Er is een grote disbalans in het sociale landschap van de Lage Landen en ik verbaas mij erover dat onze bestuurders dat niet zien of niet in staat zijn om er iets aan te doen. Wat houdt ze tegen?
Er staan deze week een heleboel meer ministers op het bordes tijdens de presentie van het nieuwe kabinet, dan voorheen. Dat getuigt van de vele uitdagingen waar Nederland dezer dagen voor staat. Ik vraag mij oprecht af of het opvoeren van kwantiteit in het aantal ministers werkelijk tot meer kwaliteit aan beleid zal leiden.
Veel van wat er misgaat in onze samenleving is niet bepaald een “ Dutch Disease ”. Het neoliberale tijdperk loopt al een tijd overal in de wereld tegen haar grenzen op. De Staat als ondernemer veroorzaakte hier vele ongerijmdheden, schandalen en menselijke tragedies, zoals hoe het er bij de toeslagenaffaire aan toeging. Elders en nog grootschaliger heeft het wildwest-kapitalisme hele samenlevingen bijna uit elkaar doen drijven, zoals het in de klauwen van Narcos terecht gekomen Mexico. Of heeft het aangezet tot mogelijke natuurrampen, zoals door uitverkoop van de Amazone in Brazilië door Bolsonaro.
Democratie onder druk Ook democratie als staatsinrichting staat onder druk. In postideologische en wispelturige tijden van zwevende kiezers en door radicalisering van meningsvorming gebaseerd op de vluchtige sociale media, is de representatieve democratie overal in de wereld ten prooi gevallen aan het populisme. En zo zijn er meer wereldwijde onzalige trends die ook op de sociale landschappen van dit kleine land neerdalen en mede de oorzaak zijn van de huidige tijd van onbehagen.
Toch valt mij ook wel degelijk een eigenaardig gebrek op onder de huidige Hollandse bestuurlijke elite dat ons als samenleving parten speelt. Het is er een dat geheel tegen de geestgesteldheid ingaat waar Nederland wereldwijd bekend om staat.
Nederlanders – als het u nog niet wist, bij dezen dan – staan bekend om hun opportunisme. Ik lees momenteel in het Perzisch een mooie biografie over de laatste Sjah van Iran. Hij begaf zich graag onder de koningshuizen van Europa. Hij klaagde steen en been bij intimi dat de Nederlandse koninklijke familie de enige was die het aan elke dinertafel vooral over zaken wilden hebben.
Het Nederlandse landschap Wie een volk wil leren kennen moet goed naar de landschappen kijken. Het wordt toegeschreven aan Descartes, dan weer aan Voltaire, maar het is hoogstwaarschijnlijk een veel ouder gezegde in Europa: “God schiep de aarde, maar de Nederlanders schiepen Nederland”. Het Nederlandse landschap is permanent in gevaar door de dreiging van het water, en tegelijkertijd zodanig bewerkelijk dat het goed te cultiveren en te ordenen is. Een bedreigd landschap vol kansen. Dat heeft een overtuiging en mentaliteit met zich meegebracht: van de nood een deugd maken. Dat heeft Nederland zonder een al te rijke reserve aan grondstoffen, zonder al te grote industrieën of een groot leger, gemaakt tot een van de rijkste en welvarendste landen van de wereld.
Onbegrensd opportunisme in persoonlijke relaties kan geestdodend zijn en het is voor een samenleving niet per se altijd verheffend. Het kan ook leiden tot structurele misdaden zoals kolonialisme en slavernij. Het kan leiden tot stilzwijgende collaboratie met een monsterlijke bezetter en tekortschieten in het beschermen van bedreigde minderheden. Dat leert de geschiedenis ons helaas. Misschien is dat juist de reden waarom door de hele geschiedenis van Nederland ook een prominent en strenge stem van de dominee (hetzij de religieuze, het zij de seculaire representatie daarvan) doorklinkt in het Nederlandse publieke domein. Vanaf haar ontstaansgeschiedenis tot aan nu, om dit diepgewortelde opportunisme een tegenwicht te bieden. De toon van wijlen Peter R. de Vries was ongetwijfeld een iconisch idioom van de taal van de strenge (seculaire) dominee die de door opportunisme gedreven volksaard in bedwang moest houden.
