De avondklok geldt voor iedereen, ook voor voetbalsupporters

De avondklok is inmiddels een paar avonden van kracht, en dat hebben we gemerkt. Door heel Nederland zijn rellen uitgebroken. Door het hele land wordt geplunderd, vernield en brandgesticht. De politie moet alles op alles zetten om de orde te bewaren. Opvallend genoeg lijkt echter niet alleen de politie zich hiertoe geroepen te voelen.

Door het hele land zijn voetbalsupporters de straten op gegaan. “Om de politie bij te staan”, zo is te lezen op nieuwssites zoals NU.nl. Supportersgroepen van minstens tien verschillende teams hebben aangekondigd “hun stad” te “verdedigen” tegen de relschoppers. Dinsdag hebben zij in elk geval in Den Bosch en Maastricht ook daad bij het woord gevoegd, en maandag waren ze ook in Alkmaar te vinden. De avondklok is hierbij ook op meerdere plaatsen overtreden.

De berichtgeving van veel nieuwssites wekt de indruk dat dit iets goeds is. Ook meerdere politieagenten en politici hebben vol lof gereageerd. Alsof dit dappere helden zijn die opstaan tegen onrecht en hun land willen beschermen. Je zou haast vergeten dat deze zogenoemde voetbalsupporters ook gewoon burgers zijn die volgens de avondklok binnen horen te zitten.

Als het gaat om voetbalsupporters, dan denk ik, en met mij velen, al snel aan relschoppers. Je zou het haast vergeten nu de gesprekken over rellen worden gedomineerd door boerenterreur, aanhangers van Zwarte Piet, complottisten en nu de avondklokrellers. Maar zeker pre-corona werd een flink deel van de rellen veroorzaakt door voetbalsupporters. Verwoeste terrassen en ME-busjes waren na voetbalwedstrijden geen onbekend beeld.

Maar voor dit stuk laat ik dat idee even buiten beschouwing, en kijk ik alleen naar de groepen voetbalsupporters van de afgelopen avonden. Het is maandag- en dinsdagavond onder voetbalsupporters nog niet geëscaleerd, en een groot deel van de clubs hield zich wel aan de avondklok. Laten we er vanuit gaan dat ze allemaal met 100% goede en oprechte bedoelingen de straat op zijn gedaan. Zelfs dan is de toon die over deze clubs wordt aangeslagen door politie, politici en media op zijn zachtst gezegd kwalijk.

Laten we één ding helder krijgen: avondklok is avondklok. Die geldt voor iedereen. Je mag de straat op als je van de politie of andere nooddiensten bent, als je ander werk doet waarvoor je op straat moet zijn, als je dringende zorg gaat verlenen en als je teckel anders op de bank plast. De uitzonderingsgronden staan glashelder op Rijksoverheid.nl. Gek genoeg zie ik “met je vriendengroep de politie bijstaan in wat enkel hun werk is” daar niet bij staan.

Je kunt niet zelf bepalen dat je de avondklok mag breken en de straat op mag gaan om de politie te helpen of je stad te beschermen. De avondklok geldt voor iedereen, en de stad beschermen of rellen tegengaan is het werk van de politie. Als zij hierbij extra hulp nodig hebben, dan moeten zij dit zelf aangeven en deze hulp zelf inschakelen. Het is hun taak en hun taak alleen. Dat is het hele idee van de politie. Uit de Van Dale: “Po-li-tie (de; v): organisatie, belast met het handhaven van de rechtsorde”.

Desondanks zijn deze groepen voetbalsupporters uit eigen beweging de straat opgegaan, ook na de avondklok, en ze worden met open armen ontvangen. Een wijkagent uit Den Bosch heeft de supporters openlijk bedankt. Emile Roemer, burgemeester van Alkmaar, was vol lof. “Heel Nederland zou dit statement moeten maken” zegt hij. Serieus? Heel Nederland moet een voorbeeld nemen aan deze groepen mensen die een glasheldere overheidsmaatregel, de avondklok, op eigen initiatief breken en de straat opgaan om het recht in eigen hand te nemen? Dat is vragen om chaos.

Laten we ook niet vergeten: meerdere groepen supporters dreigden met geweld. Het doet er niet toe dat de bedreigingen gericht waren tegen relschoppers: geweld is geweld. Laten we bijvoorbeeld eens kijken op de Facebookpagina van Angel-Side , een van de clubs die door Maastricht trok. “Voor diegene die toch meent aan onze stad te moeten komen hopen we dat de politie jullie vindt voordat wij dat doen”. Dat is ronduit een bedreiging, simpeler kan je het niet maken. Is dit het soort statement dat we willen steunen?

Blijkbaar wel. Burgemeester Roemer sprak weliswaar lof over een andere club, maar hij is niet alleen in zijn steun. Naast de wijkagent van eerder waren onder andere minister van Justitie en Veiligheid Ferdinand Grapperhaus en commandant corona bij de Nationale Politie Willem Woerders voornamelijk positief. Zij “waarderen de initiatieven”, maar geven daarna aan dat handhaving een taak van de politie is.

