De Democratische Vervreemding: Mannen en de Amerikaanse verkiezingen
Maar in hoeverre is Suttons boek ook relevant voor Europa, en met name voor Nederland? Ook hier stemmen ze rechtser. En ook hier is het zaak, uiterst rechts de wind uit de zeilen te nemen.
‘Wil je, op verkiezingsavond met je ogen aan het beeldscherm gekluisterd, liever een Democratisch, blauw vinkje zien verschijnen dan een rood, Republikeins? Om de kans daarop te vergroten zullen we een aantal kwesties onder ogen moeten zien die misschien wat ongemakkelijk lijken – de problemen van mannen en jongens,’ stelt Mark Sutton aan het begin van zijn boek How Democrats Can Win Back Men. Elders maakt hij die uitspraak wat concreter: de Democraten winnen tot nu toe volgens hem de presidentsverkiezingen, telkens als de Republikeinen niet meer dan 8% beter scoren onder mannen. En dat moet toch te doen zijn.
Hmm. Zo geformuleerd klinkt het allemaal wat opportunistisch. Te doen, zeker, maar op een manier die de vooruitstrevende en egalitaire principes van de partij niet verloochent?
Bij verdere lezing blijkt dat honderd procent mee te vallen. In het betoog van Sutton, en de feiten die hij noemt, valt geen spoor van conservatisme of mannelijk chauvinisme te bespeuren. Niet voor niets wordt het boek toegejuicht uit onverdacht progressieve en vrouwvriendelijke hoek, zoals door Vicky Lathom, die nog met Betty Friedan heeft samengewerkt in de National Organisation for Women; en de psycholoog Mark Sherman, die meerdere artikelen heeft geschreven voor het feministische GoodMenProject.
Verkiezingen
Het boek is wel erg gefocust op de presidentverkiezingen van vijf november. Begrijpelijk, omdat dat op dit moment de urgentie ervan enorm vergroot. Maar jammer, omdat die urgentie na die datum met een reuzenklap verdwijnt. Terwijl het boek tamelijk fundamentele zaken aan de orde stelt, die veel verder gaan dan de waan van de dag.
In het eerste hoofdstuk, en in mindere mate het tweede, staan nogal wat cijfers en statistieken, die zich vooral op die verkiezingen richten. Echt inhoudelijk wordt het pas in het derde hoofdstuk. Gelukkig neemt dat bijna een derde deel van het boek in.
Gemakkelijk invoegbaar
Bij de mogelijke programmapunten die de Democraten aantrekkelijker kunnen maken voor mannen, maakt Sutton onderscheid tussen punten die gemakkelijk invoegbaar zijn in het programma, en punten die wat minder vertrouwd zullen klinken binnen de partij.
Onder de eerste zijn er zelfs veel waar de Democraten zich nu al voor inzetten en waarbij ze er best op mogen wijzen dat die speciaal mannen ten goede komen.
Beleid tegen sterfgevallen door alcohol, drugs en zelfmoord bijvoorbeeld: het overgrote deel van die gevallen betreft mannen. Of voor een betere organisatie van de gezondheidszorg: veel meer mannen dan vrouwen in de VS hebben bijvoorbeeld geen ziektekostenverzekering, en de levensverwachting van mannen is een stuk lager.
Het gevangenissysteem in de VS is onmenselijk en deels geprivatiseerd. En ook gevangenen zijn veel vaker mannen dan vrouwen. Dat bij politiegeweld naar verhouding meer zwarten omkomen is langzamerhand gemeengoed over de hele wereld. Maar weinig mensen staan erbij stil dat 96% van die slachtoffers, zwart en wit, mannen zijn.
Dakloosheid, onderwijsuitval, en zo somt Sutton nog een aantal punten op.
Even wennen
Maar er zijn ook feiten die even wennen zullen zijn voor de gemiddelde Democraat. De meeste volgen hieronder; soms worden ze gretig door rechtse media naar voren gehaald, maar dat is reden temeer om ze niet te ontkennen en evenwichtig vast te stellen wat de Democratische Partij eraan zou kunnen en moeten veranderen.
Officieel mogen door de overheid gefinancierde onderwijsinstellingen geen studiebeurzen aan uitsluitend vrouwelijke studenten ter beschikking stellen. Dr. Mark Perry, hoogleraar aan de Universiteit van Michigan-Flint, heeft echter honderden klachten verzameld waaruit blijkt dat er veel beurzen voor enkel vrouwen bestaan – en geen enkele alleen voor mannen. Curieus, als je bedenkt dat het wetenschappelijk onderwijs toch al voor een hoger percentage door vrouwen wordt bezocht.