Maar als ik heden ten dage naar de samenleving, dus de sociale landschappen, van Nederland kijk, moet ik tot mijn verbazing constateren dat onze bestuurlijke elite het heeft verleerd om van de nood een deugd te maken. Ik zie honderden leegstaande kantoorparken. Naar schatting wordt na corona voor duizenden werknemers thuiswerken eerder de regel dan de uitzondering. Maar in hetzelfde land is er een woningcrisis. Ik zie een hardnekkige krapte op de arbeidsmarkt. Tegelijkertijd lukt het Nederland al decennia niet om duizenden vluchtelingen die hier een nieuw begin willen maken van een baan te voorzien (zie ook mijn publicatie hierover uit 2016).
Ik zie een pijlsnelle intergenerationele mobiliteit onder de tweede en derde generatie Nederlanders met een gastarbeidersachtergrond die het maar niet over hun lippen kunnen krijgen om zich Nederlander te noemen. Een gedreven ambitieus corps dat zich niet erkend voelt door onze media, hun culturele canon niet eens gezien laat staan gevierd binnen kunst en cultuur, en hun verhalen niet genoemd laat staan geïntegreerd in het discours van de zittende politiek.
Ik zie een structurele overbezetting van schoolbanken en al sinds mijn oudste naar school kon 16 jaar geleden, maak ik in het geval van alle drie de kinderen, overspannen onderwijzers mee en de degradatie van het beroep. Jaar in jaar uit. Terwijl geen enkele andere investering in een land zo duidelijk belonend is dan die in het onderwijs voor een kenniseconomie. En de enige garantie voor het voortbestaan van een democratie is ongetwijfeld een aandachtige pedagogische vorming.
Ik zag de burn-out-pandemie voor corona en ik voorspel dat er ook een zal zijn na de coronacrisis, terwijl we rijker dan ooit zijn en alle middelen hebben om naast materiële welvaart meer te investeren en ruimte te maken voor persoonlijke ontwikkeling, het vergroten van zelfkennis en voor het belonen van onderlinge compassie en het cultiveren van de zielswelvaart van de samenleving.
Er is een grote disbalans in het sociale landschap van de Lage Landen en ik verbaas mij erover dat onze bestuurders dat niet zien of niet in staat zijn om er iets aan te doen. Wat houdt ze tegen? Het is me nog een raadsel.
Bestuurders naar buiten! Maar ik heb zo het vermoeden dat een aantal elementaire karaktertrekken van een meritocratie zoals de onze, voorkomen dat gezond Hollandse opportunisme haar werk doet en van de nood een deugd kan maken. Misschien leunen onze bestuurders te veel op hun verdiensten als whizzkids en zijn te vastgeplakt aan hun tekentafels.
Om te beginnen moeten onze bestuurders wellicht de nieuwe sociale landschappen van Nederland gaan verkennen en hun tekentafelschetsen van dit land grondig aanpassen. Nederland is in vele opzichten radicaal veranderd ten opzichte van zijn vormingsjaren.
Bestuurders naar buiten! zou mijn motto voor het nieuwe kabinet zijn. Maar dit is ook meteen de grootste uitdaging voor een diplomademocratie: de bestuurders af te leren dat je door het lezen van adviezen en rapporten voldoende gevoel voor de nieuwe sociale landschappen en inlevingsvermogen met de nieuwe uitdagingen van jouw burgers kunt ontwikkelen.
Nederland is toe aan een herordening van haar sociale landschappen om tot een nieuw evenwicht te komen. Daar past vooral oprechte nieuwsgierigheid bij de huidige bestuurders en ook een zekere mate van nederigheid, ondanks behaalde persoonlijke resultaten en eigen verdiensten. Dat je niet de maat der dingen bent, noch jouw referentiekader de enige echte is.
