De Gazaoorlog, een tussenstand en blik op de toekomst

Men voelt nu de noodzaak om zelf te gaan knokken en het heft in handen te nemen.

Commentatoren verwachten dat de huidige Hamas-Israël-oorlog even ingrijpende internationale en politieke repercussies zal hebben als de grote oorlogen van 1948 ,1967, 1973. Zowel de invasie en gruwelijke moordpartij door Hamas, als het enorme aantal burgerslachtoffers als gevolg van het Israëlische antwoord hierop hebben het Palestijnse probleem weer op de kaart gezet. Dat is winst voor Hamas. Naar alle waarschijnlijkheid zal dit leiden tot druk op Israël door de Verenigde Staten, de Arabische partnerstaten van de VS en Europa om het tot dusverre gevoerde beleid van bezetting en kolonisatie van de Westbank te wijzigen.

Nederland
De tegenstellingen tussen voorstanders van Israël of Hamas nemen steeds verder toe. Religieuze en politieke organisaties, de burgemeester van Amsterdam (de stad met de meeste Joodse inwoners) proberen de spanningen beheersbaar te houden.  Gemeenteraden en bestuurders lieten zich bij het besluit over vlaggen ook leiden door de reacties die dit besluit zou oproepen in Joodse of islamitische kring. Onder Joden maakt men zich zorgen over een toenemend antisemitisme. Velen binnen deze kleine bevolkingsgroep vragen zich af of dit een blijvend fenomeen is. 

Hamas
Het eerste handvest van Hamas dateert van 1998. Het is een beginselverklaring met ontegenzeggelijk antisemitische uitspraken, verwijzingen naar de “Protocollen van de Wijzen van Zion”. In het herziene handvest van 2017 zijn deze “Stürmer-stijl” antisemitische uitspraken verdwenen. Hamas laat er in de herziene versie geen enkele twijfel over bestaan dat Israël moet worden vervangen door Palestina "van de rivier tot de zee”. Als een soort uitzonderingsparagraaf komt dan paragraaf 20 waarin onder voorwaarden een tweestaten-oplossing denkbaar is (“considers… a formula of national consensus”). In paragraaf 21 en andere paragrafen wordt die verzachting van het oorspronkelijke programma teruggedraaid.

Hoe het ook zij, de na 7 oktober afgelegde verklaringen door de politieke en militaire leiding van Hamas maken duidelijk dat, afgezien van afspraken over uitwisseling van gevangenen en tijdelijke gevechtspauzes, het doel van de actie van 7 oktober 2023 een hervatting van de oorlog met Israël inleidt; een voortdurende oorlog tot het moment dat Palestina zal worden bevrijd. Hamas beschouwt volgens deze zegslieden burgerslachtoffers als een noodzakelijk offer in de strijd voor de bevrijding van Palestina.

Een harde kern van Nederlandse supporters van de Palestijnse strijd verklaart zich ook op deze website solidair met de strijd die Hamas voert. Deze reageerders op artikelen spreken zich niet uit voor of tegen het religieuze en politieke programma van Hamas. Geen woord ook over de schending van mensenrechten door Hamas van (veronderstelde) Palestijnse politieke tegenstanders. Dit is des te opmerkelijker aangezien men wel oog heeft voor ernstige schending van mensenrechten vis-à-vis Palestijnen aan Israëlische kant. Deze discrepantie doet af aan de politieke geloofwaardigheid van de pro-Palestijnse beweging. Deze constatering kan niet worden afgedaan als “whataboutism” .

De afloop van deze oorlog ligt nog in de toekomst. Het speelveld voor Hamas is hoe dan ook ingrijpend verkleind. De Israëlische minister van defensie Galant zei dat men de leiders weet te vinden en dat er met hen zal worden afgerekend. Waarvan akte. Wat mij betreft heeft hij gelijk.

Israël
Ik bekijk Israël niet als objectieve buitenstaander. Ik kom er 55 jaar, ik ben er vaak maanden achtereen. Ik heb er een uitgebreide sociale en familiale kring. Ik volg de kranten en TV. Als ik op Joop.nl of BNNVARA.nl lees hoe velen naar deze oorlog kijken, denk ik: jullie hebben werkelijk niet in de gaten hoe men in Israël deze oorlog beleeft. De uitgewoonde slogans worden van stal gehaald.

Tot het moment van de gruwelijke moordpartij op 7 oktober 2023 speelde het Palestijnse probleem in het dagelijks bewustzijn in Israël eigenlijk geen rol. De richting die men als Jood religieus of als zionist aanhangt, bepaalt wel de politieke opvatting. Maar dat is zo fundamenteel en vanzelfsprekend, dat het in de dagelijkse gesprekken bijna niet terugkwam; een generalisatie die naar mijn mening meer dan een kern van waarheid bevat. Militaire acties in Jenin etcetera waren routine. Relatief kleine terreuracties werden door niet direct betrokkenen snel vergeten. Men maakte zich veel drukker over de ontwikkeling van de democratie, de rol van het hooggerechtshof, de scheiding der machten, de invloed van het religieuze establishment op het dagelijks leven van de seculiere Israëli’s (of andersom), de corruptie, de hoge prijzen.

