De dictatuur van de domheid

Ik had me voorgenomen om niet meer over Trump te schrijven maar dat voornemen zit in het rijtje minder drinken, vaker met de trein, geen chips eten, meer bewegen en andere plannen die vooral heel vaak geoefend moeten worden om ze ooit succesvol te laten zijn. Dus nog een keer.

Vanochtend werd ik om zes uur wakker en greep naar m’n foon om te zien wat er op Twitter gebeurd was toen ik sliep. Ik bedoel, als de Derde Wereldoorlog is uitgebroken dan is het vast daar te lezen. Dat was nog niet het geval maar Donald Trump leek wel een poging gedaan te hebben de optie dichterbij te brengen. Daarin is hij niet uniek, ik herinner mij nog goed hoe zijn Republikeinse voorganger Ronald Reagan er grapjes over maakte die de wereld de stuipen op het lijf joegen. Hoe de mogelijkheid van een ‘beperkte’ kernoorlog serieus bediscussieerd werd door rechtse haviken. Maar voor m’n gevoel was dat toch anders dan dit.

Mijn hele scherm was gevuld met tweets waarin het optreden van Trump bij de Verenigde Naties geroemd werd, er zat er zelfs een tussen van zijn dochter Ivanka. “Incredible speech.” zei ze. Dat dacht ik ook, maar uit de link naar een Facebook-bericht bleek dat ze het positief bedoelde. De tweets waren stuk voor stuk geretweet door Trump zelf. Niet alleen heeft hij het Witte Huis veranderd in een masturbatorium, hij blijkt ook een onverzadigbare behoefte te hebben aan bevestiging.

Natuurlijk, ik zou ook wel complimenten retweeten als ik ze zou krijgen, omdat het een handige manier is om bijvoorbeeld een stuk als dit opnieuw onder de aandacht te brengen. Maar tien keer achter elkaar, als je president van de Verenigde Staten bent en 20 miljoen volgers hebt? Had ik misschien een trend gemist? Ik checkte de timeline van Hillary maar daar kon ik dergelijke zelfbevlekking niet ontdekken.

Trump is een kleuter, bedacht ik. Een kleuter met een scheermes. Ik ben niet zo van het tot achterlijk bestempelen van culturen maar de cultuur die de president rondzaait is dat beslist. De snoeverij, de totale onwetendheid, het gebrek aan concentratievermogen, het hoort allemaal bij een cultuur van domheid.

De president had Noord-Korea, waar zijn mede-kleuter heerst, gedreigd met totale vernietiging. Dreigen is voor de dommen want het brengt je meestal onnodig in de problemen. Niet zo verstandig, noemde minister Koenders het. Dat is diplomatentaal voor het stomste wat je kunt doen.

De avond daarvoor las ik dat een adviseur van Trump zei dat mensen verzekeringen alleen voor zichzelf willen. Niks de gezonden betalen voor de zieken. De man had het meest elementaire deel van een verzekering kennelijk niet begrepen.

Domheid heeft niets te maken met intelligentie. Een van de meest gedenkwaardige interviews die ik ooit hield was met een verstandelijk gehandicapte jongen die vertelde waarom hij gehandicapt was (de ambulance kwam na zijn geboorte vast te zitten in een file waardoor zijn hersens beschadigd raakten) en hoe hij daarmee omging. Het was pure wijsheid.

Domheid is niet willen leren, van je fouten bijvoorbeeld. Een aantal jaren geleden interviewde ik een politicus van een populistische partij die was gekozen op een verhaal dat de culturele sector uit potverteerders bestaat. Na vier jaar was hij, door ervaring en de praktijk wijs geworden, daar heel anders over gaan denken. Hij werd door zijn partij prompt van de lijst afgevoerd. Voortschrijdend inzicht is in die kringen een halsmisdrijf. En dat is het probleem, niet de domheid an sich maar het koesteren er van. Fake news is ervoor verzonnen. Als de feiten niet overeen stemmen met de theorie moeten ze aangepast worden, luidt een beroemde wet. Trump is voor politiek wat Diederik Stapel was voor de psychologie.

Sinds het postmodernisme en de bijbehorende politieke correctheid is het not done om domheid te benoemen. Want het staat voor superioriteitsdenken. Dat is een misvatting. Ik doe ook wel eens iets doms. Maar ik hoor dan toch graag dat het zo is, als ik dat zelf nog niet door heb. De twee voorgaande zinnen zijn natuurlijk ook niet slim op een site met reactiemogelijkheid. Ik zal er van leren.