De Jonge geeft ongevaccineerden alle schuld en verbergt zo zijn eigen rol in de coronacrisis

‘Alleen samen krijgen wij Corona onder controle’. Dit is de slogan van de overheidscampagne tegen corona. Het woordje ‘alleen’ aan het begin van de zin benadrukt nog eens het belang van het woordje samen. Alleen samen krijgen wij het virus onder controle, dus niet alleen. In de totstandkoming van het coronabeleid en de communicatie van de maatregelen die hieruit voortvloeien is niets van dit samen terug te zien. Het is demissionair minister Hugo de Jonge die, samen met het kabinet en het OMT, regeert en negeert.

Het brandpunt van onze parlementaire democratie – de Tweede kamer – was de afgelopen anderhalf jaar niet meer het middelpunt. Het centrum van onze democratie was het Catshuis waar kabinetsleden samenkomen met OMT-leden om daar het kabinetsbeleid in grote lijnen uit te zetten. De Volkskrant maakte van het OMT-overleg een uitgebreide reconstructie na het eerste coronajaar. Zichtbaar werd daarin de invloed van de OMT-leden op het beleid. Na de persconferentie afgelopen dinsdagavond werd de verstrengeling van het OMT met het kabinet opnieuw duidelijk toen OMT-lid Marc Bonten aanschoof om het kabinetsbesluit toe te lichten in het programma Nieuwsuur. We zijn het normaal gaan vinden dat een OMT-lid het kabinetsbeleid verdedigt. Maar dat betekent niet dat het vanuit democratisch oogpunt ook goed is. De wetenschappers zouden de kaders moeten schetsen, en de politiek zou binnen die lijnen keuzes moeten maken. Zij kunnen zich in een parlementair en publiek debat verantwoorden.

In het verslag is verder te lezen hoe in het begin van de coronacrisis het overleg met de OMT-leden verplaatst werd van maandag naar vrijdag om zo de politiek buitenspel te zetten. De OMT-leden klaagden dat ze een speelbal waren van het kabinet dat zijn zin graag doorduwde.  Het was Gommers die tijdens een spoeddebat in maart 2020 onder druk van De Jonge meer bedden beloofde.

Een ander schokkend feit dat we normaal zijn gaan vinden, maar dat allerminst is, is de voortdurende verlenging van de coronawet. Dat terwijl de Formule 1 auto’s langs gevulde tribunes aan het circuit van Zandvoort racen, beroept het kabinet zich op een noodwet. Deze wet zet de Eerste Kamer buitenspel wat het voor de minister veel makkelijk maakt om grondrechten in te perken. En zo geschiede.

Niet alleen de politiek werd buitenspel gezet in de poging van het kabinet om het land in goede banen te leiden. Wetenschappers klaagden dat hun geluid niet werd gehoord. Met name de discussie over de aerosole verspreiding van het virus viel op. Pas afgelopen zomer nam het kabinet de ventilatie mee in haar primaire communicatie. Dit gebeurde een jaar nadat de WHO de rol van aerosole verspreiding al erkende. Het is niet vast te stellen hoe groot de invloed is geweest van deze miscommunicatie. Er hebben het afgelopen jaar in Nederland meerdere superspread events plaatsgevonden die met goede ventilatie mogelijk minder schadelijk waren geweest. Tegelijkertijd was er in de buitenlucht kleinschalig meer mogelijk geweest dan is toegelaten.

Daar waar minister De Jonge graag doet geloven dat we het samen doen, was samen dus nooit echt samen. Het coronabeleid zorgde voor een hoge vaccinatiegraad maar kende te veel missers om het een succes te noemen. Dat blijkt uit het bovengenoemde standpunt ten aanzien van de aerosole verspreiding van het virus. Ook de oplopende besmettingen na het Dansen met Janssen-incident kun je op het conto van de minister schrijven.

Daarnaast is er nog een punt waarop dit kabinet steken laat vallen. En dat is het gebrek aan aandacht voor een duurzame verhoging van de zorgcapaciteit. Meer geld naar zorg is nauwelijks of geen  aandachtspunt geweest in de debatten die gingen over corona. Slechts een eenmalige zorgbonus werd er uitgekeerd. Wie het interview met Diederik Gommers en Ernst Kuipers leest in de NRC van 9 september valt van verbazing van zijn stoel. Daarin wordt klip en klaar gesteld dat ic-personeel vanwege een gebrek aan beloning overstapt naar het bedrijfsleven.

Het lukt de minister wel om 82% van de volwassen bevolking te vaccineren, maar meer geld naar de zorg lukt niet. De cao -onderhandelingen voor de universitair medisch centra zijn onlangs vastgelopen staat in hetzelfde artikel. Verder wordt in het stuk duidelijk dat ook zonder corona er deze winter een mogelijk tekort aan IC-bedden kan ontstaan. Wanneer je dit als argument neemt om mensen te laten vaccineren, is het logisch om ook een verplichte griepprik in de coronapas op te nemen.

Je kunt de keuze voor de coronapas daarom niet één op één toeschrijven aan de niet-gevaccineerden. Niet alleen omdat een groot deel van deze groep jonger is dan 50 jaar en een hele kleine kans heeft om op de ic te belanden (deze leeftijdsgroep vormt een klein percentage van de huidige belasting). Maar ook omdat de druk op de zorg al bestond voor het uitbreken van de coronapandemie en zal blijven bestaan wanneer de pandemie over is (als we niet bereid zijn maatregelen te treffen). Door meer te luisteren naar deskundigen buiten het OMT had het kabinet de impact van superspread events kunnen verkleinen.  Het is daarom onjuist dat een demissionair minister de schuld afschuift op de groep ongevaccineerden.

Engeland, Zweden en Denemarken kiezen ervoor om geen coronapas in te voeren. Deze landen hebben een gelijke vaccinatiegraad (of in het geval van Denemarken iets hoger). Zij laten zien dat er andere beleidskeuzes mogelijk zijn die kunnen zorgen voor meer vrijheid zonder de druk op de zorg te verhogen.