Ook studieprogramma’s voor uitsluitend vrouwen zijn niet toegestaan. De Universiteit van Stanford omzeilt dat verbod op wel heel bijzondere wijze. Ze kent programma’s met titels als Stanford’s Women in Business of Women in Stanford’s Law, die officieel voor iedereen zijn opengesteld. Niet echt verbazend dat mannen zich daar niet erg welkom voelen…
Een zogeheten Title IX-regeling die, met de beste bedoelingen, ervoor moest zorgen dat iedereen zich veilig voelt op de universiteit, had vervelende gevolgen voor mannen. Een onbedoeld effect van de interne procedure was dat bij beschuldigingen van (seksueel) wangedrag onschuld niet werd verondersteld tot het tegendeel bewezen was; een juridisch gezien twijfelachtige handelwijze. Na een aantal goed misgelopen zaken werden verdachten onder Trump beter beschermd, maar Biden wil dat nu terugdraaien.
Er bestaat een Violence Against Women Act, waarin mishandelde mannen dan ook niet worden genoemd. Dat terwijl een op de drie mannen tijdens zijn leven te maken heeft met de een of andere vorm van partnergeweld. Wat Sutton betreft zou die wet dan ook beter in een Family Violence Act kunnen veranderen, die meer bescherming en opvang voor mishandelde mannen garandeert.
Na een echtscheiding hebben veel vaders weinig tot geen toegang meer tot hun kinderen, wat op zich al enorm pijnlijk kan zijn. Maar bovendien moeten ze vaak wél alimentatie voor die kinderen betalen, ook als ze het geld niet hebben. Regelmatig belanden ze zelfs in de cel als de betalingen door overmacht uitblijven.
Mannen zijn in de rechtspraak veel vaker het slachtoffer van valse beschuldigen en worden tienmaal zo vaak als vrouwen te laat onschuldig bevonden. Rijke mannen kunnen dan nog de beste advocaten inhuren, arme mannen zijn de klos. Het schokkendste voorbeeld is Glynn Ray Simmons, een zwarte man die in 1975 veroordeeld werd voor een moord die hij niet had gepleegd en 48 jaar heeft vastgezeten.
Verder moeten alleen mannen zich op hun achttiende laten inschrijven voor de Selective Service, zodat ze elk moment kunnen worden opgeroepen om in een oorlog te vechten. En is er, in onze versnipperde maatschappij, juist onder jongens en mannen een epidemie van eenzaamheid.
Commissies
Na de dood van George Floyd door politiegeweld, en de daaropvolgende protesten, werd er een Commissie voor de Sociale Status van Zwarte Mannen en Jongens opgericht, met steun van beide grote partijen. Sutton juicht dit van harte toe. Maar hij is ook bang dat het te snel tot tevredenheid leidt. Veel problemen worden het sterkst ervaren door zwarte jongens en mannen, maar ook mannen uit andere bevolkingsgroepen, inclusief witte, hebben ermee te kampen.
Onder Obama bestond er een nationale Raad voor Vrouwen en Meisjes. Biden heeft die heropgericht als Raad voor Genderbeleid, maar het programma is nog steeds enkel op vrouwenzaken gericht.
In afzonderlijke staten is het beeld niet rooskleuriger. Commissies voor vrouwen zijn er tientallen, vaak gesteund met miljoenen dollars; ze adviseren en bewerkstelligen beleid ten bate van vrouwen, zodat een zichzelf versterkende feedbackloop ontstaat. Dat mag. Maar commissies voor mannen zitten wat dat betreft veeleer in een vicieuze cirkel. Opgericht door kleine groepjes particulieren, financieel niet of nauwelijks gesteund en met geen enkele officiële status, krijgen ze zelden iets voor elkaar. Sutton ondervond dat zelf in Californië, waar het hem niet lukte iets van de grond te krijgen, terwijl het er wemelt van de vrouwencommissies, veelal opgericht in de jaren ’60 en ’70. Gezien de omstandigheden in die tijd kan hij dat billijken. Maar, zo stelt hij, de tijden zijn veranderd en commissies voor mannen zijn nu geen overbodige luxe.
Pijnlijk is wat er in de staat Washington gebeurde. Democraten en Republikeinen, mannen en vrouwen, werkten enthousiast aan het opzetten van zo’n commissie. Maar juist Democratische ambtenaren hielden uiteindelijk de hele zaak tegen. ‘Helaas stak de Democratische Vervreemding hier haar lelijke kop op.’
In Maryland is dan wel in 2017 een Commissie voor de Gezondheid van Mannen opgericht. Maar volgens de vice-voorzitter, Tom Golden, werden haar bevindingen met tegenzin geaccepteerd en konden de drie rapporten die ze uitbracht maar nauwelijks gepubliceerd worden.
Sutton wijst er goedkeurend op dat in andere landen, zoals het Verenigd Koninkrijk en het progressieve Noorwegen, wel commissies voor mannen bestaan.
Geen zero-sum-game
De Amerikaanse verkiezingen houden de hele wereld bezig en Amerikaans beleid beïnvloedt nog altijd het hele westen. Maar in hoeverre is Suttons boek ook relevant voor Europa, en met name voor Nederland?