Op mijn specialisatiegebied diversiteit en inclusie kom ik regelmatig bestuurders tegen die onlangs goodwill niet van hun tekentafelmentaliteit weg te slepen zijn. Vaak hoor ik ze steen en been klagen dat het ondanks hun inzet niet lukt om kandidaten met een niet-westerse achtergrond, vooral met een gastarbeidersgeschiedenis, voor hun publieke zaak – een of andere overheidsorganisatie – te winnen. Ik vraag vaak en bewust naar hun eigen familieachtergrond en waar hun wieg heeft gestaan. Dan kijken ze mij verbaasd aan en met tegenzin vertellen ze dat (negen van de tien keer) hun ouders uit de middenklasse afkomstig zijn. Ik vraag me dan hardop af of zij genoeg weten van en zich kunnen inleven in kinderen van gastarbeiders met een heel andere referentiekader over de Staat en werken voor de overheid dan die van een middenklasse Hollandse familie zoals de hunne. Ik stel soms voor om eens in gesprek te gaan met een succesvolle werkgever met een gastarbeidersachtergrond en waarom hen wel makkelijk lukt om kandidaten uit de beoogde doelgroep als werknemer binnen te halen. Zo zou de bestuurder meer inlevingsvermogen kunnen ontwikkelen.
Die aanbod wordt in de regel afgewezen, maar een leestip, liever geen boek maar een rapport, is meer dan welkom. Zie hier in een notendop wat het grootste geïnternaliseerde obstakel is voor onze huidige topbestuurders om werkelijk het verschil te kunnen maken.
“Ook democratie als staatsinrichting staat onder druk.”
Dat is de trend van globalisering, en deze is specifiek gekoppeld aan neoliberaal beleid. Democratie en nationalisme vormden de basis van liberale kapitalisme. Met globalisering is het nationalisme als basis van de staat afgevoerd. Met metamorfose van liberale ideologie van de staat tot neoliberaal mandaat is ook democratie - als de mandaat van het volk - overbodig geraakt. Niemand is ten prooi gevalen aan populisme, omdat de staatloze nationalisme en volk-loze democratie zijn zelf de kweekvijver van populisme. Dat is overaal te zien, maar het is specifiek het geval waar “wildwest-kapitalisme” aan de touwtjes trekt.
De verwachtingen van de schrijver van de heersende politiek zijn juist voorbeelden van zo’n populisme. De huidige staat der Nederlanden belichaamt geen nationalisme meer maar is een “bedrijfje” van multinationals. Daarmee is ook geen sprake van enige inspraakpositie van het volk binnen de staat en
folksmaandat als opdrachtgever van de politiek in de regering. De stemkeuze van de volk is hooguit een keuze voor politieke groepjes die de directie van staatsorganen gaan invullen, de technocratie dus.
Met het verdrijven van volksdemocratie (= nationalisme en volkspolitiek) van de macht en de-ideologiseren van de staat is feitelijk de weg vrij voor een burgerdemocratie die zelf haar eigen grenzen en eigen inrichting kiest en deze continu mag aanpassen. Zolang de burger deze kans laat liggen is er sprake van neoliberaal bestuur en neoliberaal beleid binnen de ouderwetse (natie)staten.
"Misschien is dat juist de reden waarom door de hele geschiedenis van Nederland ook een prominent en strenge stem van de dominee (hetzij de religieuze, het zij de seculaire representatie daarvan) doorklinkt in het Nederlandse publieke domein. Vanaf haar ontstaansgeschiedenis tot aan nu, om dit diepgewortelde opportunisme een tegenwicht te bieden."
Op de eerste plaats is dat het beste bewijs dat idealisme a) geen zoden aan de dijk zet en b) het altijd aflegt tegen materialisme (hier opportunisme genoemd).
Op de tweede plaats gaat de schrijver er zelfs expliciet vanuit dat de dominees altijd het tegenwicht zouden hebben gevormd, terwijl ze meestal tot de steunpilaren van de heersende orde moesten worden gerekend. "De zending" maakte zelfs deel uit van de stoottroepen van het kolonialisme.
