De focus op voedselverspilling leidt af van een groter probleem

Onlangs deed Toine Timmermans, directeur van Samen Tegen Voedselverspilling, de oproep om de strijd tegen voedselverspilling topprioriteit te maken en op te nemen in het regeerakkoord. Volgens hem is dit naast zon- en windenergie het belangrijkste middel om klimaatverandering tegen te gaan.

Deze oproep is ten eerste overbodig. Het ministerie van LNV steunt Samen Tegen Voedselverspilling. Daarnaast wordt Samen Tegen Voedselverspilling onderschreven door tachtig stakeholders , inclusief Albert Heijn, Jumbo, Lidl, McDonald’s, Rabobank, Vion, de COV, Nevedi en andere grote marktpartijen. Overheid en bedrijfsleven werken samen in de Alliantie Verduurzaming Voedsel om verspilling te verminderen. De overheid stelt geld beschikbaar voor gezamenlijk onderzoek om voedselverspilling te voorkomen. In de klimaatcampagne ‘Iedereen doet wat’ geeft de Rijksoverheid tips om voedselverspilling tegen te gaan. Ook MilieuCentraal en het Voedingscentrum geven voedselverspilling ruim de aandacht. Het is onwaarschijnlijk dat het komende kabinet al deze initiatieven opeens laat vallen. Dit alles maakt Timmermans’ smeekbede om voedselverspilling topprioriteit te maken grotesk.

De oproep getuigt ten tweede van een dubbele agenda. Timmermans noemt de veestapel drie keer als manier om verspilling, en volgens hem dus de klimaatopwarming te beperken, omdat we vee voedselresten kunnen voeren. Dit is niet verwonderlijk. Toine Timmermans is tevens programmamanager duurzame voedselketens aan de Wageningen Universiteit (WUR). De WUR probeert de veesector als ‘duurzaam’ te verkopen. Diverse WUR-medewerkers hebben in de media een eetpatroon met dierlijke producten zonder enige schaamte duurzamer genoemd dan een plantaardig eetpatroon. Ook Timmermans stelde tegenover RTL Nieuws dat we een voedselsysteem zonder dieren niet moeten willen. De veesector is een stevige financiële pilaar onder de WUR. Het lijkt erop dat ze hierdoor een vertroebelde blik hebben op wat het meest duurzame voedselsysteem is.

De realiteit bonkt echter steeds harder op de deur. Onlangs verscheen een VN-rapport dat waarschuwt dat methaan de komende 25 jaar de grootste invloed heeft op het klimaat. Methaan warmt de aarde namelijk veel sneller op dan CO2. Wat is de grootste bron van methaan? De veehouderij ( p. 28 ). Vee voeren met voedselresten verandert daar niets aan. De focus op verspilling is in dit kader alleen effectief als het de consumptie van rundvlees en zuivel vermindert ( p. 114 ). Van het brood dat wij Nederlanders jaarlijks consumeren gooien we 10 procent weg. Van het vlees 6,7 procent. Van het zuivel 4,2 procent. Brood wordt het meest verspild, maar heeft relatief weinig impact op het klimaat. De CO2-uitstoot van kip is bijvoorbeeld al twaalf keer zo hoog als van volkorenbrood. Het verminderen van de vleesconsumptie is zodoende effectiever dan het verminderen van voedselverspilling.

De strijders tegen voedselverspilling vergeten daarnaast de olifant in de kamer. Bij rundvlees verlies je maar liefst 96 procent van de eiwitten die je erin stopt, bij varkensvlees 90 procent, bij zuivel 75 procent, bij kippenvlees 50 procent en bij eieren 40 procent. Vergeleken hierbij verbleekt de hoeveelheid voedsel die wij Nederlanders thuis weggooien: 9 procent. De koeien, varkens en kippen verbranden voedsel in hun spijsvertering en zetten het om in broeikasgas en ontlasting. Het IPCC (het klimaatpanel van de VN) benoemt deze grote verliezen ( p. 490 ) en concludeert dat een plantaardig eetpatroon de mens in staat stelt om de wereldbevolking in 2050 adequaat te voeden met minder landbouwgrond dan nu nodig is ( p. 487 ). Het beste dieet voor het klimaat is plantaardig, aldus het IPCC (p. 488 ).

Maar helaas: de politiek is als de dood om iets te doen aan de veehouderij. De politiek misbruikt ons belastinggeld daarentegen om de veehouderij te subsidiëren en er reclame voor te maken. Zo werd vorig jaar met EU-geld een campagne gelanceerd die millennials oproept: ‘Become a Beefatarian’. In de Iedereen-doet-wat-klimaatcampagne werd aanvankelijk met geen woord gerept over minder vlees, totdat de overheid toegaf aan publieke druk om deze dwaling recht te zetten. De bange houding van de politiek ten opzichte van de veehouderij is gevaarlijk, zeker met het oog op het VN-rapport dat de methaanuitstoot zo snel mogelijk omlaag moet. Het wordt tijd dat de politiek eens iets gaat doen aan de veehouderij. Het is tijd voor een accijns op vlees om de maatschappelijke kosten te dekken. Het is tijd om (reclame)subsidies te verschuiven van dierlijke naar plantaardige producten en kweekvlees. Daarnaast mag stunten met dierlijk vlees wel eens wettelijk verboden worden. Ook mag de burger beter geïnformeerd worden over hoe een gezond plantaardig eetpatroon eruit ziet. Die drie porties koeienzuivel per dag die het Voedingscentrum aanbeveelt zijn niet meer van deze tijd. Als het komende kabinet zich wil inzetten voor een leefbare toekomst, dan horen deze actiepunten in het regeerakkoord.