De tegenstellingen binnen de Israëlische bevolking waren het laatste jaar dusdanig groot geworden, dat velen de eenheid van het land bedreigd zag worden. De onderlinge verkettering nam vormen aan die je “Trumpiaans” zou kunnen noemen. Het leger en de veiligheidsdiensten voerden zware druk uit op de regering-Netanyahu om de aanval op het justitiële apparaat en de ondermijning van de democratie te stoppen. De luchtmacht en de veiligheidsdiensten zijn in dit kleine land immers afhankelijk van reservisten. Meer en meer van deze reservisten spraken zich uit dat ze niet meer bereid waren voor deze regering onder de wapenen te komen. Dat betekende een reële bedreiging voor de veiligheid van Israël. Het ging hard tegen hard. Iedereen voelde dat zo. Ik ook.

En toen kwam 7 oktober 2023. Dat veranderde alles. Een mentale aardverschuiving. Alle tegenstellingen werden opzijgezet. En niet alleen onder de Joodse Israëli. Bedoeïenen voerden op 7 oktober 2023 heldhaftige reddingsacties uit waardoor vele mensen van de dood zijn gered. Daar is in de media veel aandacht voor. Dat leidt tot breed gevoelde dankbaarheid. Onder de gegijzelden zijn ook Israëlische bedoeïenen. Hun clan heeft bloedwraak aangekondigd. De clan heeft miljoenen als beloning aangekondigd voor informatie over de identiteit en familie van de desbetreffende Hamas-terroristen.

Israëlische (Arabisch sprekende) Droezen-soldaten sneuvelden in Gaza en aan de noordelijke grens met Libanon. Veel Droezen zijn officier met commandofuncties of lid van de terreurbestrijdende grenspolitie. De regering-Nethanyahu kondigde enkele dagen geleden een essentiële wetswijziging van de omstreden Nationaliteitenwet aan. Een wijziging die de positie van de Droezen als minderheid zal versterken.

Voor het eerst sinds 1973 voelen Israëli zich existentieel bedreigd als staat en als volk. Sluimerende herinneringen aan vervolging en moord die in het DNA van zowel westerse, als qua herkomst niet-westerse Joden (meerderheid van de bevolking) sluimeren, worden acuut en breed gevoeld. En nu niet als gevolg van een mediaspin door de regering. Het idee dat men sterker bewapend en beter beschermd is, dat men het conflict met de Palestijnen eindeloos kan “managen”, spatte uiteen. Het is nu “wij tegen zij”.

Een breed gedragen gevoel van gebrek aan existentiële zekerheid, een gebrek aan vertrouwen in de politieke en militaire paraatheid van het land is onmiskenbaar. Dit zie je zelfs op de tv-zender die Netanyahu altijd door dik en dun steunt. Men ziet dat de overheid met uitzondering van het leger in ieder opzicht disfunctioneert. Het nieuws wordt gevuld met woedende functionarissen die melden dat de overheid hen in de steek laat. Afgewisseld met indringende reportages over slachtoffers van Hamas, gesneuvelde soldaten, voorbeelden van heldenmoed. Vrijwilligersorganisaties die tot 7 oktober 2023 de kern van het verzet tegen Netanyahu droegen, vormen de basis van een enorme bevolkingsbrede inzet van vrijwilligers om deze oorlog goed te boven te komen. Alles onder het motto “am Israël chai”= het volk Israël leeft. Of vergelijkbaar “Jachad nenatseach" = Samen zullen wij overwinnen.
Men voelt nu de noodzaak om zelf te gaan knokken en het heft in handen te nemen.

Het ellendige lot van Palestijnse burgers speelt emotioneel geen rol. Die beelden waaruit die ellende blijkt, zie je ook niet op de Israëlische TV. En men zou die ook niet willen zien. Men wil er ook niet over horen. Dat is begrijpelijk. Mededogen met de vijand ondermijnt de noodzakelijke vechtkracht van het land. Ter vergelijking: in Nederland was de doorsnee burger tijdens de tweede wereldoorlog ook niet geïnteresseerd in Duitse burgerslachtoffers. Het gebrom van duizenden geallieerde bommenwerpers op weg naar Duitsland klonk - zo blijkt uit oorlogsdagboeken - voor velen als muziek.

De oorlog is nog niet voorbij. Het is mogelijk dat de oorlog een fase ingaat waarin de militaire capaciteit van Hamas en de leiding van die organisatie op een manier zal worden bestreden die minder burgerslachtoffers tot gevolg heeft.
Alle opties liggen open. Ook voor wat betreft het bestuur van Gaza.

Journalist en commentator James Dorsey meldt op zijn website The Turbulent World with James M. Dorsey dat uit Palestijns opinieonderzoek blijkt dat onder Palestijnen op de Westbank de steun voor Hamas 75% is. Het vertrouwen in een overeenkomst met Israël is enorm gedaald. De Israëlische en de Palestijnse bevolking hebben een ontwikkeling doorgemaakt die elkaars spiegelbeeld is. Hiermee krijgt iedere Palestijnse, Israëlische en westerse politicus te maken. Ten tijde van de Oslo-akkoorden bleek uit peilingen dat de meerderheid van zowel de Palestijnse als de Israëlische bevolking bereid was de vrede een kans te geven. Rechts-nationalistische Israëlische, als ook radicale vleugels binnen de PLO en Hamas hebben de vredeskansen getorpedeerd. Door nederzettingen, grootscheepse terreuraanslagen en kolonisatie. Die bereidheid aan beide kanten bestaat niet meer. De toekomst voorspelt qua vrede weinig goeds.

Duidelijk is wel dat de Nederlandse regering en politieke organisaties de komende maanden principiële beslissingen zullen nemen over hoe zij zich verhouden tot Gaza als ook tot Israël. Hierover zal nog veel worden gesproken en geschreven.