De dierentuin van de toekomst: bestaat die wel?

De Raad voor Dieraangelegenheden (RDA) bracht zojuist een rapport uit met randvoorwaarden voor een toekomstbestendige en dierwaardige dierentuin. Als Dierenbescherming verwelkomen wij veel van de aanbevelingen, maar er blijven cruciale vragen hangen: hoe gaan dierentuinen deze ambities waarmaken? Zoeken ze naar manieren om alle dieren te kunnen blijven tentoonstellen? Of durven ze daarin ook moeilijke of vernieuwende keuzes te maken? De antwoorden op deze vragen zullen ook het antwoord zijn op de vraag wat de toekomst voor dierentuinen in ons land is. 

Voor de Dierenbescherming zijn er op het gebied van dierenwelzijn vier onderdelen van belang: gezondheid, huisvesting, gedragsverrijking en interactie met het publiek. Deze pijlers vormen volgens ons de basis voor een omgeving waarin dieren optimaal kunnen floreren. Toch roept vooral de vrijblijvendheid rondom de genetische gezondheid vragen op. De aanbeveling om “blijvende aandacht te besteden aan de genetische gezondheid van populaties” is een stap in de goede richting, maar wat betekent dat concreet? Welke mate van inteelt is acceptabel? Welke erfelijke aandoeningen vormen een rode vlag? En wat als de genetische problemen de overlevingskansen van een populatie ondermijnen?

Dierentuinen vormen voor de Dierenbescherming een dilemma. We weten allemaal dat niet elk dier in een dierentuin het even goed heeft. Aan de andere kant hebben dierentuinen ook een meerwaarde, namelijk de fascinatie, het respect en de kennis die ze onze maatschappij bijbrengen. Wij zien dus bestaansrecht voor dierentuinen mits ze harde keuzes durven te maken, de excessen durven aan te pakken en wellicht te schrappen. Wij willen er ook eigenlijk niet achter komen wat voor gemis het zal zijn voor onze maatschappij als er geen dierentuinen meer zijn. Dat neemt niet weg dat juist deze educatieve, soms zelfs pedagogische rol van dierentuinen zo goed mogelijk ingevuld moet worden. Daar ben je als dierentuin eigenlijk toe verplicht. Het RDA-rapport adviseert ook om deze effecten te meten - daar zijn wij het roerend mee eens.  

Een ander opvallend punt is de huidige regelgeving rondom dierentuinvergunningen. Die gelden nu voor onbepaalde tijd. Als men bang is de vergunning te verliezen, is er weinig prikkel om hard op de rem te trappen of juist op het gaspedaal. De aanbeveling op dit vlak van de RDA is een stap vooruit en kan rekenen op onze steun: geef de vergunningen slechts af voor bepaalde tijd én zorg dat er duidelijke en handhaafbare dierenwelzijnsnormen aan gekoppeld worden. 

Dus, hebben dierentuinen een toekomst? Ja, maar die toekomst is allesbehalve vanzelfsprekend. Het pad naar een duurzame en dierwaardige dierentuin is een voortdurende zoektocht – een puzzel die alleen met de juiste samenwerking, concrete afspraken en ambitieus beleid en wetgeving, waarin dierenwelzijn centraal staat, gelegd kan worden. Dierenwelzijnsorganisaties zouden hierbij een stem moeten krijgen, wat nogal een gemis is bij de totstandkoming van dit rapport. Het zou spijtig zijn als is dit een voorbode is van hoe straks de aanbevelingen worden opgevolgd. We hopen dat toekomstige generaties kunnen blijven genieten van de leerzame en inspirerende ervaringen die een moderne dierentuin te bieden heeft. Precies die ervaringen hebben er in mijn leven ertoe geleid dat ik voor de Dierenbescherming ben gaan werken om via deze weg het welzijn van dieren te vergroten.