Het neo-liberealisme lijdt aan een groot aantal -door velen ongewenste- neveneffecten, maar het belangrijkste is toch wel dat het economische winnaars en verliezers leidt. Onze bestuurlijke elite behoort duidelijk tot de winnaars, us het is niet al raar om te denken dat zij als eersten hun geloof in die denkwijze zouden opzeggen.
Ze zijn tenslotte toch ook altijd bereid om de armen vanuit hun geprivilgeerde positie te helpen? Het liefste natuurlijk in de vorm van charitas, want dat geeft zo'n lekker gevoel., maar als het niet anders kan ook met -liefst tijdelijke- rechten: recht op toeslagen, recht op subsidies.
Maar natuurlijk wel binnen zekere grenzen, want zo houdt je de druk op de ketel, disciplineert de massa en kun je een repressief apparaat in stand houden om ook anderszins macht uit te oefenen. Bijvoorbeeld als de armen zich bedrogen voelen en in opstand komen.
Natuurlijk is het mooi dat iemand als specialisatiegebied diversiteit heeft, zolang het maar niet het bewustzijn ontbreekt dat de maatschappelijk achterstelling van minderheidsgroepen altijd gekoppeld is aan economische achterstelling
en dat daaraan geen einde zal komen door het "inlevingsvermogen" van de bestuurlijke elite. Die heeft andere -neo-liberale- prioriteiten.
Dat was precies waarom wij vroeger iets als rechten wilden gegeven door de overheid te verplichten i.p.v.. charitas.
Maar gelovigen hebben charitas nodig om hun zondige zieltjes te kunnen redden, en dan liefst binnen hun 'eigen gemeenschap'.
Stel je voor dat het recht op een menswaardig bestaan via de overheid georganiseerd werd.
Ze draaien nu dus weer alles terug. Je moet mensen immers afhankelijk houden van goede daden van mede-burgers zodat ze 'dankjewel' kunnen zeggen. Dat is precies zoals het in Amerika ook werkt. Je zuigt ze eerst leeg.
Dan kunnen ze zeggen; Kijk toch eens wat al die mensen, die gelovigen, voor de gemeenschap doen aan giften.
Dat geeft hen een rechtvaardiging het in wezen en werkelijkheid na te laten. Want Oweh, dan krijg je een communistische overheid.
Het houdt de goede doelen industrie gaande. En degene die een doel steunen kunnen zonder wroeging het superkapitalisme aanhangen en des zondags weer in de kerk zitten. Als je iets wil afkopen moet er natuurlijk ook iets af te kopen zijn.
Interesant stuk, voor het eerst sinds maanden iets bovengemiddeld lezenswaardig op deze site. Groot manco in Nl: bestuurders kennen we bijna niet meer, het merendeel is bureaucraat (veel ook doorgestroomde ambtenaren) , stevig in positie gebracht (mede ) door de Eu-theoretisering van de samenlevingen vanuit Brussel.
Daarnaast zijn de intellegentsia uitgestorven (door deze doelgroep zoveel mogelijk afhankelijk te maken van overheidsgeld, op een enkele financieel onafhankelijke schrijver en/of gepensioneerde wetenschapper na).
Gevolg: alle problemen in NL zijn hamerstukken geworden waar de enige variabele nog bestaat uit de hoogte van de te heffen belasting en soms een beetje subsidie. Ook in Rutte IV zal mobiliteit, gezondheidszorg, klimaat ,huisvesting enz alleen op belasting/subsidie worden gestuurd met het volledig ontbreken van ook maar enige vorm van durf, opportunisme, gezond verstand, vernieuwing en erkenning van sociale mindset van de bevolking.
De grootste uitdaging van onze bestuurlijke elite is het tot en met 2025 volhouden. En dat merk je aan het gebrek aan visie. Rutte wil nog 3 dikke jaren premier blijven. Kaag wilt niet op de vuilnisbelt van de geschiedenis. Hoekstra wil niet de geschiedenis ingaan als iemand die het CDA door het toilet spoelt. En Segers zal vast iets van principes veinzen.
