belastingpot maar uit de opbrengst van de kijk- en luistergelden. Per woning en per maand wordt €18,36 geheven. In Nederland kenden wij tot 2000 ook zo'n systeem. Sindsdien wordt de publieke omroep gefinancierd uit de belastingpot. Daardoor kan de politiek de zendgemachtigden straffen en tot de orde roepen met de bezuinigingen, wat sindsdien dan ook schering en inslag is. Bent U vergeleken met die domme Duitsers goedkoper uit? 1,1% van de belastingopbrengst is bestemd voor de publieke omroep.

"Maar", zegt u nu, "Die WDR is echt onafhankelijk en niet verpolitiekt door allerlei omroepen met een eigen agenda". Dat klopt, het is een informatieve zender. Op woensdag 10 april stonden op de homepage de volgende koppen: "Meer rechten voor natuurlijke vaders, een goed idee?" "Het asielcompromis van de EU komt te laat: ernstige bedenkingen rond mensenrechten en uitvoerbaarheid". "Klimaatuitspraak gerechtshof EU niet overschatten", "Misdaadstatistieken: vermijd een vertekend beeld", "Hinder op de stoep bij abortusklinieken zijn een schending van grondrechten".

Enzovoorts. Dit alles zal op Wilders en zijn aanhang een linkse indruk maken. Ze zullen WDR5 waarschijnlijk nog erger vinden dan de Nederlandse publieke omroep. En daarmee wordt dan duidelijk hoe bij hen de vork in de steel zit, waarom Hilversum ondanks al zijn eerbied voor het rechtse geluid toch in het verdomhoekje blijft zitten. Wilders en zijn aanhang willen niet alleen dat de omroep hen beleefd aan het woord laat maar ook dat ze daarna gelijk krijgen. Dat is pas objectief: dat zij gelijk krijgen. Expliciet en steeds weer. De oude Romeinen zeiden het al: Vox Populi, vox Dei, de stem van het volk is de stem van God. Zij zijn de stem van het volk en niemand anders. Dat zal Hilversum worden ingepeperd.

En wij, mensen van smaak en beschaving, wij stemmen af op het buitenland.

De Bonte Dinsdagavondtrein, publieke omroep in 1938. Niets nieuws onder de zon?

Aanvulling; de Deutschlandfunk is ook heel goed. Motto: alles wat relevant is. Geen Duits? Kijk een naar Deutsche Welle.

Voor het overige ben ik van mening dat het toeslagenschandaal niet uit de publieke aandacht mag verdwijnen en de affaire rond het Groninger aardgas evenmin.

Beluister het Geheugenpaleis, de wekelijkse podcast van Han van der Horst en John Knieriem over politiek en geschiedenis. Nu: De Navo en de oorlogseconomie