D66 moet met de ChristenUnie een regering gaan vormen

Vandaag meldt de Volkskrant dat uit een wetenschappelijke studie blijkt dat doodgaan minder erg is dan we denken. Dat is goed nieuws voor de regeringsvorming in Nederland. Niets belet D66 nog om met CDA, VVD én ChristenUnie een kabinet te vormen.

Wie herinnert zich niet het oprichtingsspotje van de Democraten ’66. Mooie zwart-witbeelden van een charismatische Hans van Mierlo, wandelend langs een Amsterdamse gracht. Van Mierlo hield een bevlogen betoog over zaken die in Nederland moesten veranderen. Nederland moest gemoderniseerd worden, vooral politiek-bestuurlijk: minder regentesk en meer invloed van het volk. Afschaffen van de Eerste Kamer, of rechtstreeks kiezen, een gekozen burgemeester, invoering van het districtenstelsel en referenda om de politiek dichter bij de burgers te brengen, et cetera.

Het duurde tot het midden van de jaren ’90 van de vorige eeuw voordat D66 in het centrum van de macht belandde. Dat was als het cement van de kabinetten Paars I en II met VVD en PvdA. Van Mierlo had zijn comeback gemaakt en tot mijn verbazing werd hij geen minister van Binnenlandse maar van Buitenlandse Zaken. Goed voor de Nederlandse-Franse relatie, want Van Mierlo verbleef graag in Parijs. Maar een totaal onbegrijpelijke beslissing van de man die ons drie decennia daarvoor had voorgehouden dat vergaande democratische vernieuwingen noodzakelijk voor Nederland waren en het raison d’être van D66 was. Van die vernieuwingen kwam niets terecht. Het enige dat D66 op de Paarse agenda had weten te krijgen was het correctief referendum. Nadat het voorstel in de Tweede Kamer was aangenomen sneuvelde het voorstel op 18 mei 1999 in de Eerste Kamer in de Nacht van Wiegel.

Decennia sprak men bij D66 over de kroonjuwelen als het over democratische vernieuwingen ging. Sinds de uitslag van het referendum over de Oekraïne in 2016 hoor je er niemand meer over. Maar naar de overwegingen valt te raden: binnen het elitaire D66 bestaat de angst dat de democratische vernieuwingen het populisme vrij baan geven. Terwijl een halve eeuw geleden het volk nog vooruit wilde komen en partner was in de strijd tegen de oude regentenstructuren, behoort de partij nu zelf bij het establishment en vormt een deel van de burgers nu een bedreiging. Want men wil niet meer vooruit komen maar lijkt vooral boos te zijn. Zonder dat iemand van D66 het hier verder over heeft, wordt daarbij de conclusie getrokken dat het doorvoeren van democratische vernieuwingen de dreiging van het populisme groter maken. Dit terwijl er evenveel voor te zeggen valt dat door verdergaande invloed van het volk de boosheid juist afneemt, omdat groepen burgers dan het gevoel krijgen wel invloed op het politieke bestuur te hebben. Ik zeg niet dat het laatste zo is, maar nu wordt deze voor D66 elementaire discussie helemaal niet gevoerd. En zwijgend bezweert men het populisme door de oude machtsstructuren te laten voor wat ze zijn.

Hoe vaak had Hans van Mierlo het over ‘voltooid leven’ in zijn oprichtingsspotje? Inderdaad, nul keer. Of hier partijstrategie achter zit of dat het vacuüm vanzelf gevuld wordt, is niet duidelijk, maar plotseling heeft D66 een nieuwe kroonjuweel. Dat de wereld in een halve eeuw verandert, is logisch. Evenals onze inzichten en opvattingen. Maar ‘voltooid leven’ kan niet plotseling zo’n kwestie zijn geworden dat het een stabiele coalitie van VVD, CDA, D66 en Christen Unie in de weg zou staan. Sinds het ontstaan van de mens is het een ieder gelukt zijn leven te voltooien. Daar was D66 niet voor nodig. Begrijp me goed, ik heb bewondering voor de partij om dit soort moeilijke levenszaken openlijk en met empathische overwegingen te bespreken. Toen Pechtold in Nieuwsuur zichtbaar onaangekondigd werd geconfronteerd met iemand met een doodswens, reageerde hij daar heel erg goed op. Ik zie dat maar weinig politici doen. Voltooid leven is duidelijk geen verkiezingsleus, het wordt door de partijtop echt op een waardige wijze uitgedragen.

Maar het is natuurlijk niet belangrijker dan de klimaatproblematiek, de energietransformatie, het bestendigen van economische groei, de problematische bankensector, de grillige huizenmarkt, de toekomst van Nederland in de EU, de toekomst van de EU zelf, et cetera. Van voltooid leven zoals D66 dat voorstaat is maar een heel kleine groep mensen voorstander. Een overgrote meerderheid van de Nederlanders gaat dit (veel) te ver. Dit willen doordrukken is hetzelfde als wat Jesse Klaver met zijn migratiestandpunt deed. Bij de Tweede Kamerverkiezingen stemde 9,1% op GroenLinks. Klaver wilde een vluchtelingenstandpunt aan de EU opleggen, terwijl het overgrote deel van de Nederlandse bevolking tegen dit standpunt is. En dan heb ik het nog niets eens hoe hier in de rest van de EU over gedacht wordt.

Daarom moet Pechtold zijn nieuwe kroonjuweel bij Pia Dijkstra in bewaring geven en zo snel mogelijk aan de nu meest logische regeringscoalitie gaan meewerken. Want op de derde dinsdag van september moet er een nieuwe begroting van een nieuw kabinet gepresenteerd worden. Daarbij heeft Gert-Jan Segers van de ChristenUnie een paar grote voordelen ten opzichte van Klaver, die na drie maanden plotseling zijn gekruiste vingers liet zien omdat hij voor spek en bonen bleek mee te doen. Bij de ChristenUnie weten ze wèl wat verantwoordelijkheid nemen is. En ze komen altijd hun afspraken na. Ook als de werkelijkheid anders blijkt uit te pakken. Daarnaast kunnen ze behoudend begroten en hebben ze progressieve opvattingen op sociaal-economisch terrein en op het gebied van de energietransformatie.

En ja, op levensbeschouwelijk terrein zal er bij deze regering een status-quo zijn. Er worden geen nieuwe veranderingen doorgevoerd, maar ook geen bestaande praktijken afgeschaft. Dat is helemaal niet erg want Nederland is nu al wereldleider op dit gebied.