Mooi al die visies en vergezichten. Een kabinet vormen in Nederland is al een enorme opgave voor onze politici. Daarna is het al enorm moeilijk om dat jaren staande te houden. Je mag visie en goed bestuur verwachten, maar ik denk dat je met wat overlevingskunsten al blij moet zijn.
Beleid voeren? Brandjes blussen is al intensief genoeg. En pleisters plakken op oude wonden ook.
Jaap. Onze bestuurders, die 'betweters', vormen een afspiegeling van dat 'gewone volk', de uiteindelijke betweters.. Dat gewonde volk kiest zijn gewone bestuurders. Hoe ongewoon beide ook in wezen zijn.
[Ik vraag me dan hardop af of zij genoeg weten van en zich kunnen inleven in kinderen van gastarbeiders met een heel andere referentiekader over de Staat en werken voor de overheid dan die van een middenklasse Hollandse familie zoals de hunne. ]
Dat vraag je je dan verkeerd af - arme families hebben ook andere retentiekaders.
T is wel opvallend dat steeds meer ellende aan neo liberalisme of kapitalisme wordt toegeschreven, zonder dat daar een goed fundament van bewijs onder ligt: Blijkbaar ook het Narcoisme in Z -Amerika.... En dat roept de indirect de suggestie maar zeker de vraag op dat bv socialisme dat had kunnen voorkomen. Nogal een boute suggestie...
Dat werkt zo. Je geeft al het geld aan de rijken en dan verwacht je dat die het weer aan de rest geven.
Dat is neoliberalisme in een notedop.
Het werkt niet dat is al lang iedereen duidelijk. Maar het neoliberalisme gedraagt zich als een religie . Het is geloof dat het in stand houdt en niet de feiten.
En onze politici zijn helaas bijna allemaal gelovigen.
Idd vind ik ook een beetje te ver gezocht. Hoewel ik ook altijd van mening ben geweest dat je sommige zaken niet moet privatiseren. Zoals zorg en zekerheid.
De vrije markt is zeker een mooi ideaal alleen moet de overheid dan wel zorgen dat dit klantgericht gebeurd. En ik heb daar weinig voorbeelden van gezien.
Griezel. Je geeft het geld aan de rijken. Wat bedoel je hier eigenlijk mee ?
Dat de rijken geld krijgen van iemand, maar van wie dan ?
Kan het ook zo zijn dat de rijken misschien voor hun geld werken ?
Het socialisme waar Eid naar verwijst nivelleert (feestje) het verdiende geld, of bedoel je het gegeven geld.
"T is wel opvallend dat steeds meer ellende aan neo liberalisme of kapitalisme wordt toegeschreven ... "
Kapitalisme en neo liberalisme zijn twee verschillende dingen. Het neo liberalisme heeft inderdaad bijna alleen maar ellende gebracht. Het Rijnlands Kapitalisme daarentegen heeft onze land rijk gemaakt.
Verder opvallend dat je blijkbaar moet kiezen uit OF het kapitalisme OF het socialisme. Als we kijken op de, veel geroemde lijstjes, zien we dat de gelukkigste landen een mix van beiden hanteren.
In principe stelt het neo-liberalisme de overheid voor als een scheidsrechter in markten – Er is steeds minder concrete regie vanuit de overheid. De vraag is of dit wenselijk en het gewenste resultaat geeft m.b.t. het welzijn van mensen. We zien dat de markt bepaalde problemen niet oplost (inkomensongelijkheid, groei vermogen versus loonontwikkeling), parasiteert op collectieve voorzieningen (infrastructuur) en te afhankelijk is van een zonnige politieke situatie op de aardbol, met name als je kijkt naar global supply chains (Corona crisis). Ik denk dat we, met name op Europees niveau, terug moeten naar een veel sterkere regie met een lange termijn strategische visie. Misschien moeten we toch eens met een schuin oog naar China kijken.
