De Amelander Sunneklaasvieringen horen bij het Nederlands cultureel erfgoed

De journalistieke aanpak van Powned onderscheidt zich vooral door onkunde.

De Amelander Sunneklaasviering is opnieuw in opspraak gekomen. De eilanders vieren dit eeuwenoude uit heidense tijden stammende feest het liefst onder elkaar. Toeristen kregen de afgelopen jaren een folder waarin ze bijna werden aangeraden het eiland te verlaten of de consequenties te nemen. De openbare weg is namelijk op de twee dagen van het feest voor vrouwen en minderjarigen verboden terrein. Wie deze regels overtreedt – en dat doen de Amelandse jeugd en het vrouwvolk gaarne – kan stevige tikken verwachten. Vermomde en onherkenbare sunneklazen handhaven deze regel. Ook dringen zij de huizen binnen  en verplichten de daar aanwezig vrouwen over een stok te springen en om met ze te dansen. Op Wikipedia staat een uitgebreid stuk over de verschillende stadia van de viering en over de variaties per dorp.

Het komt allemaal niet vrouwvriendelijk over. Het spoort nogal met wat men in moderne kringen grensoverschrijdend gedrag noemt. Verleden jaar stuurde de zich buitengewoon eigentijds en verlicht achtende omroep Powned dan ook een team naar Ameland om pontificaal een reportage te maken. De onderzoeksjournalisten kregen klappen en moesten ijlings de wijk nemen van het eiland. Daar kwam vervolgens de gewenste ophef van en Powned poseerde als hoedster van de persvrijheid.

Dit jaar kwam Aant Jelle Soepboer, Kamerlid voor NSC maar bovenal een loepzuivere Friese nationalist, op de zaak terug. Oude tradities zijn hem lief en hij nam het dan ook min of meer voor de hardhandige Amelanders op. Tijdens een debat over de media adviseerde hij journalisten hun code te herzien. Tegelijk noemde hij de aandacht voor het Sunneklaaswezen "disproportioneel". Hij doelde daarmee op het Sunneklaasjournaal dat Powned dit jaar maakt om zijn gram te halen. Toen waren de rapen gaar. Soepboer werd onmiddellijk op één lijn gezet met Viktor Orbán. En Dominique Weesie, de grote baas van Powned leende een term van een bekend nationaal politicus om de suggestie van Soepboer te kenschetsen: "Knettergek".

Dat was niet terecht. Soepboer wilde helemaal geen officiële code voor journalisten laten opstellen. Hij nodigde de beroepsgroep slechts uit eigen gedragingen kritisch te bezien. Daar kan geen mens iets tegen hebben. Hoe hij er werkelijk in stond maakte Soepboer zonneklaar door samen met zijn fractievoorzitter Van Vroonhoven een motie in te dien waarin zij zich verzetten tegen de mogelijkheid die de regering nu nog heeft om in te grijpen in besluiten van het Commissariaat voor de Media, de onafhankelijke instantie die toezicht houdt op de publieke omroep. Kennelijk is die volgens Soepboer nog niet onafhankelijk genoeg.

Zo woedt er dan een storm in een glas water. Maar dat is nog niet alles. De affaire rond het Sunneklazen is wel de laatste om te dienen als casus voor een discussie rond de persvrijheid want die gastjes van Powned hebben vooral gebrek aan basaal vakmanschap tentoongespreid.

Wie een reportage wil maken over een traditie die door de betrokkenen het liefst in het verborgene wordt beleefd moet je natuurlijk niet met veel vertoon van apparatuur en plofkappen op microfoons verschijnen. Dan ben je discreet en op de achtergrond. Ook al omdat je als journalist de gang van zaken wilt waarnemen en niet beïnvloeden. Als Powned zo nodig Het Nederlandse de werkelijkheid van het Sunneklazen voor ogen wilde houden, dan had het beter voor verborgen camera's en undercover journalistiek moeten kiezen. Maar nee, dat gebeurde niet. Men organiseerde het zo dat men zelf het middelpunt werd van de ophef.

Dat is journalistiek gezien allemaal kut. Dat is zwaar klote en andere kwalificaties zijn er niet te geven.

Powned is gewoon niet goed genoeg. En daarmee is de kous af.

En een excentrieke oude traditie, die onderdeel uitmaakt van Nederlands cultureel erfgoed, wordt het slachtoffer.

Aanvulling: de Amelandse traditie van het Sunneklazen is mooi genoeg om landelijk te worden uitgerold maar dan in de nacht van oud en nieuw als alternatief voor het afsteken van vuurwerk. En met een stevige twist. Ik schreef daar eerder dit over.

Voor het overige ben ik van mening dat het toeslagenschandaal niet uit de publieke aandacht mag verdwijnen en de affaire rond het Groninger aardgas evenmin, zeker nu de laatste putten niet dicht blijken. Tevens noem ik de PVV een extreemrechtse partij.

Beluister Het Geheugenpaleis, de wekelijkse podcast van Han van der Horst en John Knieriem over politiek en geschiedenis. Nu: betekent vrijheid van onderwijs ook dat je levensbeschouwelijke scholen moet subsidiëren?