Dat klopt, handhaving is een taak van de politie. Maar moeten we deze initiatieven dan ook waarderen? Ik denk van niet. Ik snap dat je als hoogstaande functionaris niet mensen met ogenschijnlijk goede bedoelingen zomaar neer wilt halen. Echter, op deze manier geven burgemeester Roemer, minister Grapperhaus, commandant Woerders en alle anderen die zich positief hebben uitgelaten een compleet verkeerd signaal af. Zij zeggen hiermee dat het goed is dat deze mensen de avondklok hebben gebroken. Dat het goed is dat zij zelf optreden tegen tegenstanders zonder formele tussenkomst van de politie. Dat het goed is dat zij het heft in eigen hand nemen. Woordkeuze als “bijstaan” en “hulp” door media als NU.nl en NOS helpen hier ook niet bij.

En dat is erg gevaarlijk.

Door deze gevallen van eigen rechter spelen niet harder af te keuren wordt het signaal afgegeven dat dit oké is of wordt het zelfs aangemoedigd. Dat gaat er alleen maar toe leiden dat meer groepen dit gaan doen. Hierdoor heb je binnen de kortste keren nog meer groepen die de maatregelen gaan negeren om “hun stad te beschermen” of “de politie te helpen”. Als dat eenmaal als uitzonderingsgrond wordt gezien, dan heeft die hele avondklok geen waarde meer.

Daarnaast wordt het handhaven van de avondklok hiermee alleen maar lastiger. Als de politie nu iemand die de avondklok breekt wil aanspreken, kan die persoon roepen “maar ik ben jullie aan het helpen!”. Als er dan vervolgens toch tot actie wordt overgegaan, zoals beboeten of arrestatie, dan kun je erop rekenen dat de reactie heftig zal zijn – zowel van de arrestant als vanuit de groepen die nu de hand boven het hoofd wordt gehouden. Immers: “Tijdens de rellen was het goed dat mensen de politie hielpen!” en “Waarom kregen die voetbalsupporters dan geen boete en die persoon nu wel?!”

En dan heb ik het nog niet eens gehad over waarom we überhaupt deze avondklok hebben: corona. Het negeren van de avondklok om wat voor reden dan ook zal het indammen van de verspreiding van het coronavirus sowieso geen goed doen. Maar de beelden van dinsdagavond spreken voor zich.

Op NU.nl is te zien hoe een enorme groep voetbalsupporters als één krappe menigte door de stad trekt.  Met mondkapjes weliswaar, maar als je met tientallen mensen zo dicht bij elkaar gaat lopen dat je met een verstapping tegen elkaar aan kunt botsen, dan maakt dat mondkapje het verschil niet meer. Met zulke parades van burgers hef je het effect van de avondklok wel op, terwijl we het belang van die avondklok ook tijdens deze rellen niet uit het oog mogen verliezen.

Laten we niet vergeten waarom we deze avondklok hebben: om de verspreiding van een dodelijk virus tegen te gaan zodat er minder doden vallen. We zitten nog steeds in een pandemie met een zeer besmettelijke Britse virusvariant, rellen of geen rellen.

Uiteraard geldt dit alles niet alleen voor voetbalsupporters, maar voor iedereen. Zo bleken in Doetinchem en Zwolle groepen boeren zich voor te bereiden om met hun tractors de stad te blokkeren. Zij hadden zich wel gemeld bij de burgemeester en zijn zelf niet tot actie overgegaan, wat mooie gebaren zijn, maar ik hoop wel dat dit ook zo blijft en we zo meteen niet weer ongevraagd met een leger trekkers in de binnensteden zitten.

Het is heel simpel: de avondklok geldt voor iedereen, en het is enkel en alleen de verantwoordelijkheid van de politie om te handhaven. Je kunt de avondklok niet selectief toepassen. Tuurlijk, in deze situaties waren de relschoppers een grotere prioriteit dan de voetbalsupporters, dat begrijp ik. Ik begrijp ook dat de rellen een groot probleem zijn. Maar deze voetbalsupporters hebben hier voor eigen rechter gespeeld. Door als handhaving en politici hen op deze manier een hand boven het hoofd te houden, inclusief hen die bewust en actief de coronamaatregelen negeren en hierbij dreigen met geweld, zorg je er enkel voor dat je ze later tegenover je vindt en dat meer mensen dit soort gedrag overnemen.

Door dit soort acties te ondersteunen normaliseer je het, en door het te normaliseren zal het groeien. Dit is hoe extremisme toeneemt. Dus tenzij we het normaal vinden dat mensen zelf bepalen of de wet voor hen geldt: veroordeel dit. Ongeacht de intentie, avondklok is avondklok. Regel is regel. Wet is wet. Dat geldt normaal al, en al helemaal nu het om, nogmaals, maatregelen tegen een dodelijk virus gaat.

Dus, politici: houd op met het normaliseren van dit soort vigilante -acties en spreek je helder en direct uit. Politie: pas de wet gelijk toe voor iedereen, ongeacht wat de intentie van de persoon zou kunnen zijn. En voetbalsupporters: ga thuis op de bank zitten. Ongeacht wat je bedoeling was toen je de deur uitging: handhaven is aan de politie en de avondklok geldt ook voor jou.