De framing van Vullings en Van der Wulp

Kan dit per ongeluk? Dat lijkt me sterk.

Al jaren de meest geziene, gehoorde, bekende en daarmee de invloedrijkste politiek verslaggevers in Nederland zijn Joost Vullings en Xander van der Wulp. EenVandaag, de NOS, elke mogelijke talkshowtafel of radiomicrofoon en natuurlijk de eigen podcast 'De stemming van Vullings en van der Wulp".

What could possibly go wrong: twee heren die al jaren onderdeel zijn van het Haagse, met iedereen bekend en bevriend zijn en leidend zijn in wat het NPO publiek hoort en ziet van de Nederlandse politiek.

Ze schreven samen een boek en het heet 'Het jaar van Caroline, Pieter en Geert'.

Ondertitel: 'Een politieke aardverschuiving aan het einde van het Rutte-tijdperk' en op de achterflap lezen we: "Een uitzonderlijk jaar in de Nederlandse politiek door de ogen van twee insiders" (..) "Met hun kritische blik en met vaart en met humor duiden ze de politiek turbulente tijd waarin we leven."

Met politiek journalist Chris Aalberts maak ik een wekelijkse podcast met de titel 'Hoe het allemaal misging' en door eerdere zaken die ons al waren opgevallen in verslaggeving hadden we al een vermoeden dat dit boek weleens een faliekante blamage zou kunnen zijn, dus sloegen we aan het lezen.

366 pagina's. De opmaak laat zich nog het best omschrijven als: En toen.. en toen.. en toen.. en toen...

Afgewisseld met het ene na het andere citaat binnen de categorie:

"Van der Plas: 'We hebben nog een paar dagen nodig'
Wilders: 'We gebruiken de maximale tijd om eruit te komen. Ik denk dat het kan.'
Omtzigt is weer de meest sombere van het stel. Zuchtend: We zijn er in ieder geval nog niet, nee'"

Ik overdrijf niet als ik zeg dat dit het niveau is van álle citaten die zijn opgenomen in dit boek, en dat zijn er heel erg veel.

Dit aangevuld met een opsomming van gebeurtenissen, alsof er een agenda met aantekeningen van alle dagen van het afgelopen jaar is overgeschreven, zonder enige vorm van analyse, laat staan 'insiders informatie'.

Maar goed, behalve dat het oersaai is en daardoor bijna niet doorheen te komen, is dit nog geen misdaad.

Waar het écht op misgaat, dat is de inhoud. Want juist door de dagelijkse opsommingsvorm (en toen en toen en toen) wordt de suggestie gewekt dat het boek een compleet overzicht biedt van alle (relevante) gebeurtenissen in het jaar van Caroline, Pieter en Geert. Er is een aanloop met gebeurtenissen, er is een vallend kabinet, er zijn verkiezingen, onderhandelingen en er staat een nieuw kabinet.

Ontegenzeggelijk is de val van het vorig kabinet dan een heel erg belangrijk moment. Je verwacht dus, in dit boek waarin elke uitgesproken bijzin wordt afgedrukt, een beschrijving van wat daar gebeurde en wat de implicaties daarvan zijn geweest.

Het kabinet is door de VVD ten val gebracht en Dilan Yesilgöz zei over de reden: "Het gaat om de nareis op nareis op nareis" Bijvoorbeeld een gevluchte man die niet alleen zijn kinderen naar Nederland wil halen, maar omdat hij gescheiden is haalt hij dan ook zijn nieuwe gezin. Zo kan een oorlogsvluchtelingen wel tien mensen laten nareizen. Dit zou, volgens Yesilgöz, over duizenden mensen per jaar gaan. En dat was een groot probleem.

Direct al zeiden deskundigen dat dit een non-issue was, maar Dilan hield vol. Echt duizenden mensen, en ze ging ermee de campagne in.

Achteraf bleek dat de IND al vlak na de val wist dat het nareis op nareis op nareis verhaal van Yesilgöz onzin was. En ja, ook het ministerie met Yesilgöz aan het hoofd was op de hoogte. Maar de nota met cijfers was tegengehouden en niet gepubliceerd. Pas  zeven maanden na de val van het kabinet en drie maanden na de Tweede Kamerverkiezingen, op 17 februari dit jaar, publiceerde de IND alsnog de cijfers over het niet bestaande fenomeen ‘nareis op nareis op nareis’.

Een vrij belangrijk detail, zou je denken, binnen de gebeurtenissen van het afgelopen jaar. Een kabinet laten vallen en vervolgens campagne voeren naar nieuwe verkiezingen, op een leugen.

Maar Joost Vullings en Xander van der Wulp schreven er geen woord over, in het verder bijna woordelijke verslag van wie zei wat waar en wanneer in het afgelopen Haagse jaar.

Kan dit per ongeluk? Dat lijkt me sterk. Zelfs mensen die hun nieuws slechts zo nu en dan op nu.nl checken, is het nareis op nareis op nareis verhaal niet ontgaan. Maak de kat wijs dat de twee voornaamste politiek verslaggevers dit akkefietje even zijn vergeten.

En is dit het enige wat opvalt tijdens/na het lezen van dit boek? Nee, helaas niet. Sterker nog, binnen de context van bovenstaande viel me bijvoorbeeld op dat cijfers van vluchtelingen in 2023 nogal naar boven zijn afgerond - volgens Joost en Xander waren dat er ruim 50.000. Het totaal aantal mensen dat een aanvraag deed bedroeg 38.377 in 2023 en 35.535 in 2022. (correctie: in een eerdere versie werd 18.000 genoemd, dat is het aantal verwerkte aanvragen.)

Of, ook interessant, Geert Wilders wordt consistent als 'Milders' neergezet, zelfs in de context van de zeer controversiele extreemrechtse bijeenkomst waar hij op uitnodiging van Victor Orbán sprak; CPAC. Daarover zeggen ze: "Waar de een nog net binnen de spelregels van de democratische rechtsstaat beweegt, zit de ander ongegeneerd op de extreemrechtse vleugel. Waar de een het geregeld opneemt voor homo's (Wilders) is een andere CPAC-spreker schaamteloos homofoob (Bolsonaro)"

Er wordt hier een frame neergezet waarin Geert wilders ineens de homolievende good guy is, tussen wat twijfelachtige types.

Sowieso blijven de heren Vullings en Van der Wulp ver weg van het benoemen van zaken, behalve als het over 'links' gaat. De 15-jarige jongen die Baudet met een fles op het hoofd sloeg in Groningen zou volgens het boek namelijk lid zijn van een extreem-linkse groepering. Zonder het gebruik van geweld te willen goedpraten: dat lidmaatschap (van AFA Noord) is onzin, en was al twee dagen na de gebeurtenis bekend.

Tot slot, en verder moet u de podcast die Chris en ik hierover maakten maar beluisteren, valt op dat de (keuze voor) verslaggeving wordt neergezet als een natuurverschijnsel. Caroline van der Plas had gewoon geluk dat journalisten zoveel interesse in haar hadden, en tja, dan word je vanzelf groot he. - Het fenomeen zelfreflectie en analyse heeft de Haagse redactie duidelijk nog nooit bereikt.

De podcast, Hoe het allemaal misging: