De discussie over de nieuwe onderzeeërs heeft het niveau van borrelpraat

Chauvinisme en vooroordelen voeren de boventoon

Chris Stoffer, nieuwbakken fractievoorzitter van de SGP, heeft zich voor het karretje laten spannen van Damen Shipyards. Sinds een week of wat spreekt hij er schande van dat het kabinet de opdracht voor drie nieuwe onderzeeërs wil gunnen aan een combinatie, waarin de Franse staatswerf Naval de leidende rol speelt. De belangrijkste Nederlandse partner is het roemruchte Royal IHC in Kinderdijk.

Stoffer noemt dit verkwanselen aan het buitenland. De order zou juist naar Damen moeten gaan – ook als dat duurder lijkt – omdat zo belangrijke nautische kennis in Nederland verder ontwikkeld kan worden. Hij vergeet erbij te vermelden dat Damen voor de bouw van de duikboten een nauwe samenwerking is aangegaan met het Zweedse Saab. De combinatie heet niet Damen Saab maar Saab Damen. Dat is niet voor niets, ondanks de toon van de website waarop het een en al Hollands glorie is. Als je de ronkende teksten serieus neemt, vraag je je af wat Saab er eigenlijk bij doet. Het antwoord is eenvoudig: dit houdt zich vooral bezig met militaire productie. Zweden heeft er altijd een voor zo’n klein land uitgebreide eigen wapenindustrie op na gehouden van uiterst eigentijdse bazooka’s tot en met de door Saab ontworpen en gefabriceerde Gripen-straaljager, een concurrent van de Amerikaanse F35. Vroeger bouwde Saab ook duikboten maar dat is al enkele decennia geleden.

Gedurende een groot deel van de twintigste eeuw was Nederland wereldwijd een van de koplopers op het gebied van onderzeeërs. In ons land is bijvoorbeeld de snorkel uitgevonden, een lange van boven gekromde pijp waarmee men lucht binnen kan halen terwijl men onder het wateroppervlak vaart. Helaas viel deze uitvinding na de capitulatie van Nederland in handen van de nazi’s. De laatste topprestaties zijn de - nu tot op de draad versleten - onderzeeërs van de Walrusklasse, die in de jaren tachtig van de vorige eeuw werden gebouwd door de Rotterdamsche Droogdok Maatschappij (RDM). Toen de schepen eenmaal voeren, vergat men al gauw dat de kostprijs uiteindelijk dubbel zo hoog lag als de offerte Na de ondergang van de RDM in de jaren negentig ging ook de technische kennis verloren. Vandaar dat er nu asjeblief en leentjebuur moet worden gespeeld in het buitenland.

Damen en Saab zullen samen best wel een behoorlijke onderzeeër kunnen leveren. Hun offerte is echter in geen enkel opzicht beter dan die van Naval en Royal IHC.

Als het om duikboten gaat weet Naval van wanten. Onderzeeërs zijn een belangrijk product van deze onderneming. Op haar werven zijn bijvoorbeeld voor de Franse marine de Barracuda’s gebouwd die voortgestuwd worden met kernenergie. Royal IHC is gespecialiseerd in bijzondere vaartuigen die veelal iets met baggeren te maken hebben. Waarom zouden Naval, IHC en andere bedrijven, die nog bij het project betrokken worden, niet in staat zijn het soort onderzeeër te bouwen dat de marine nodig heeft?

Dáárom hijst Damen nu de Nederlandse vlag en wil de leeuw niet in zijn hempie laten staan. Chris Stoffer gaat er met boter en suiker in. Wat erger is: hij krijgt nog gehoor ook. Verwacht mag worden dat er de komende veel nationalistische onzin verkocht zal worden gemengd met vooroordeel tegen de wufte Fransen met hun – o horreur! – stáátsbedrijf.

Ja21-er Dirk Jan Eppink deed nu al een gooi naar de Nederlands-Vlaamse Prijs voor domme verwatenheid met deze tweet:

Woensdagavond deed Stoffer een vergeefse poging de beslissing over de duikboten uit de handen van het demissionaire kabinet te houden. Hij kreeg BBB, PVV en FvD mee maar de overige partijen lieten zich niet overreden. Met name de VVD wond zich op. Het Kamerlid Brekelmans sprak over de grote Stoffer show en weigerde dat terug te nemen toen de SGP-leider zich beledigd toonde. Nu zal de Tweede Kamer  de zaak opnieuw behandelen als het kabinet vrijdag besluit voor Naval en IHC te gaan.

De anti-Franse lobby draait op volle toeren. De oprechtheid van hun offerte wordt in twijfel getrokken. In de media zaaien allerlei woordvoerders twijfel aan de belofte dat veertig procent van het werk in Nederland zal geschieden. Dat soort beloften uit de mond van de listige Fransen zijn niet geloofwaardig. Als Saab Damen de order krijgt dan zit het echter wel snor. Dan wordt het zeker fifty fifty. Met die Zweden kun je blijkbaar lezen en schrijven. De Fransen daarentegen hebben vals gespeeld met industriële spionage in de computers van Saab Damen. De media nemen dit alles getrouw over.

Nauwelijks nog wordt gepraat over het feit dat de regering Damen wel de bouw van nieuwe fregatten voor de marine gunde. Is dit een voorbeeld van rupsje nooit genoeg?

Het is een belediging voor de intelligentie van het Nederlandse publiek.

Te vrezen valt dat ook het nieuwe Kamerdebat over de onderzeeërs hetzelfde treurige borrelpraatniveau zal hebben. Dat besluiten worden genomen op basis van onderbuikgevoel, chauvinisme en vooroordelen in plaats van  een zorgvuldige, rationele, op verifieerbare feiten gebaseerde afweging.

Het maakt niet uit welke combinatie de order krijgt – er is ook nog een Duitse – als er maar op zakelijke gronden wordt gekozen en als er maar wordt afgegaan op de adviezen van onafhankelijke maritieme experts.

En dit alles graag in het besef dat we het  zelfstandig dus niet meer kunnen: behoorlijke onderzeeërs bouwen omdat we de kennis hebben laten wegglippen als gevolg van onze obsessie met marktwerking. De doodsklok begon boven RDM te luiden, toen de overheid deze roemruchte werf in 1991 verkocht aan de industriële avonturier Joep van den Nieuwenhuyzen.

Nu betalen we de onvermijdelijke rekening. Dat is voor de belastingbetalers het belangrijkste los van welke combinatie de order uiteindelijk krijgt.

Voor het overige ben ik van mening dat het toeslagenschandaal niet uit de publieke aandacht mag verdwijnen en de affaire rond het Groninger aardgas evenmin.

Beluister Het Geheugenpaleis de wekelijkse podcast van Han van der Horst en John Knieriem over politiek en geschiedenis. Nu: het Holocaustmuseum en ‘Free Palestine’