Om te beginnen komen veel theorieën over genderdynamiek, machtsverschillen tussen mannen en vrouwen, en mannelijk privilege uit de VS. En dan is het de moeite waard om een meerzijdige kijk te ontwikkelen op de praktijk van dat land rond die kwesties. Maar op zich is dat niet voldoende.
Sutton schrijft mij desgevraagd hierover: ‘Dit is inderdaad een internationaal probleem. Ik zie mannen met hetzelfde soort moeilijkheden kampen in bijvoorbeeld het Verenigd Koninkrijk, Spanje, Australië en zelfs Azië. En inderdaad, als links zich niet op een zinnige manier tot mannen en jongens weet te richten geeft het rechts de ruimte om met zijn boodschap te komen. We kunnen vrouwen en meisjes blijven ondersteunen en tegelijk mannen en jongens helpen. Het is geen zero-sum-game.’ Hij vermeldt nog een wrang-komisch voorbeeld uit Spanje: mannelijke beroepsmilitairen veranderen daar hun officiële gender om meer kans op carrière te maken.
De Nederlandse wet uit 2020 die beide partners van ongehuwde stellen evenveel zeggenschap over hun kinderen toekent, juicht hij toe.
De verschillen tussen Nederland en de VS zijn op meer punten groot. De dienstplicht is hier al jaren afgeschaft. Ziektekostenverzekeringen zijn beter geregeld. Ernstige bedrijfsongevallen komen meer voor in beroepen waar vooral mannen werken, maar dankzij de ARBO-wetgeving zijn ze zeldzamer. En de gevangenissen worden ook hier grotendeels door mannen bevolkt, maar ze zijn lang niet zo erg als die in de VS, en tenminste niet geprivatiseerd.
Maar ook hier plegen mannen veel vaker zelfmoord. Ook hier stemmen ze rechtser. En ook hier is het zaak, uiterst rechts de wind uit de zeilen te nemen.
‘Mannen zijn zo érg’
‘Mannen met laagbetaald werk zijn de afgelopen veertig jaar gemiddeld minder gaan verdienen, hebben minder vaak werk en minder vaak een vast contract. Dit is lang onopgemerkt gebleven doordat vrouwen in deze periode meer zijn gaan verdienen.’ Aldus Heike Vethaak en Egbert Jongen in het artikel Wat is er met onze mannen aan de hand? op de site van de Wiardi Beckman Stichting. Ondanks de veelbelovende titel bestaat het artikel echter vooral uit een overdonderende hoeveelheid neutraal gepresenteerde feiten, zonder in te gaan op eventuele consequenties van de veranderde man-vrouw-verhoudingen. Daar zou meer mee te doen moeten zijn.
‘De alleenstaande kwetsbare man vindt weinig begrip bij de hulpverlening en ook beleidsmatig worden zijn problemen veelal genegeerd.’ Zo begint het artikel Leed op driehoog achter van Marleen Kruithof in De Groene Amsterdammer van 14 november 2018. Er blijkt uit dat veel sociaal werkers liever geen mannelijke klanten in bijvoorbeeld de schuldsanering hebben. Een zachtaardige gescheiden-vadergroep wordt bekeken alsof het om een clubje querulanten gaat. Een man die om hulp vraagt vanwege het agressieve gedrag van zijn partner krijgt te horen dat ze niet goed weten wat ze daarmee aan moeten. Na zijn scheiding komt hij op hoge kosten aan kinderalimentatie te zitten, terwijl zijn vrouw de kinderbijslag blijft krijgen. En zo staat het artikel vol voorbeelden van vooroordelen tegen mannen in sociaal werk, beleid en media. ‘Alleenstaande mannen met problemen hebben gewoon geen hoog aaibaarheidsgehalte.’
Des te schrijnender is dat dit soort artikelen in progressieve media met een kaarsje gezocht moet worden, en dat ook dit alweer zes jaar oud is.
Op de Reddit-pagina r/nederlands werd de vraag gesteld: ‘Waarom stemmen mannen vaker rechts en vrouwen links?’ De antwoorden van progressieve mensen kenden zonder uitzondering vrouwen edelere eigenschappen toe. Vrouwen waren empathischer, mannen dachten hiërarchischer. Zou dat soort generalisaties nou helpen om mannen andere keuzes te laten maken?
‘Mannen zijn zo érg, zei ik tegen mijn moeder. (…) Ze keek me, terecht, aan alsof ik (…) de afgelopen 37 jaar had rondgelopen zonder kennis te nemen van dat ene, essentiële feit.’ Aldus Niña Weijers op 14 augustus jongstleden in diezelfde Groene Amsterdammer die ooit zo hartverwarmend anti-mannelijke vooroordelen aan de kaak stelde.
Kortom, ook in ons land zouden we kunnen beginnen met een goed, onbevangen onderzoek naar de mogelijkheden van een onorthodox mannenbeleid.
Mark W. Sutton: How Democrats Can Win Back Men; Why Understanding Male Voters and Their Issues is Vital for Democratic Victory. Herziene uitgave, San Francisco, 2024.