De geestelijke zorg wordt het schandaal van het komende jaar

Er is een affaire in de maak die typerend is voor het Nederland van 2025 Wie gebruik maakt van de geestelijke gezondheidszorg, kan volgend jaar voor hoge kosten komen te staan. Zestig procent van de behandelaars, stelde de Consumentenbond op Eerste Kerstdag vast, had nog geen contract met een of meer zorgverzekeraars.  In dat geval krijgen patiënten uit hun basisverzekering maar een gedeelte van de kosten vergoed. Hoeveel hangt van je verzekeraar af en van je polis. Wie weinig geld heeft en dus koos voor de goedkoopste basisverzekering is extra de klos.

In november kaartte de Consumentenbond dit voor het eerst aan. Ze raadde patiënten aan goed te controleren of hun hulpverleners wel een contract hadden met hun ziektekostenverzekering. Daarna stonden twee wegen open: overstappen naar een concurrent met wie ze wel een contract hadden. Of van hulpverlener wisselen Dan kom je wel op een wachtlijst. Eerst het slechte nieuws. Dan het minder slechte: de wachttijd mag maximaal veertien weken duren. Wordt het langer, dan kun je wachttijdbemiddeling aanvragen. Dan moet je verzekering een oplossing vinden en bovendien de rekening voor 100 procent. De Consumentenbond bracht een handleiding uit met tips en aanbevelingen om te voorkomen dat je straks onderuit gehaald wordt door een torenhoge rekening van een of andere zielenknijpersorganisatie. Belangrijk: zorgverleners moeten van tevoren duidelijk vertellen of hun honorarium gedeeltelijk voor jouw rekening komt.

Bij dit alles wordt nogal veel van de eigen zelfredzaamheid verwacht, terwijl die bij veel GGZ-patiënten – vooral de zwaardere gevallen – juist aangetast is. Au fond moeten zij zelf op het idee komen na te gaan of hun zorgverzekeraar wel een contract heeft met hun behandelaars en als dat niet zo is een andere zoeken voor wie dat wel geldt. En dan vanwege de wachtlijsten hun behandeling onderbroken zien. Of van zorgverzekeraar wisselen. Maar kan dat dan wel als de behandelaar lopende contracten heeft? Voor zestig procent was dit met kerstmis nog niet het geval. Om dat allemaal voor elkaar te krijgen moet je ook nog goed de weg weten in het doolhof van de zorgverzekeraars.

Terecht vreest de Consumentenbond dat niet al te weerbare patiënten met torenhoge rekeningen ook nog eens in een schuldencircus verzeild raken. En dan te horen krijgen: eigen schuld,  dikke bult. Dan had je maar beter op moeten letten. Nee, die depressie, die lichte schizofrenie, dat is  geen excuus.

Dit alles houdt een waarschuwing in voor iedere Nederlander met een zorgverzekering. Denk niet dat nu alles automatisch goed komt. De financiering van de gezondheidszorg is omgeven met zo´n woud van regels en voorschriften dat er steeds toestanden kunnen ontstaan zoals nu met de geestelijke gezondheidszorg.

Wie goedkoop uit wil zijn, komt automatisch terecht bij een basisverzekering met gaten. Je krijgt alleen een volledige vergoeding als je artsen en hulpverleners bezoekt die een contract hebben met jouw verzekeraar. Ooit was de vrije artsenkeuze een hoeksteen van de Nederlandse gezondheidszorg. Die is al lang en breed afgeschaft.

Op Oudjaar waarschuwde de Consumentenbond nog eens voor wat er in de geestelijke gezondheidszorg op ons af dreigt te komen. Dit gehannes met patiënten staat model voor de manier waarop de zaken in Nederland tegenwoordig over het algemeen geregeld zijn. Wij zitten met een machteloze regering die geen enkel probleem effectief weet aan te pakken.

Daaronder functioneren lagere overheden en openbare diensten steeds slechter. Ze zijn niet aanwezig waar je ze nodig hebt. Anders zorgen ze maar al te vaak voor moeilijkheden en complicaties Als er nog iemand namens de overheid aan de deur klopt dan is dat een ambtenaar die vertelt dat je zelfredzaam moet zijn. En als je dat onvoldoende voor elkaar krijgt, komt de deurwaarder.

Denk niet dat dit komt door teveel staatsbemoeienis. Integendeel. Het is de marktwerking die overal is doorgedrongen en die in de praktijk leidt tot een oerwoud van tegenstrijdige regels en procedures om te komen tot wat de boven-ons-gestelden een gelijk speelveld noemen en keuzevrijheid voor de tot consument gedegradeerde burger. De combinatie van dit alles zorgt ervoor dat zoveel in Nederland spaak loopt

De meeste Nederlanders denken dat we het hier goed voor elkaar hebben met zijn allen. Met ambtenaren en hulpverleners die volgens de baasjes de hele dag hun stinkende best doen en zo. Dat komt omdat zij in de dagelijkse praktijk niets met de overheid, met de zorg of met het onderwijs te maken hebben. Pas als dat verandert en je hebt hun bemoenis  nodig, dan volgt een eindeloos bezoek aan de koude kermis.

Dat was Nederland in 2025. Aan een toekomstvoorspelling wagen wij ons maar niet. Toch: een onbezorgd 2026 allemaal!.

Voor het overige ben ik van mening dat het toeslagenschandaal niet uit de publieke aandacht mag verdwijnen en de affaire rond het Groninger aardgas evenmin zeker nu de laatste putten open blijven.

Beluister Het Geheugenpaleis, de wekelijkse podcast van Han va n der Horst en John Knieriem over politiek en geschiedenis. Nu: de langzame introductie van de surveillancestaat.