Dan toch maar een minderheidskabinet?
Bij links zit de schrik er goed in. GL-PvdA werd dan wel groter dan de VVD, de 37 zetels van de PVV doen alle vreugde teniet. De kiezer koos voor de rechtse anti-immigratieretoriek. Wilders lanceerde zijn partij met een reeks sterke televisieoptredens en behaalde een onvoorzien grote verkiezingsoverwinning. En nu? Nu gaan we de zoveelste hoofdpijnformatie in.
Scherpe kantjes
De scherpe kantjes zouden er vanaf zijn, het verkiezingsprogramma van de binnenkort grootste partij van Nederland is niet mals. Het stelt dat Nederland geen islamitisch land is. Dat klopt, maar als we daarom islamitische scholen, korans en moskeeën verbieden, is Nederland ook geen land met Godsdienstvrijheid meer. Ook het voorgenomen verbod op dubbele nationaliteiten heeft grote gevolgen voor meer dan 1,3 miljoen Nederlanders.
Eveneens het strafrecht zal een flinke verandering ondergaan. Onder de plannen valt het afschaffen van TBS en de invoering van digitale schandpalen. Ook klimaat moet het afweten: PVV wil geen windturbines, geen zonneparken, geen geld voor CO2-reductie. Daarnaast moet er een einde komen aan de ‘indoctrinatie’ van onze kinderen.’
Voor veel partijen, zeker voor links, zijn er nog genoeg randjes om zich aan te snijden. Maar vanuit links perspectief zijn er ook lichtpuntjes. PVV wil het minimumloon omhoog, huurtoeslag verhogen, sociale huren verlagen. Ook moeten er meer woningen gebouwd worden, waaronder meer sociale huur. Alleen zijn de plannen niet doorgerekend en doet de zin ‘Verzorgingsstaat beschermen: bestrijden uitkeringsfraude’ denken dat de PVV weinig geleerd heeft de toeslagenaffaire.
Formatie
Hoe moet dit nu in de formatie? Wilders stelt zich redelijk op. ‘We moeten samenwerken, zoeken naar overeenkomsten. […] Ik zal me ook redelijk opstellen,’ citeert de Volkskrant. Hoeveel concessies gaat Wilders doen? Een midden-kabinet is zo goed als uitgesloten. GL-PvdA gaan niet inleveren op én hun immigratiestandpunten, én hun klimaatstandpunten, én hun ideeën over inclusie. Daarnaast wil de PVV waarschijnlijk helemaal niet met GL-PvdA. Dan maar over rechts. Eerder deze campagne hebben VVD en NSC kenbaar gemaakt niet met PVV te willen regeren. Maar Omtzigt leek op de verkiezingsavond al gedraaid: ‘Nederland zal en moet bestuurd worden. En daar zijn wij voor beschikbaar.’ De VVD verwacht dat Wilders geen Kamermeerderheid gaat vinden. Als de VVD weigert, is dat een probleem voor Wilders: voor een meerderheidskabinet over rechts heeft de PVV zowel NSC als VVD nodig.
Zonder de PVV is ook geen wondermiddel. Dan zouden GL-PvdA, VVD, NSC en D66 een coalitie moeten vormen. Dit betekent dat er grote verschillen overbrugd moeten worden, en hoewel een deel van de partijen anders zijn, vertoont deze combinatie ongelukkig veel gelijkenissen met de zeer ongelukkige kabinetten Rutte III en IV.
Kiezersbedrog voorkomen door minderheidskabinet?
Misschien is PVV, VVD en NSC dan nog het haalbaarste. Maar dat betekent dat PVV veel van hun sociale standpunten in de uitverkoop moet doen. In ruil daarvoor wordt er strenger immigratiebeleid gevoerd, en wordt de vrijheid van Godsdienst verder beperkt. Het is alleen maar de vraag of de problemen waar veel Nederlanders tegenaanlopen oplost worden. Zo blijkt uit onderzoek van Pointer dat als statushouders geen voorrang krijgen, de wachttijd voor een sociale huurwoning slechts 10% afneemt. In plaats van 10 jaar, hoef je ‘nog maar’ 9 jaar op je sociale huurwoning te wachten. Als de PVV niet oppast, doen ze zelf aan kiezersbedrog.
Maar misschien heeft Pieter Omtzigt, de ‘Messias’ van de Nederlandse politiek, toch nog de oplossing voor ons probleem: een minderheidskabinet. Ideaal om de verborgen meerderheden een stem te geven. Stel, de PVV gaat alleen of met NSC in een kabinet. Als de PVV het minimumloon wil verhogen, kunnen ze dat over links doen. GL-PvdA, D66, SP en PvdD kunnen de PVV hier aan een meerderheid helpen. Op immigratie kunnen ze over rechts. Dan heeft de PVV alleen maar VVD en NSC nodig. Op klimaat is achteruitgang te voorkomen als het brede midden zich inzet: GL-PvdA, VVD, NSC en D66.
Nederland heeft deze week een stap naar rechts gezet, en voor links betekent dit tegenslagen op klimaat, identiteit en inclusie. Maar dat hoeft niet te betekenen dat links voorlopig uitgespeeld is. Integendeel, in een Kamer zonder sterke coalitie ligt er wellicht de meeste kans op sociale progressie in jaren.