De grootste winst in het zorgsysteem is te behalen door de achterdocht uit het systeem te halen

Dan gaat het primair over de rol en invloed van zorgverzekeraars.

De afgelopen maanden bereiken mij steeds meer geluiden dat de zorg vonbereikbaar en onbetaalbaar zal zijn in de toekomst, zeker ook door het gesprek dat Nederland voert over het Integraal Zorgakkoord.

Er wordt regelmatig aangegeven dat op verschillende plekken bij de zorgverlening grote knelpunten in de bemensing zijn. Zo is er in de provincie Zeeland een groot tekort aan huisartsen, een dochteronderneming van Co-Med is failliet waardoor veel mensen geen nieuwe huisarts hebben. Voor de bemensing moeten steeds vaker zzp’ers ingezet worden. Er heerst een sfeer van negativiteit, die de zorgverleners niet motiveert, en waardoor jongeren niet tot een baan in de zorg worden aangetrokken.

Toch denk ik dat het allemaal wel mee kan vallen, als we elkaar niet in de put praten. Daarvoor moeten we op een andere manier durven gaan denken over de organisatie van zorg. Dan bedoel ik niet de digitalisering en het gebruik van nieuwe technologieën. Dit gebeurt al en is zelfs een kernbusiness van de moderne geneeskunde, en ik moet constateren dat deze ontwikkelingen eerder meer dan minder zullen kosten en het personeelsprobleem niet zullen oplossen.

De clou voor verbetering van de situatie zit in het anders organiseren van de zorg. Minder markt en minder controle en meer echte zorgverlening en goede voorwaarden daarvoor. De huidige situatie met steeds meer zzp’ers is alleen maar gunstig voor de bemiddelingsbureaus. Het lijkt meer keuzevrijheid te geven, maar het brengt vooral extra belasting en regeldruk voor de zorgorganisatie en ook de zzp’er wordt er uiteindelijk niet wijzer van.

Een onderwerp dat onderbelicht en -gewaardeerd wordt in ons huidig systeem is preventie. We kunnen de productie die de zorg moet leveren niet los zien van het voorkomen van ziekte. Voldoende bewegen, goede voeding en minder stress ontlasten de zorg. Echter zorgverleners worden betaald naar verrichting en niet naar hun bijdrage aan een gezonde levensstijl. Ook investeren in een betere keten kan de zorginspanning verminderen, vooral als een alternatief wordt gevonden voor bejaarden- of verzorgingshuizen, kan de zorg voor ouderen meer opvangen en is er minder versnippering en gaat er minder reistijd verloren. We bouwen zo ook een buffer op voor te snelle afschaling en opschaling van zorg.

De grootste winst in het zorgsysteem is te behalen door de achterdocht uit het systeem te halen. Dan gaat het primair over de rol en invloed van zorgverzekeraars. Zij bepalen de honderde criteria die nog weinig met kwaliteit van zorg te maken maar waaraan een organisatie wel moet voldoen. Om te verantwoorden dat er aan wordt voldaan is er een enorme controlebureaucratie opgetuigd. Maar dat leidt vaak tot schijnduidelijkheid en -kwaliteit. Ook over de financieringsbasis is er het nodige te zeggen. Waarom kan er in universitaire ziekenhuizen wel in loondienst gewerkt worden terwijl in andere ziekenhuizen vanuit maatschappen gewerkt wordt. Een pervers systeem is ook de betaling van medicijnen. De overheid financiert 80% van de ontwikkeling, en de farmaceutische industrie incasseert 80% van de winst. Ook de dienstverlening kan optimaler. Niet iedereen kan alles zelf regelen.

Waarschijnlijk is de zorg voor wat betreft de interne organisatie met haar heilige huisjes zoals maatschappen en gespecialiseerde disciplines op afstand van de zorg aan een metamorfose toe, heb het lef om een met stofkam door de grote overhead van zorgorganisaties heen te gaan. Het valt zelfs te overwegen om hoogwaardige specialismen te clusteren in een centrumziekenhuis en de minder complexe zorg in de regionale ziekenhuizen, zodat ook hier onder regie van één college van bestuur gewerkt wordt en ziekenhuizen elkaar geen vliegen hoeven af te vangen. Maar zeker de financiering moet anders. Gezondheid heeft een factor toeval in zich en dus valt het te overwegen om mensen naar vermogen bij te laten dragen aan een echte volksverzekering.

Ik wil graag nog wijzen op de publicatie van Loek Winter voor een goede zorg, en een lans breken voor een betere waardering van mantelzorgers en alle direct betrokkenen bij de zorg.