De actie van Ben & Jerry’s verdient navolging

De huidige licentiehouder van Ben & Jerry’s is niet van plan zich aan de boycot van de Palestijnse bezette gebieden te houden die het moederbedrijf in de Amerikaanse staat Vermont heeft uitgeroepen. Het contract verloopt pas eind volgend jaar. Pas dan zullen de Palestijnen met genoeg geld verstoken blijven van de dure upmarket ijsjes die onder dit Unilevermerk wereldwijd worden verkocht. Dat is de onvermijdelijke consequentie van de verklaring die Ben & Jerry’s op 17 juli uitbracht: het bedrijf wil zijn producten niet meer in de bezette gebieden zien, Oost-Jeruzalem incluis. Het is niet zo dat de boycot zich – zoals een aantal media beweert – beperkt tot de illegale joodse nederzettingen.

De BDS-beweging noemt een en ander een stap in de goede richting. Ze zal pas tevreden zijn als de ijsfabrikant héél Israël boycot.

Dat doet Ben & Jerry’s nadrukkelijk niet. Het is voor een tweestatenoplossing. Dat is de enige manier om vrede tot stand te brengen in het al zo lang onheilige land. Zowel joden als Palestijnen hebben recht op een nationaal tehuis. Voor de goede orde: een nationaal tehuis is een land waarin ook de diaspora welkom is.

Pas als ze dat hebben, is het mogelijk dat beide volkeren oog krijgen voor wat hen deelt in plaats van wat hen scheidt. En dat zal een langdurig proces zijn, want het onderling wantrouwen is de afgelopen eeuw alleen maar dieper geworden. Wanneer de biljoenen die nu aan oorlogstuig worden besteed naar opbouw konden gaan, is er voor zowel een joods als een Palestijns nationaal tehuis een goede toekomst ook al is dat onheilige land niet veel groter dan het onze. Je krijgt twee verstedelijkte samenlevingen naast elkaar die zullen moeten leven van commercie en de ontwikkeling van hoogwaardige producten. Dat moet in principe mogelijk zijn.

De BDS-beweging eist dat Ben & Jerry’s nog verder gaat en zich met een brede boycot schaart achter de krachten die Israëls ondergang op het oog hebben. Dit zullen de Israëli niet straffeloos laten gebeuren. Dat heeft met hun collectieve geheugen te maken. Ze hebben geleerd dat accommoderen en aanpassing tot de ondergang leidt, tenzij dit gebeurt vanuit een positie van kracht. Je kunt je daar heel erg over opwinden en zeggen dat je het Midden-Oosten niet mag opzadelen met een trauma dat in essentie door de volkeren van Europa is gecreëerd en dan heb je gelijk maar het is wel het grootste gelijk van de vismarkt. De BDS-beweging noemt Israël een apartheidsstaat en vergelijkt het met het oude Zuid-Afrika van Verwoerd en De Klerk. Dat heeft immers ook het hoofd in de schoot gelegd.

De Zuid-Afrikaanse blanke nationalisten zijn destijds tot de conclusie gekomen dat hun positie hopeloos was. Ze stelden begin jaren negentig van de vorige eeuw vast dat ze op de hele wereld geen enkele bondgenoot over hadden. Niet formeel en niet informeel. Ze beschikten bovendien over een onderhandelingspartner die op verzoening uit was. Ze kenden géén voorgeschiedenis van genocide.

Dat laatste is met de Israëli wél het geval. Ze zullen met geen enkele vredesregeling akkoord gaan die geen nationaal joods tehuis bevat. Liever vechten zij zich dood net als destijds de joden in het getto van Warschau. Ze hebben óók het voorbeeld van het getto van Lodz. Daarvan wist de leiding de ontruiming tot in 1944 uit te stellen door mee te blijven buigen maar uiteindelijk zijn alle inwoners, de leiding incluis, naar Auschwitz gevoerd. Het is hoogst onverstandig om blind te blijven voor dit gegeven: Israël zal – als de nood aan de man komt – nooit het pad van Lodz op gaan, wel dat van Warschau.

In dat geval gaat de regio ten onder in bloed en vuur met hier en daar een paddenstoelwolk aan de hemel. Dat is een feit. Daar kun je donder op zeggen. Ze zouden zo niet moeten denken daar in dat deel van de wereld op grond van ervaringen van voorouders heel ergens anders, maar dat doen ze wél.

Voor veiligheid zal Israël grote concessies moeten doen. Daar hoort minimaal een totale terugtrekking uit de bezette gebieden bij en een oplossing voor Jeruzalem die recht doet aan de Palestijnse presentie daar. In dat kader kan gewerkt worden aan een tweestatenoplossing. Ben & Jerry’s dragen met hun boycot bij aan een politiek klimaat waarin dat mogelijk wordt. Daarom verdient het bedrijf navolging. Elke poging tot liquidatie van Israël betekent echter dood en verderf voor iedereen. Dat is een feit. Vergelijkbaar feit: de nazaten van de Duitse vluchtelingen uit Sudetenland, Silezië en Oost-Pruisen zullen “hun” land ook nooit “terugkrijgen”.

Voor het overige ben ik van mening dat de toeslagenaffaire niet uit de publieke aandacht mag verdwijnen en de kwestie rond het Groninger gas evenmin.