Internationaal staat ons staatje bekend als een land van zûnige knieperds. Dik doen voor Amerikanen, neerkijkend op Europese bondgenoten die minder te makken hebben.
De kost gaat voor de baat uit in een land waar progressieve andersdenkenden en financieel gehandicapten moeten bewijzen dat ze een democratie waard zijn.
Want: Men doet er besmuikt terwijl men berispt. De geest wordt gefnuikt, de ziel wordt gegispt.
Ik lees de analyses van schrijver graag.
Maar okay, Houellebecq dan over Hollanders? "Een ras van polyglotte en opportunistische handelaren".
en over Nederland? "Geen land, hoogstens een bedrijf."
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Een door McKinsie en KPMG geprotocolleerd land, waar de laatste sappen van het Humane, systematisch uitgewrongen worden.
Fijne avond.
Mooi verhaal, mooie balans gehouden. Elk volk heeft zijn zwakke en sterke kanten. Nederlanders waren ooit avontuurlijke handelaren die geen verre grenzen kenden.Een verbetering tov onze Ooster buren. Tijdens onze gouden eeuw echt iets wat de wereld nodig had. Ze brachten elk product echt overal. Deze weldaad had echter ook een schaduwzijde, gierigheid. Je ziet dat die gierigheid steeds meer terrein wint van het avontuurlijke. Het passieloze avontuur behalve als de geldkist rinkelde. We zijn de Duitsers al weer voorbij. Tegenwoordig zit ik liever naast een melige Duitser dan zo fatalistische hollander. De weg van de internationale bedrijvigheid loopt tegen zijn grenzen op en zo ook Nederland. We zijn eraan gekoppeld, we stonden aan zijn geboorte.
Wat ze tegen houdt is simpel, zo lang ze zich kunnen verschuilen en de aanhangers de discussie downsizen tot het populisme als oorzaak van problemen en de meerderheid nog steeds profiteert en dit falende systeem blijft steunen, is er geen reden om hun macht af te staan door een verandering van de status quo. Ze hebben de ondersteunende instanties als de rechtspraak en de RvS aan hun kant, incluis alle ondersteunende instituten als de belastingdienst, het UWV, de gemeenten en de jeugdzorg.
Alle essentiële taken liggen in hun hand en ze hebben een onbeperkte macht en geld om dat af te dwingen.
Dat is de afgelopen jaren wel gebleken, met de Toeslagaffaire, gaswinning schade, chroom6 puinhoop, de bouw van allerlei windmolen parken, die na eerdere rechtspraak zijn tegen gehouden, en door de RvS niet beoordeeld wordt op inhoud maar op de procedures. Die natuurlijk door de provincies en gemeenten intern zijn aangepast en ze toch gebouwd konden worden. De RvS is de laatste bestuursrechter en hoofd adviseur van de regering en die 2 zaken zijn onverenigbaar in een democratie.
Er zijn genoeg voorbeelden te noemen, maar dat zal ze aan hun r**t roesten, ze leggen zelfs gerechtelijke uitspraken naast zich neer. De elite is werkelijk de elite, en het grondrecht : Iedereen is gelijk en dient zo behandeld te worden, geldt niet voor diezelfde elite. Ze zitten er niet voor de burger en de verwachting dat ze omdat ze onafhankelijk en gekozen zijn, geldt als dat ze het beste met de burger voor hebben. Dat was niet zo en dat gaat in Rutte 4 ook niet veranderen.
De schrijver heeft iets geschreven dat aan dovemans oren gericht is. Het enige wat noodzakelijk is in de ogen van de overheid is behoud van macht en behoud van de status quo. Die regel geldt al 40 jaar en de rest is een gevolg van die oorzaak. Het systeem faalt, maar dat interesseert ze niet.
De kosten moeten gesocialiseerd en geminimaliseerd worden en de baten geprivatiseerd en gemaximaliseerd. De elite zorgt er daarna voor dat zij optimaal profiteren van het vorige door na hun politieke loopbaan, een nieuwe uitstekende betaalde baan te vinden in een zelf gecreëerde instantie.
