De bizarre situatie rond statushouders in Utrecht die stoppen met werken na verkrijgen huurwoning

Ik stelde mij de vraag: 'Hoe kom je in Utrecht aan een bijstandsuitkering?'. U begrijpt wel waarom. In tal van media staat dat tientallen asielgerechtigden hun baan opzegden zodra ze bij voorrang een sociale huurwoning hadden gekregen. Ze konden nu immers een uitkering aanvragen.

De woede is groot. Minister Wiersma van Onderwijs heeft zich maandagochtend al opgewonden bij de ontbijt-tv. De Kamerleden Wybren van Haga en Gideon Markuszower willen het kabinet tijdens het vragenuurtje de oren wassen. De CDA-fractie in de Utrechtse raad is woedend. Deze muis krijgt een heel lange staart. 

Hoe dus kom je in Utrecht aan een bijstandsuitkering en wat moet je daarvoor doen? De volgende elementen in de voorlichting  vallen op:

* U doet er alles aan om genoeg te verdienen om weer rond te kunnen komen.

* U doet mee aan activiteiten die wij aanbieden om werk te vinden.

* U kunt de Nederlandse taal voldoende begrijpen, spreken, lezen en schrijven. Van nieuwkomers wordt het niveau IF geëist. Wie het inburgeringsexamen heeft gehaald, bezit minstens dat niveau. Anders moet je bij de gemeente een test van 2,5 uur komen doen. Onvoldoende Nederlands? De eerste zes maanden wordt de uitkering met 20% gekort, de volgende zes met 40%. Daarna volgt intrekking.

Het duurt een hele tijd voor de bijstand komt. Wie al vier weken tevergeefs op een beslissing wacht, kan onder bepaalde voorwaarden een voorschot aanvragen.

Dit plaatst de berichtgeving over de Utrechtse statushouders , die volgens de goegemeente liever lui dan moe zijn, in een merkwaardig licht. Ze hadden immers al werk en ze zegden dit op om van de soos te trekken, zoals men vroeger zei. Dit is rechtstreeks in strijd met de basisvoorwaarde dat je er alles aan moet doen met eigen verdiensten rond te komen. De statushouders deden het omgekeerde. Dat op zich is al reden genoeg voor een afwijzing van de aanvraag.

Toch hebben tientallen statushouders blijkbaar een uitkering gekregen met alle bijbehorende toeslagen. Nu zegt u misschien: "Dat is toch nogal glad. Nederlanders worden aan alle kanten gecontroleerd maar die buitenlandse uitvreters krijgen alles op een goudschaaltje aangereikt." Dan moet u de voorwaarden van de gemeente Utrecht nog eens allemaal nalezen. Velen daarvan zijn juist gericht op statushouders. Nogmaals, volgens deze berichtgeving hebben de nieuwbakken uitkeringstrekkers/statushouders allemaal hun werk opgezegd. Er is een enorm gebrek aan personeel op alle niveaus, ook de laagste. Het naar werk toe geleiden door de gemeente moet dus een fluitje van een cent zijn. Binnen twee weken kunnen al die statushouders aan de slag zijn. Daar hoef je in de regelingen niets voor te veranderen. 

Alles bij elkaar is dat van die Utrechtse statushouders dus een raar verhaal. Nu al blijkt zonneklaar dat de regelgeving rond hun zaak aan duidelijkheid niets te wensen over laat.  Ze hebben geen recht op een uitkering. Nooit gehad ook. In Het Financieele Dagblad doet een woordvoerder van de gemeente Utrecht de volgende uitspraak: "Er zijn ons gevallen bekend van statushouders die stoppen met werken als ze gaan verhuizen. Omdat we merken dat er soms toch onduidelijkheid over is, gaan we ze hier extra uitleg over geven. Onder meer over waarom werken een goede start is en waarom het toch loont om te (blijven) werken als je verhuist."  

Dat is wel merkwaardig gezien de strengheid van de regels. Die uitleg aan de statushouders had immers kort kunnen zijn: "U bent er zelf de schuld van dat U geen inkomen meer hebt. U komt niet in aanmerking voor bijstand. Misschien wil de baas U terug nemen." 

Zo krijgt de hele affaire de contouren van een bedrijfsongeval. Ondertussen hebben de statushouders die hun werk voor een uitkering verruilden, het draagvlak voor hun opvang een stevige klap toegebracht. Zij bewezen hun lotgenoten een slechte dienst. Dit geval is namelijk wel te verklaren maar niet uit te leggen, met name niet aan mensen die al jaren op de wachtlijst staan voor een sociale huurwoning. 

Update:

Inmiddels hebben B&W vragen uit de gemeenteraad beantwoord over
de statushouders die na het verkrijgen van een sociale woning hun baan
opzegden. Het zijn er geen tientallen volgens het College, maar slechts
een aantal en er valt veel meer over te zeggen. Lees de antwoorden hier.

Voor het overige ben ik van mening dat het toeslagenschandaal niet uit de publieke aandacht mag verdwijnen en de affaire rond het Groninger aardgas evenmin.

Beluister Het Geheugenpaleis, de podcast van Han van der Horst en John Knieriem over politiek en geschiedenis.

cc-foto: D66 Utrecht