De eerste lynching in de Nederlandse geschiedenis

O, wat is men omzichtig bij de omschrijving van wat zich afgelopen zaterdag in de Assense wijk Peelo heeft afgespeeld. Minister Grapperhaus spreekt van een “zeer tragische, schokkende gebeurtenis”. Een tweeëndertigjarige man overleed na een ontmoeting met vijf buurtbewoners. Burgemeester Marco Out van de Drentse hoofdstad wil iedereen ondersteunen, de familie van het slachtoffer én die van de van de vijf verdachten. Zij worden inmiddels op het politiebureau verhoord en dat is óók heel erg voor die moeders en die kinderen.

Toch is de zaak zonneklaar. Nederland maakt een tijd door van maatschappelijke grensoverschrijdingen. Dingen waarvan we dachten dat ze in een beschaafd land als het onze niet voorkwamen, worden schering en inslag. Zaterdagmiddag heeft in Peelo, Assen, provincie Drenthe de eerste openbare lynching in de Nederlandse geschiedenis plaats gevonden. De moord op de gebroeders De Witt uit 1672 laten we dan maar buiten beschouwing. Vijf mannen hebben iemand die ze voor zedendelinquent aanzagen, zodanig aangepakt dat hij het niet overleefde. Dat blijkt uit het relaas van de politie. Die – te laat ter plaatse – paste vergeefs reanimatie toe.

Blijkens de berichtgeving van het Algemeen Dagblad deden in de bewuste wijk al een jaar of twee geruchten de ronde over een pedoseksueel die kinderen aansprak. De gemoederen liepen enkele malen hoog op. De politie en de wijkagent namen de zaak serieus maar tot aanhoudingen is het blijkbaar niet gekomen. Op een buurtbarbecue werd ineens geroepen dat een kinderlokker zijn slag probeerde te slaan. Daarop maakten vijf feestgangers zich van de feestgangers los. Zij verrichtten heel wat meer dan een burgerarrestatie, zoals het AD nog adviseerde voor het geval dat men een boerkadraagster aantreft op plaatsen waar dit niet is toegestaan want het slachtoffer overleefde dat niet.

Of het slachtoffer van deze genadeloze lynchpartij inderdaad pedoseksuele handelingen heeft verricht, doet er niet toe. Dat is ook allesbehalve een verzachtende omstandigheid. In een rechtsstaat geldt dan eerder het tegendeel.

Heel lang geleden – het is al een halve eeuw terug – had professor Presser het wel eens over de bloeddorst van de kleinburger die onder een dun laagje beschaving schuil gaat. Daarvan gaf Assen afgelopen weekend een voorbeeld te zien.

Je hoeft geen eindeloos onderzoek af te wachten om vast te stellen dat daar in Peelo een informele openbare terechtstelling heeft plaats gevonden. De media en de autoriteiten blijken te laf om dit onder ogen te zien. Zij willen immers niet de abonnees en kiesgerechtigden tegen de haren instrijken die op een verjaardag plegen te zeggen: “Als ik zo’n kinderlokker eens in mijn handen krijg, dan sta ik niet voor mezelf in”. Uit de schijnbare onschuld van de buurtbarbecue kwam ineens een lynch mob tevoorschijn. Zo ver is het met Nederland gekomen.

Update: De Telegraaf heeft de identiteit van het slachtoffer inmiddels onthuld. Het is een doofstomme man van 32 jaar, die als hovenier de kost verdient. Zijn naam is Martin. De Telegraaf sprak met zijn vader. Volgens anonieme zegslieden van de Volkskrant zou een pedo in de speeltuin een meisje van vier jaar hebben uitgekleed om haar te fotograferen. Daarop stormde haar vader naar buiten en die de riep vier vrienden met het bekende gevolg.

Erg betrouwbaar klinken deze verhalen niet. Ze lijken eerder het type broodje-aap-verhalen dat altijd kort na een incident ontstaat dat de gemoederen heftig in beweging brengt. Zo is het bijvoorbeeld wel apart dat iemand in een speeltuin tijdens een warme zomermiddag in het zicht van iedereen op het idee komt of de kans krijgt een kleuter uit te kleden. Zeker als je doofstom bent. Datzelfde geldt voor andere verhalen in de week zoals die over potloodventers en kinderlokkers in het verleden. Dat roept de affaire rond de clowns in Oude Pekela in herinnering.

Update 2: Inmiddels heeft de politie van Assen haar lezing van het gebeuren online gezet.