De dood of de gladiolen

“Als het geen zegen is, is het een les”, viel er te lezen in een tamelijk afgezaagde quote op mijn Facebook-timeline. De dame in kwestie had deze quote waarschijnlijk bedoeld voor een voor een mislukte relatie, maar toch moest ik zelf denken aan de situatie waarin we nu collectief verkeren. Hoe afgezaagd de quote ook klonk, de coronacrisis is niet bepaald een zegen, maar in hoeverre zal het ons een les leren voor de toekomst?

Hoe dan ook zullen we straks weer verder moeten. En een anderhalvemetersamenleving is natuurlijk geen duurzame oplossing die we de rest van ons bestaan zullen gaan volhouden. Het is hoogstens een doekje voor het bloeden. Hoe we straks verder gaan is funest. Want het gevaar ligt constant op de loer.

We hebben onze pijlen nu allemaal gericht op Covid-19, en dat is logisch. Maar als we het heel objectief bekijken, zouden we kunnen stellen dat Covid-19 een waarschuwingsschot is, van een onzichtbare tegenstander van ons eigen gedrag. Covid-19 is qua sterftecijfer een relatief mild virus. Maar het is verre van ondenkbaar dat we – mits we zelf geen actie ondernemen – vroeg of laat met een virus te maken gaan krijgen waarbij het ziektebeeld vele malen ernstiger zal zijn, en de gevolgen niet te overzien.

We zullen nu echt moeten gaan handelen. We moeten inzien dat de manier waarop we gebruik maakten van de aarde per direct niet meer kan. Het wordt nu hopelijk bij een ieder wel duidelijk dat voorkomen beter is dan genezen. Maar wat moet er anders?

Gebruik van dierlijke producten moet minimaal worden gehalveerd. En de luchtkwaliteit moet drastisch beter Het  houden van grote hoeveelheden dieren is een broeikas voor virussen, verreweg de meeste pandemieën die we in de afgelopen tijd kenden zijn van dier op mens overgedragen, zogeheten zoönosen. Ziekten kunnen niet alleen overkomen van wilde dieren, het is in het verleden ook al menig keer fout gegaan in de intensieve veehouderij. Het meest recente voorbeeld hiervan is de varkensgriep, wat in 2009 zo’n 200.000 mensenlevens eiste.

Daarnaast wordt er door artsen momenteel ook al een verband gelegd tussen slechte luchtkwaliteit en de verspreiding van virussen. In Brabant is dit met name de uitstoot van fijnstof van de veehouderij. Ook het RIVM zegt bij te willen dragen aan een grootschalig onderzoek met maar liefst 40 landen naar dit verband.

Kortom, we zullen onze eetgewoonten moeten gaan aanpassen. Bij dezen alvast een dringende oproep aan de grootverbruiker van dierlijke producten, de horeca; gebruik deze tijd achter slot en grendel voor het ontwikkelen van een toekomstbestendige kaart, minimaal 50 procent plantaardig zal hierbij écht de norm moeten zijn. Restaurants moeten zich ook bewust worden van hun voorbeeldfunctie in eetgewoonten.

Slechte luchtkwaliteit is natuurlijk niet alleen afkomstig van de intensieve veehouderij. We zullen ook samen moeten zorgen voor minder forensen. We zullen dichterbij huis moeten gaan werken. Waar we nu alleen strikt noodzakelijk met de trein mogen, zal dit straks bijvoorbeeld pertinent moeten gaan gelden voor vliegverkeer. We kunnen niet meer de halve wereld overvliegen voor een business meeting met die Chinese leverancier. We kunnen ook niet ieder jaar op vakantie naar Bali. En voor dertig euro met het vliegtuig op en neer naar Londen, terwijl een retourtje met de trein het viervoudige kost, zal ook tot het verleden moeten gaan behoren.

Ook overheden staan voor een belangrijke keuze. In hoeverre is het verstandig om bedrijven te blijven steunen die ons juist richting de afgrond drijven? Denk hierbij aan “nationale iconen” als KLM en Shell. Moeten zij deze miljoenen steun ontvangen om vervolgens op dezelfde koers verder te gaan? De voorwaarde voor deze steun vanuit de politiek kan haast niet anders zijn dan het totale roer om te gooien bij deze bedrijven. En aangezien ze nu zowat stilstaan, lijkt me daar geen beter moment voor dan nu.

Denk hierbij bijvoorbeeld ook aan de tonnen subsidie die boeren ontvangen voor de productie van dat stukje “goedkope” vlees of dat pak melk van 70 cent. Die tonnen subsidie (en misschien zelfs nog wel meer dan ze nu ontvangen) moeten alsnog naar deze boeren, maar niet voor het in stand houden van vervuiling, maar voor transitie naar duurzaam en schoon.

We zullen ons moeten gaan realiseren dat dit ook gevolgen zal hebben voor de economie. En we zullen ons ook moeten realiseren dat we dat samen zullen moeten gaan bekostigen, op welke manier dan ook. Maar we zullen moeten kiezen. Zoals we dat de laatste tijd zo vaak horen; we moeten het samen doen. De dood of de gladiolen. Ik hoop dat we over tien jaar met een gigantische goed gekleurde bos in onze handen staan.