Zo hou je een destructief en repressief systeem in de benen, en daar hoort natuurlijk de zondebokken bij en wijzen naar anderen. Ik blijf het zeggen.
Ik ben ook van mening dat het politici verboden moet worden een functie in het bedrijfsleven hogen dan visboer in te nemen. Het zou nog beter zijn ze na hun carriere verplicht 10 jaar een uitkering te laten krijgen.
@Griezel in post-gezellig Nederland
En dan ook op bijstandsniveau? Of net zo hardvochtig behandelen als de werkelozen en dan wijzen naar de participatie eisen voor het gepeupel?
Gelijke monniken, gelijke kappen, ik heb al iemand anders zien verkondigen dat het neoliberalisme lijkt op een religie.
Griezel, nu vlieg je toch echt uit de bocht hoor. Ik bespeur afgunst in Uw bericht. Ik keur ten zeerste de move van Cora van N. af, maar om alle politici over 1 kam te scheren. Dat kan en mag op deze site niet. Fijne dag.
Nee dat is zeker geen afgunst. Het is een reparatie aan de politiek.
Het is niet als straf bedoeld maar om de heren en dames politici niet in de zak van de grote bedrijven te laten zitten en tevens een bewustzijn te kweken voor de mensen die het slecht hebben.
Als zij op het laagste niveau moeten gaan zitten dan zullen ze zorgen dat iedereen het beter heeft in plaats van alleen de hyperrijken.
Ook weet je dat ze het dan niet voor het geld doen zeg. Je moet serieuze idealen hebben als je dat er voor over hebt.
Dat is ook wat ik bedoel. Er ontstaat empathie als jezelf tot die groep behoort als waar je besluiten over neemt. Daarom is het goed voor iedere politicus een tijdje ervaart om te leven op bijstandsniveau, dan neem je ook beslissingen over die mensen vanuit eigen ervaringen.
Het probleem is dat de meeste politici uit de hogere echelons van de maatschappij komen en geen ervaring hebben met de noden van de burgers waar we wel maatregelen aan opleggen.
Vandaar dat de kwetsbaren nooit vertegenwoordigd worden door een partij of politici. Er was een politieke partij, maar die is nu hoofdzakelijk met woke bezig en de gender neutrale toiletten in de musea, en nu chargeer ik wel. Zodra de kiezers niet meer vertrouwen in de partij dat die hen vertegenwoordigd, gaan ze in deze individualistische tijd shoppen als met marktwerking. De "populistische" partijen zijn een gevolg van een oorzaak, het neoliberalisme in combinatie met het globalisme. De burger betaalt de rekening en blijft de rekening betalen zonder te profiteren. Al weer de invloed van de marktwerking.
Wat gezaaid wordt door de politiek, oogst de burger als schade en in beperkte mate de politiek, die incluis hun aanhangers, dan weer verontwaardigd wijst naar die populistische partijen en de schade die ze aanbrengen.
Een tientallen jaren ingebakken politieke en culturele visie op mens en maatschappij, samengevlochten tot alle afgeleiden van het z.g. (neo)liberalisme, is niet in een handomdraai te veranderen, tenzij zich iets heftigs voordoet. De realiteit is dat m.n. in Nederland (V.S., Gr. Br., etc.) deze stroming gelegaliseerd wordt door het stemvolk. Niet vooral omdat die stemmers het met de beginselen van die visie eens zijn, maar om een complex aan andere factoren: beeldvormingen, gekleurde media, poppetjes die fraai kunnen toneelspelen, populistische beloften, omgevingsfactoren, ik-denken onder de noemers vrijheid en ondernemerschap, falend onderwijs, gemakzucht, onverschilligheid en ga zo maar door. Heus niet alleen vanuit een morele overtuiging, maar voornamelijk vanuit tijds- en omgevingsfactoren.
Kort gezegd: deze realiteit is een afgeleide van een samenloop van factoren, waarvan de gekozen volksvertegenwoordiging, en afgeleid daarvan een regering, het resultaat is.